Morgunblaðið - 28.11.2015, Qupperneq 18

18 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 28. NÓVEMBER 2015
Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
Lánveitendum verður heimilt að
veita lántakendum fasteignalán
þrátt fyrir neikvæða niðurstöðu
greiðslumats að vissum skilyrðum
uppfylltum, samkvæmt frumvarpi
um fasteignalán til neytenda sem
Bjarni Benediktsson, fjármála- og
efnahagsráðherra, hefur lagt fram á
Alþingi.
Meðal skilyrða sem uppfylla þarf
er að lánveitandi fái frekari upplýs-
ingar frá neytanda sem sýna fram á
að líklegt sé að hann geti staðið í skil-
um með lánið og lánveitandanum ber
að skjalfesta rökstuðning fyrir þess-
ari ákvörðun.
Strangari skilyrði gengislána
Í greinargerð er bent á að þó skylt
sé í dag að láta framkvæma lánshæf-
is- og greiðslumat áður en fasteigna-
lán er veitt, þarf neytandi ekki að
standast matið til þess að lánveiting
sé heimil, að því gefnu að virði veða
eða annarra trygginga sem hann
leggur fram sé meira á þeim tíma
þegar lánið er veitt en heildarfjár-
hæð lánsins. „Staðan á markaðnum
er hins vegar sú að lánveitendur
neita neytendum í langflestum til-
fellum um slíka lánveitingu ef niður-
staða greiðslumats er neikvæð, óháð
því að þeim ber ekki skylda til þess
að lögum,“ segir í greinargerðinni.
Í frumvarpinu er kveðið á um
ýmsar breytingar varðandi fast-
eignalán en það var samið af nefnd
sem fjármála- og efnahagsráðherra
skipaði 12. janúar 2014 og tekur það
mið af tilskipun Evrópuþingsins og
ráðsins um lánssamninga fyrir neyt-
endur. „Í kjölfar efnahagskreppunn-
ar 2008 hefur Evrópusambandið lagt
mikla áherslu á að bæta regluverk á
sviði fjármálaþjónustu til að draga
úr líkum á að slík fjármálaáföll verði
aftur,“ segir í umfjöllun um tilefni
lagafrumvarpsins.
Tekið er fram að lögfesting þess
feli ekki í sér miklar efnisbreytingar
frá gildandi rétti en þar er þó m.a.
lagt til að neytandi þurfi að uppfylla
strangari skilyrði við greiðslumat
fasteignaláns sem tengist erlendum
gjaldmiðlum heldur en vegna fast-
eignalána almennt.
Þó meginreglur um uppgreiðslu
lána haldist að mestu óbreyttar eru
engu að síður lagðar til breytingar á
hámarki uppgreiðslugjalds, sem lán-
takinn þarf að greiða ef hann greiðir
upp lánið fyrir gjalddaga, þannig að
það verði stigvaxandi eftir því
hversu mörg ár eru eftir af láninu. Í
núgildandi lögum miðast hámark
uppgreiðslugjalds við 1% af eftir-
stöðvum íbúðaláns, óháð líftíma láns-
ins, nema ef eitt ár eða styttra er eft-
ir af láninu en þá miðast hámarkið
við 0,5% af eftirstöðvum.
Lagt er til í frumvarpinu að hlut-
fallslegt hámark uppgreiðslugjalds
breytist úr 1% af fjárhæð endur-
greiðslu sem fylgt er í dag og það
verði í staðinn að hámarki 0,2% af
eftirstöðvum lánsins fyrir hvert heilt
ár sem eftir lifir af fastvaxtatímabili
lánsins.
Breytingunni er ætlað að stuðla að
auknu framboði fasteignalána með
föstum vöxtum í lengri tíma, sér í
lagi á óverðtryggðum lánum að því
er segir í skýringum á þessari til-
lögu. „Breytingin mun leiða til lækk-
unar á fjárhæð uppgreiðslugjalda
fasteignalána með stutt fastvaxta-
tímabil, svo sem 3-5 ár, og vonandi
stuðla að auknum möguleikum neyt-
anda til að taka lán með föstum vöxt-
um til langs tíma,“ segir í útskýr-
ingum frumvarpsins.
Lánveitanda skylt að veita
skýrar upplýsingar
Ítarlegar skyldur eru lagðar á lán-
veitandann um að veita lántakanum
eða neytandanum upplýsingar um
lántökuna og útskýra samninga.
„Ef um er að ræða verðtryggt lán
skal útskýra fyrir lántakanda að
vextir lánsins eru raunvextir og ár-
leg hlutfallstala kostnaðar reiknast
einnig á raunvirði, þ.e. miðað við
óbreytt verðlag. Jafnframt skal veita
neytanda upplýsingar um sögulega
þróun verðlags svo að honum verði
ljóst að krónutala greiðslna sam-
kvæmt samningnum ræðst ekki að-
eins af upphaflegri fjárhæð og vöxt-
um heldur einnig af þróun
verðvísitölunnar,“ segir þar.
Þá er kveðið á um að óheimilt sé að
binda samning um fasteignalán eða
lánstilboð því skilyrði að neytandi
geri samning um kaup á annarri að-
greindri fjármálaafurð eða fjármála-
þjónustu.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Gamalt og nýtt Fyrir 2003 voru öll langtímalán til fasteignakaupa verðtryggð en óverðtryggðar skuldir eru nú um 14% af fasteignaskuldum heimila. Í
ágúst sl. voru 50% nýrra lánveitinga innlánsstofnana til fasteignakaupa verðtryggð lán en í júní í fyrra var það hlutfall mun hærra eða 72%.
Geti fengið lán þrátt fyrir
neikvætt greiðslumat
 Breytingar á hámarki uppgreiðslugjalds fasteignalána í stjórnarfrumvarpi
Hjálparstarf kirkjunnar undirbýr
nú stærsta verkefni sitt á árinu en
það er sérsök aðstoð við efnalitlar
fjölskyldur í desember vegna jóla-
haldsins.
„Markmið aðstoðarinnar er að
gera fólki kleift að gleðjast með sín-
um nánustu yfir hátíðirnar og
stuðla að aukinni félagslegri virkni.
Aðstoð sem veitt er tekur mið af að-
stæðum hvers og eins og er fyrst og
fremst í formi inneignarkorta í
matvöruverslanir sem verða gefin
út eigi síðar en 18. desember,“ seg-
ir í frétt frá Hjálparstarfinu.
Tekið verður á móti umsóknum
frá barnafjölskyldum á höfuðborg-
arsvæðinu á skrifstofu Hjálp-
arstarfsins, Háaleitisbraut 66.
Prestar á landsbyggðinni taka við
umsóknum til og með 11. desember.
Alls bárust 1.455 umsóknir fyrir jól
2014 og í heild er áætlað að 3.929
einstaklingar hafi notið aðstoðar.
Jólaaðstoð
ársins
undirbúin
Hjálparstarf Sjálfboðaliðar sjá um
að flokka fatnað og raða í hillur.
Grikklandsvinafélagið Hellas
stendur fyrir fyrirlestrum um
Platon í fyrirlestrarsal Þjóðar-
bókhlöðunnar laugardaginn 28.
nóvember nk. kl. 14.00.
Fyrirlesarar eru Eyjólfur Kjalar
Emilsson, prófessor í heimspeki við
Óslóarháskóla, og Robert Jack sem
nýlega lauk doktorsprófi í plat-
ónskum fræðum við Háskóla Ís-
lands.
Eyjólfur K. Emilsson byggir um-
fjöllun sína, sem hann nefnir „Hin
mörgu andlit Platons“, á þeim um-
mælum breska fræðimannsins A.N.
Whiteheads að öll heimspeki eftir
daga Platons sé ekki annað en
neðanmálsgreinar við verk hans og
leitast fyrirlesarinn við að draga
fram sannleikskjarnann í þeim. Ró-
bert Jack nefnir mál sitt „Um það
sem Platon gerði dauður.“ Fundur-
inn er öllum opinn.
Fyrirlestrar
um Platon
Nemendur, kennarar og aðrir
starfsmenn Árskóla á Sauðárkróki
fóru í sína árlegu Friðargöngu
snemma í gærmorgun. Foreldrar
hafa einnig tekið þátt í göngunni, en
leiðin liggur jafnan frá skólanum,
eftir Skagfirðingabraut og upp á
Nafirnar svonefndu, þar sem kveikt
er á krossinum við kirkjugarðinn.
Ljós lifir á krossinum fram yfir jól
og áramót en athöfnin markar upp-
haf aðventunnar hjá bæjarbúum.
Nemendur og kennarar mynduðu
keðju upp kirkjustíginn og fluttu
þangað ljós þar til kveikt var á
krossinum. Þetta var í 15. sinn sem
Friðargangan fór fram. Að athöfn
lokinni var gengið til baka í skólann
og allir fengu kakó og piparkökur.
Friðarganga í 15. sinn hjá
Árskóla á Sauðárkróki
Ljósmynd/Feykir
Frumvarp fjármála- og efnahags-
ráðherra um fasteignalán veitir
Fjármálaeftirlitinu heimild til að
setja reglur um hámark veðsetn-
ingarhlutfalls fasteignalána til
neytenda að fengnum tilmælum
frá fjármálastöðugleikaráði. Há-
markið getur numið 60–90% og
getur verið mismunandi eftir
tegundum lána og hópum neyt-
enda. Gert er ráð fyrir auknu
svigrúmi við veitingu fast-
eignaláns vegna kaupa á fyrstu
fasteign.
Í ágúst sl. skulduðu heimili
1.390 milljarða kr. vegna fast-
eignakaupa, þar af 197 milljarða
vegna óverðtryggðra lána.
Hámarkið geti verið 60-90%
FME GETI SETT REGLUR UM VEÐSETNINGARHLUTFALL