Fréttablaðið - 24.11.2016, Blaðsíða 6

Heilbrigðismál Notkun Íslendinga
á metýlfenídatlyfjum hefur þrefald­
ast á síðustu tíu árum. Kostnaður
Sjúkratrygginga vegna metýlfen­
ídatlyfja nam nærri sex hundruð
milljónum króna í fyrra. Ekkert lát
er á komu fíkla til SÁÁ þar sem lyf af
þessu tagi eru fyrsta val sprautufíkla
sem leita í örvandi efni.
Ritalin og Concerta eru lang­
algengustu metýlfenídatlyf á
Íslandi, notuð fyrir ADHD­sjúklinga
en einnig misnotuð af fíklum.
Halldór Gunnar Haraldsson,
verkefnastjóri fjárhagsáætlana hjá
Sjúkratryggingum Íslands, segir
enga þjóð í heiminum nota metýl­
fenídatlyf í sama magni og Íslend­
ingar. Árið 2006 greiddu Sjúkra­
tryggingar Íslands með um 900
þúsund skömmtum á ári en í fyrra
var sú tala komin upp í 2,9 milljónir
skammta. Langstærsti hópurinn
sem notar lyfin í dag er á aldrinum
20 til 39 ára.
„Það er vitað að hluti efnanna fer
á svartan markað, bæði til sprautu­
fíkla sem leita í örvandi efni en
einnig höfum við heyrt af háskóla­
fólki sem notar örvandi lyfið til
að vaka yfir nótt fyrir próf og þess
háttar. Það er hins vegar eðli máls­
ins samkvæmt að við vitum lítið
um það þar sem þetta er á svörtum
markaði,“ segir Halldór Gunnar.
SÁÁ kannaði ítarlega notkun
metýlfenídatlyfja árin 2010, 2012
og 2015 og sýna niðurstöður þeirra
að ekkert lát er á komu sprautu­
fíkla í meðferð sem velja þennan
lyfjaflokk fyrst til að sprauta sig
með. Því er ljóst að með hluta af
þeim 600 milljónum sem varið er
í lyfjaflokkinn frá SÍ er braskað á
svörtum markaði og endar hann
Þrjár milljónir ADHD
skammta seldar í fyrra
Notkun Ritalins og Concerta jókst mikið á tíu árum. SÁÁ merkir fjölgun fíkla er
leita í efnin. Íslendingar líklegast heimsmeistarar í notkun efnanna. Kostnaður
SÍ nam nærri 600 milljónum króna í fyrra. Hluti lyfjanna fer á svartan markað.
Nærri þrjár milljónir dagskammta af Ritalini og Concerta fóru til Íslendinga í fyrra.
hjá sprautufíklum. Einnig getur
verið að sprautufíklar séu sjálfir
áskrifendur að lyfjunum.
Til skýringar byggir greining
ADHD á huglægu mati viðkomandi
læknis, líkt og með aðrar geðraskan­
ir. Læknir þarf að sækja um greiðslu­
þátttöku til Sjúkratrygginga Íslands
og þar sem greining er oft býsna
matskennd hefur starfsfólk Sjúkra­
trygginga takmarkaðar forsendur til
að synja umsókn um lyfjaskírteini
vegna metýlfenídatlyfja.
sveinn@frettabladid.is
30
20
10
0
✿ Örvandi lyf, lyf notuð við ADHD og lyf sem efla heilastarfsemi
Samanburður við Noreg og Svíþjóð
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
10
,2
2
4,
41
1,
77
11
,8
3
12
,6
5
6,
14
3,
35
14
,4
6,
59
4,
49
16
,2
5
7,
15
6
16
,9
7
7,
48
7,
5
19
,0
8
7,
59 8,
84
21
,4
9
7,
81 9
,7
7
22
,1
7
8,
3 1
0,
58
26
,0
9
8,
92
11
,7
4
5,
33
2,
4
n Ísland n Noregur n Svíþjóð Heimild: Sjúkratryggingar Íslands
Fjöldi dagskammta
á hverja 1.000 íbúa
Hlíðasmári 14 | 201 Kópavogi | www.tannbjorg.is | Sími 564 2425
Brynja Björk Harðardóttir tannlæknir
hefur hafið störf á ný á tannlæknastofunni
Tannbjörgu eftir að hafa búið og starfað í
Stokkhólmi í 11 ár.
Allir nýir og gamlir kúnnar velkomnir, börn
og fullorðnir.
Rústir einar
Reykur rís upp úr húsarústum í sýrlensku borginni Daraa í samnefndu héraði landsins eftir loftárás hers ríkisstjórnar forsetans Bashars al-Assad.
Uppreisnarmenn stýra nú stærstum hluta Daraa-héraðs en höfuðborgin sjálf er á valdi Assads. Borgarastyrjöldin í Sýrlandi hefur nú staðið yfir í
nærri sex ár og hafa að minnsta kosti fjögur hundruð þúsund manns látið lífið og milljónir flúið land. NoRdiCphotos/AFp
lÖgreglumál Erlendur karlmaður
sem grunaður er um að hafa rænt
fjögur apótek undanfarna tvo mán­
uði mun áfram sæta gæsluvarðhaldi.
Um þetta úrskurðaði Héraðsdómur
Reykjaness í gær, en maðurinn skal
sæta varðhaldi fram til þrítugasta
nóvember. Varðhaldi átti að ljúka í
gær.
Ránin á maðurinn að hafa framið
á Suðurnesjum, í Ólafsvík, Reykjavík
og í Kópavogi.
Greint er frá því á mbl.is að fyrsta
ránið hafi átt sér stað í bílaapótekinu
í Kópavogi þann 26. september. Hafi
þá maður með hulið andlit komið
inn og ógnað starfsfólki með hníf að
vopni. Hin ránin þrjú voru hins vegar
öll framin í nóvembermánuði. – þea
Lengja varðhald
meints ræningja
sVÍÞJÓð Svíþjóð er það land innan
Evrópusambandsins þar sem fæstir
segjast eiga mjög erfitt með að ná
endum saman. Erfiðustu aðstæðurnar
eru hjá einstæðum með börn í öllum
aðildarríkjunum.
Aðeins tvö prósent þeirra 12 þús­
unda Svía sem spurðir voru af sænsku
hagstofunni segjast eiga mjög erfitt
með að ná endum saman og hefur
þeim fækkað nokkuð frá 2008.
Hjá aðildarríkjum Evrópusam­
bandsins er meðaltal þeirra sem búa
við mjög bág kjör 10 prósent. Þeim fer
fækkandi í átta löndum, þar á meðal
Póllandi, Ítalíu og Möltu. Í hinum
aðildarríkjunum fjölgar þeim hins
vegar. – ibs
Færri búa við
bág kjör
Gjafakort fyrir tvo á
gamanleik eins og þeir
gerast bestir
Úti að aka
9.950 kr.
Miði fyrir tvo á þessa vinsælu
fjölskyldusýningu og
geisladiskur með tónlistinni
Blái hnötturinn
10.600 kr.
Miðasala | 568 8000 | borgarleikhus.is
Gjafakort fyrir tvo ásamt
gómsætri leikhúsmáltíð fyrir
sýningu eða í hléi
Ljúffengt leikhúskvöld
12.950 kr.
Sérstök
jólatilboð
Gefðu töfrandi kvöldstund í jólagjöf!
Gjafakort
Borgarleikhússins
2 4 . n Ó V e m b e r 2 0 1 6 F i m m T u D A g u r6 F r é T T i r ∙ F r é T T A b l A ð i ð
2
4
-1
1
-2
0
1
6

0
4
:5
9
F
B
0
7
2
s
_
P
0
6
7
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
7
2
s
_
P
0
5
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
7
2
s
_
P
0
0
6
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
7
2
s
_
P
0
1
5
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
B
6
9
-8
2
3
8
1
B
6
9
-8
0
F
C
1
B
6
9
-7
F
C
0
1
B
6
9
-7
E
8
4
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
5
B

F
B
0
7
2
s
_
2
3
_
1
1
_
2
0
1
C
M
Y
K