Morgunblaðið - 23.10.2015, Blaðsíða 23

UMRÆÐAN 23
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 23. OKTÓBER 2015
Framboð til mál-
efnanefnda Sjálfstæð-
isflokksins hafa verið
kynnt og þörf er á öfl-
ugu fólki til starfa. Af
þeim rúmlega hundrað
frambjóðendum sem
hafa boðið fram krafta
sína til starfa fyrir
flokkinn er hver öðr-
um hæfari, svo vanda
þarf valið. Þeir sem
kjörnir verða til setu í nefndunum
munu ekki aðeins leiða málefna-
starf Sjálfstæðisflokksins fram að
næsta Landsfundi, heldur einnig
halda uppi starfi og stefnu flokks-
ins til mun lengri tíma en eins
kjörtímabils. Þú getur haft áhrif á
framtíð flokksins með þínu at-
kvæði.
Það sem gladdi mig mest við
yfirlestur frambjóðendalistans var
fjöldi og frambærileiki þess unga
fólks sem býður fram krafta sína.
Þetta unga fólk vill vera hluti af
því að marka framtíðarstefnu
Sjálfstæðisflokksins, betra flokkinn
og bæta. Með fullri virðingu fyrir
öllum þeim öflugu frambjóðendum
sem eru á öllum aldri
er ég þeirrar trúar að
það unga fólk sem vill
efla Sjálfstæðisflokk-
inn með hægriþenkj-
andi hugviti sínu eigi
tilkall til þess að þú
íhugir að haka við
nafn þess. Treystum
ungu fólki ekki ein-
ungis fyrir frelsi,
heldur einnig ábyrgð.
Ég skora á þig að
hugsa til framtíðar, sá
fræjunum sem þarf og kjósa að
minnsta kosti einn ungan sjálfstæð-
ismann eða -konu í hverja nefnd.
Það er atkvæði fyrir unga mann-
eskju, öfluga nefnd, og flokk sem
horfir til framtíðar. Framtíð flokks-
ins felst í ungu fólki.
Að sá fræjunum: Bréf
til landsfundarfulltrúa
Sjálfstæðisflokksins
Eftir Arnór Braga
Elvarsson
Arnór Bragi Elvarsson
»Hugvekja til lands-
fundarfulltrúa að
kjósa ungt fólk til áhrifa
í málefnanefndir flokks-
ins.
Höfundur er fyrrverandi stjórn-
armaður í Heimdalli.
Í 249. gr. almennra
hegningarlaga er
kveðið á um að svo-
nefnd umboðssvik
skuli vera refsiverð.
Þetta ákvæði er í þeim
kafla laganna sem
fjallar um auðg-
unarbrot. Fyrir þau
skal því aðeins refsa
að þau hafi verið fram-
in í auðgunarskyni
(243. gr. laganna).
Greinin um umboðssvikin hljóðar
svo: „Ef maður sem fengið hefur
aðstöðu til þess að gera eitthvað,
sem annar maður verður bundinn
við, eða hefur fjárreiður fyrir aðra
á hendi, misnotar þessa aðstöðu
sína, þá varðar það fangelsi allt að
2 árum, og má þyngja refsinguna,
ef mjög miklar sakir eru, allt að 6
ára fangelsi.“
Af lagaákvæðinu er ljóst að skil-
yrði þess að sakaður maður verði
talinn hafa framið umboðssvik eru
að hann hafi misnotað aðstöðu sína
í auðgunarskyni á kostnað þess sem
hann hefur haft umboð fyrir. Ekki
skiptir máli hvort hann hefur ætlað
að auðgast sjálfur eða búa svo um
hnúta að annar maður (eða lögaðili)
auðgaðist.
Umboðssvik?
Fimmtudaginn 8. október sl. var
kveðinn upp í Hæstarétti dómur í
máli ákæruvaldsins gegn þremur
fyrrverandi starfsmönnum Lands-
banka Íslands hf. (LÍ), þar á meðal
Sigurjóni Árnasyni fyrrverandi
bankastjóra og Elínu Sigfúsdóttur
framkvæmdastjóra fyrirtækjasviðs
bankans. Þessum ákærðu var gefið
að sök að hafa framið umboðssvik
með sölu á hlutabréfum í LÍ „með
því að hafa 30. september 2008 í
störfum sínum fyrir bankann mis-
notað aðstöðu sína og stefnt fé hans
í verulega hættu“. Var háttsemi
ákærðu nánar lýst svo að þau hefðu
farið „út fyrir heimildir til lánveit-
inga er þau í sameiningu veittu
Imon ehf. … 5.163.000.000 króna
lán til að fjármagna að
fullu kaup félagsins á
250.000.000 hluta í
Landsbankanum, án
fullnægjandi trygginga
fyrir endurgreiðslu
lánsins, þar sem ekki
voru fyrir hendi aðrar
tryggingar en veð í
hinum keyptu hluta-
bréfum og allsherj-
arveð í stofnfjár-
hlutum félagsins í Byr
sparisjóði“. Með dómi
Hæstaréttar voru hin
ákærðu dæmd til fang-
elsisvistar fyrir umboðssvik, það er
að segja fyrir að hafa brotið gegn
fyrrgreindu ákvæði almennra hegn-
ingarlaga. Hlaut bankastjórinn
fyrrverandi þriggja og hálfs árs
fangelsisdóm fyrir tiltækið.
Enginn skaði
Bankinn var að selja hlutabréf
sem hann átti sjálfur. Fyrir lá í
málinu að lánsféð fór aldrei út úr
bankanum, því bankinn tók það
sjálfur til greiðslu á hlutabréfunum
sem viðsemjandinn var að kaupa.
Hlutabréfin urðu kaupandanum
heldur ekki frjáls til ráðstöfunar,
þar sem bankinn hélt þeim til
tryggingar fyrir endurgreiðslu láns-
ins. Nokkrum dögum síðar féll
bankinn og hin seldu hlutabréf urðu
verðlaus. Áfram átti bankinn samt
kröfuna um greiðslu kaupverðsins á
hendur kaupandanum. Slitastjórnin
fer með þá kröfu og mun ekki
liggja skýrt fyrir hvort eitthvað hafi
fengist greitt upp í hana. Nið-
urstaðan af þessu varð sú að bank-
inn beið engan skaða af þessum við-
skiptum. Þvert á móti varð hann, ef
eitthvað var, betur settur en fyrr,
þar sem hann átti áfram kröfuna
um greiðslu andvirðis hlutabréf-
anna.
Í forsendum Hæstaréttar var
tekið fram, að hinir ákærðu hefðu
við þessa lánveitingu farið að öllu
leyti eftir skriflegum reglum bank-
ans um það efni. Jafnframt var auð-
vitað ljóst að þeir höfðu ekki í
hyggju að láta nokkurn mann auðg-
ast á kostnað bankans, hvorki sjálf
sig né viðsemjandann. Það eru
reyndar einhvers konar hugarórar
að ímynda sér að slíkt hafi vakað
fyrir þeim. Augljóst var í málinu að
viðskiptin höfðu af þeirra hálfu ver-
ið gerð í þágu bankans. Engin að-
staða hafði verið misnotuð, engum
hagsmunum var fórnað og enginn
auðgunartilgangur fólst í viðskipt-
unum.
Tapsáhætta?
Í fyrri dómum hefur Hæstiréttur
komist að þeirri niðurstöðu að svo-
nefnd „tapsáhætta“ geti jafngilt
auðgunarásetningi. Hugsunin á bak
við þá ályktun er þá væntanlega sú
að eftir afhendingu fjárverðmæta
til annars manns, án viðhlítandi
trygginga fyrir greiðslu andvirðis
þeirra, hafi ætlaður brotamaður
vísvitandi skapað hættu á fjártjóni
umbjóðanda síns, ef hætta er talin
á að sá sem við verðmætunum tók
muni ekki greiða andvirðið. Í því
tilviki sem hér um ræðir hafði við-
semjandinn keypt hlutabréf sem
bankinn hafði sjálfur átt og voru í
vörslu hans. Við söluna fékk bank-
inn veðrétt í bréfunum (handveð) til
tryggingar fyrir endurgreiðslu
(bankinn hafði reyndar einnig
tryggingarrétt í öðrum verðmæt-
um). Bankinn veitti sem sagt lán,
lánsféð fór aldrei úr bankanum og
bankinn hafði handveð í hinum
seldu bréfum, sem hann aldrei lét
af hendi. Hver var tapsáhættan?
Þegar þessi atvik eru metin sést að
verðið á bréfunum í þessum við-
skiptum skipti engu máli. Bréfin
voru sjálf til tryggingar láninu sem
veitt var, hvort sem verðið var
ákveðið hærra en efni stóðu til eða
ekki. Viðsemjandinn gat ekki ráð-
stafað bréfunum, sem hann hafði
keypt, vegna þess að þau voru í
vörslum bankans til tryggingar
endurgreiðslu lánsins. Það var í
reynd engin raunveruleg hætta á
að bankinn tapaði lánsfénu. Engin
skilyrði voru uppfyllt fyrir því að
telja að hér hefði umboðssvikabrot
verið framið. Ákærðu höfðu farið
eftir þeim reglum um lánveitinguna
sem giltu á vettvangi bankans og
enginn ásetningur um að hafa fé af
bankanum var til staðar. Það átti
því einfaldlega að sýkna þau af
þessari ákæru.
Hvers vegna?
Hvernig stendur á því að Hæsti-
réttur Íslands kveður upp svona
dóm? Ég kann ekki svarið við þeirri
spurningu. Ég trúi því ekki að dóm-
ararnir séu að taka þátt í einhvers
konar löglausri herferð gegn þeim
sem stjórnuðu íslensku bönkunum
fyrir „hrunið“ haustið 2008. Er
skýringar ef til vill að leita í því íra-
fári sem málaálagið hefur skapað í
réttinum og ég hef lýst í fyrri skrif-
um mínum? Dómararnir gefi sér
ekki tíma til að öðlast skilning á
lagareglum og atburðarás sem fyrir
þá er lögð?
Í viðbót við framangreinda ann-
marka á sakfellingu í þessum dómi
ættu menn einnig að hafa hugfast
að við búum við reglu sem segir að
vafa um sök skuli meta sakborningi
í hag. Henni var svo sannarlega
ekki beitt í þessu máli.
Þessi dómur er að mínum dómi
ekkert minna en meiriháttar áfall
fyrir alla sem vilja að meginreglum
réttarríkisins sé beitt í íslenskri
dómsýslu.
Meiriháttar áfall
fyrir réttarríkið
Eftir Jón Steinar
Gunnlaugsson » Jafnframt var auð-
vitað ljóst að þeir
höfðu ekki í hyggju að
láta nokkurn mann
auðgast á kostnað bank-
ans, hvorki sjálf sig né
viðsemjandann.
Jón Steinar
Gunnlaugsson
Höfundur er lögfræðingur.
Afhelgun og eyði-
legging mikilvægra
menningarminja og
þjóðlífsþátta virðist
vera í tízku. Isis-liðar
eyðileggja friðuð
mannvirki fornmenn-
ingar, þ. á m. kirkjur.
ESB vill afhelgun
ýmissa þjóðréttinda.
Leikhús ætlar að af-
helga eitt virtasta og
vinsælasta bókmenntaverk Íslend-
inga. Virkjanafrömuðir vilja af-
helga miðhálendið, þar skal ekki
finnast sjóndeildarhringur án
virkjanaframkvæmda. Þjóðrétt-
indi, veiðar Íslendinga á Íslands-
miðum, vilja ESB-aðildarforingjar
afnema og afhenda ESB hlutdeild
í þeim veiðum. Foringjarnir vilja
afhelga baráttuna fyrir fullveldinu
og afhelga stjórnarskrána. Full-
veldi verði afsalað í hendur ESB-
Brussel valdsmanna. Afsal full-
veldis er og skerðing kosninga-
réttar, kemur á óvart ef konur
almennt eru fylgjandi slíkri skerð-
ingu mannréttinda, þegar minnst
er 100 ára kosningaréttar kvenna
og fyrstu alþingiskonunnar. Væri
Ísland ESB-land, mundu íslenskir
kjósendur ekki greiða atkvæði um
samninga eða aðrar ákvarðanir
ESB sem vörðuðu íslenska hags-
muni.
Þjóðarsamþykkt Icesave-laga
hefði orðið ESB-aðildarforingjum
drjúgur áfangi að því óheillaverki
að afhenda ESB lagasetningarvald
og auðlindaforræði sem stjórnar-
skráin varðveitir og Alþingi á að
vernda og verja. Allar frásagnir
fv. utanríkisráðherra af svoköll-
uðum ESB-aðildarsamninga-
viðræðufundum og afrekum hinnar
harðsnúnu íslensku samn-
ingasveitar, minna á það sem sagt
er í fornri bók, um sannorðan
stórtíðindasögumann.
Ef ESB-agentum og Icesave-
jámönnum hefði tekist að festa
þjóðina í þeim bragða- og blekk-
ingavef sem þeir spunnu um Ice-
save-samninga og lagasetningu um
að þjóðin bæri ábyrgð á fjárglæ-
frum starfsmanna einkabanka,
hefði þjóðin til langrar framtíðar
orðið sem „þröstur í arnarklóm“.
ESB-aðildarþráhyggjumenn, sem
vilja ólmir bjarga þjóðinni úr hinni
„ógnarlegu fullveldisgildru“, hefðu
færst nær sínum myrku mark-
miðum. Fórna fullveldi fyrir fé.
Forseti Íslands gerði sér grein
fyrir mikilvægi þjóðaratkvæða-
greiðslu um Icesave-lögin. Meiri-
hluti kjósenda kom í veg fyrir þ.
6. mars 2010 og aftur 9. apríl 2011
að skuldaánauðarsamingar póli-
tískrar lítilmennsku yrðu að ís-
lenskum lögum. Hefði orðið al-
þingismönnum til sóma að virða
niðurstöðu kosninganna 6. mars,
láta ógert að gera aðra tilraun.
Enn hefur meirihluti Alþingis
ekki komið sér að því þjóð-
þrifaverki, að ógilda illa fengna
þingsályktun um ESB-aðild-
arumsókn. Ráða óheilindi eða hug-
leysi aðgerðaleysinu? Eða hefur
forgang að blása lífi í Rússagrýlu?
Meirihluti kjósenda er á móti til-
lögum um stjórnarskrárheimild,
fyrir fullveldisafsali (framsali vald-
heimilda) í þágu ESB-aðild-
arsamnings, þó að reynt sé að
fegra þær lævíslegu tillögur með
orðunum „í þágu friðar og alþjóða-
samvinnu“. Hvaða alþjóðasamn-
ingar aðrir krefjast afsals full-
veldis? Hefur afsal fullveldis verið
stefna Sjálfstæðisflokksins? Er
ekki illa komið fyrir Sjálfstæð-
isflokknum ef lands-
fundur, stefnumót-
unarþing flokksins,
samþykkir stjórn-
arskrárviðauka um
fullveldisafsal fyrir
ESB-aðildarsamning?
Mundi aldeilis kæta
fullveldisprangara.
Gæti aðgæsluleysi
við stjórnar-
skrárbreytingar hrak-
ið burt tryggustu fé-
laga og kjósendur
flokksins?
Skv. 2. málsgr. 113. gr. til-
lögubálks ráðsins geta þingmenn
ákveðið að fella niður þjóð-
aratkvæðagreiðslu um allar
breytingar á greinum bálksins og
ógildingu, geta þannig komið
fram heimild um afsal fullveldis,
svipt forseta og kjósendur að-
komu að stjórnarskrárbreyt-
ingum. Væri þingmönnum treyst-
andi fyrir þvílíku valdi, ofræði,
ístöðulítilla, taumlyndra þing-
manna, miðað við hegðun þeirra
og meðhöndlun ESB- og Icesave-
mála? Greinin er og í andstöðu
við kröfuna um aukið beint lýð-
ræði, m.a. með þjóðaratkvæða-
greiðslum.
Það er mikill meiningarmunur
á umræðu um „nýja stjórnarskrá“
og umræðu um endurskoðun
stjórnarskrárinnar, viðaukum eða
breytingum á einstökum greinum
hennar.
Stjórnaskráin veitir nægar
heimildir fyrir samningum Ís-
lands við önnur ríki, þó ekki sé í
henni að finna heimildir fyrir
samningum um afsal fullveldis.
Heimildir stjórnarskrárinnar
duga vel fyrir alla skynsamlega
samninga við ESB. Viðskiptasam-
ingar milli Bandaríkjanna og
ESB eru í höfn. Ólíklegt að þing-
menn legðu fram á þjóðþinginu,
frumvarp um stjórnarskrárvið-
auka, um heimild fyrir fullveld-
isafsali vegna þeirra samninga. Á
þjóðþingi Bandaríkjanna er traust
og örugg varðstaða um frelsi og
fullveldi. Vonandi er hægt að
segja það sama „núna“, um þjóð-
þing Íslands.
Þingsetningarræða forsetans
var þörf hugvekja um mikilvægi
fullveldisins. Nokkuð víst að
meirihluti kjósenda er sammála
forseta. Mundu líklegast greiða
honum atkvæði í kosningunum
2016. Á því kjörtímabili er ald-
arafmæli fullveldis Íslands.
Góðir landsmenn, látum þing-
mönnum aldrei takast að afnema
26. gr. stjórnarskrárinnar, synj-
unarrétt forseta og afleiddar
þjóðaratkvæðagreiðslur.
Brennu-Njáls saga stenst öll af-
helgunaráhlaup. Það mun fullveldi
Íslands og gera. Íslenskir kjós-
endur gera sér fulla grein fyrir
því að óskorað fullveldi í öllum
samskiptum og samningum við
aðrar þjóðir tryggir best hags-
muni og öryggi lands og þjóðar.
Fullveldið, óskert og ósvikið, er
kjölfesta lýðveldisins Íslands.
Afhelgunartízka
Eftir Hafstein
Hjaltason
Hafsteinn Hjaltason
» Látum þingmönnum
aldrei takast að af-
nema 26. gr. stjórn-
arskrárinnar, synj-
unarrétt forseta og
afleiddar þjóðarat-
kvæðagreiðslur.
Höfundur er vélfræðingur og
fullveldis- og náttúruvinur.