Félagsbréf - 01.03.1963, Page 88

ansömum, eða grágleltnum, mannlýs-
ingum, þjóðlegum og fróðlegum
skrýtlum um
orðtak, sem ekki gleymdist,
atvik, sem sagt var frá;
og þessum kvæðum er tæpast ætluð
víðtækari skírskotun en skrýtlunnar,
þótt bóli á viðleitni í tt])phafs- og loka-
kvæðum bókarinnar til að fella þau í
altækari heild. Ég held sem sagt að
sjónhringur Guðmundar Böðvarssonar
hafi óvíða verið þrengri en í þessari
hók, lífsskilningurinn sjaldan fábreytt-
ati. Segja má að þetta birtist þegar í
fábreytilegri kveðandi verksins, en þó
einkum í fábreytilegri sýn til yrkis-
efnisins, mannlífsins í kirkjugarðinum.
Áður kvað Guðmundur:
Þó er í hverju lífi lifuð
leynd, sem aldrei verður skrifuð,
til er heimur hulinn bak við
hinn sem allir mega sjá;
en nú er það einmitt sá heimurinn
sem allir mega sjá sem verður honum
yrkisefni, og mest lagt upp úr einfaldri
og stundum grófgerðri hnyttni. Guð-
mundur Böðvarsson hefur ekki fyrr en
nú verið afdalamaður í skáldskap sín-
um, — en að vísu afdalamaður með
næstum fullkomið vald á viðfangsefni
sínu innan þeirra takmsrka sem hann
setur því og sér.
Saltkorn í mold er flokkur tuttugu
og tveggja kvæða auk inngangs og
eftirmála. Kvæðin eru öll formuð sem
„erfimæli“, minningabrot um fólk sem
nú er gengið og grafið; og þótt ekkert
verði um það vitað og það skipti
kannski ekki máli, virðist lesanda lang-
52 FÉLAGSBRÉF
líklegast að flestöll kvæðin eigi sér
„raunverulegar“ fyrirmyndir, að skáld-
ið hagnýti sér nærtækan og kunnugleg-
an efnivið, — jafnvel of nærtækan og
kunnuglegan. Á einhvern hátt vantar
útsýn í þessi kvæði; þótt þær svip-
myndir sem þar er brugðið upp séu
hnyttilegar og oft skemmtilegar brestur
þær almennara skáldlegt gildi. Og þótt
kvæðin séu víðs fjarri öllum venju-
legum „eftirmælastíl“ er tónn þeirra
á sinn hátt undarlega tilbreytingarlaus;
]>annig eru þau flestöll „skemmtileg“
bvert fyrir sig en bókin í heild heldur
þreytandi aflestrar.
Uppistaða allra kvæðanna er sem
sagt skrýtlukennd frásögn af fólki því
sem nú hvílir í Svarthamragarði að
loknu lífsböli „á ströndinni frægu við
hafið“ og lýst er svo í upphafskvæði:
Hér stóðu þau öll að starfi
og stunduðu land eða sjó,
og glímdu við gæftaleysi
og grasleysi oftast, — og þó
var úthlutað dálitlum arfi
til allra í þessum stað:
frá Adam kom hálfétið epli,
frá Evu: fíkjublað.
Og kvæðin eru síðan ný og ný tilbrigði
við þetta stef, brugðið upp skoplegum
eða hálfskoplegum mannlífsmyndum
úr sveitinni, stundum byggð sem ein
skrýtla, um eitt skoplegt atvik eða til-
svar, oftar þó ofin stutt frásögn um
flsiri tilvik. Af þessu þrennu mótast
heillegur svipur kvæðaflokksins: sam-
eiginlegu formi, samstæðu yrkisefni,
sömu viðhorfi skáldsins kvæði eftir
kvæði. En þótt stöku persónur komi við
sögu í fleiri kvæðum en einu, er flokk-
urinn engin heild í víðari skilningi.