Morgunblaðið - 10.12.2015, Síða 10

10 DAGLEGT LÍF
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 10. DESEMBER 2015
SAGA
HALLGRÍMS-
KIRKJU
Frásögn af samstöðu og stórhug í litríkri
byggingarsögu Hallgrímskirkju, þróttmiklu
safnaðarstarfi og einstöku listalífi.
ÚTGEFANDI: HALLGRÍMSKIRKJA Í REYKJAVÍK DREIFING: HIÐ ÍSLENSKA BÓKMENNTAFÉLAG
Valgerður Þ. Jónsdóttir
vjon@mbl.is
Ójöfn staða kynjanna birt-ist Kolbrúnu S. Ingólfs-dóttur gleggst þegar húnfór út á vinnumarkaðinn
eftir stúdentspróf á sjöunda áratugn-
um. Henni virtist sími á skrifborði
karlkyns samstarfsfélaga duga þeim
til að fá hærri laun en konurnar. Hún
hefur alltaf verið mikil jafnréttis-
manneskja og segir menntun lykil-
atriði til að bæta stöðu kvenna. Sjálf
hóf hún háskólanám eftir nokkurra
ára starf sem bankamaður, einkarit-
ari og heimavinnandi húsmóðir, nam
lífeindafræði við Háskóla Íslands og
starfaði sem slík í mörg ár áður en
hún á sextugsaldri lærði sagnfræði
við sama skóla og útskrifaðist 2002.
Síðan hefur Kolbrún helgað sig
ritstörfum. Viðfangsefnið er konur.
Merkiskonur sögunnar. Eins og er
reyndar titill fyrri bókar hennar, sem
kom út 2009, og fjallar um 33 konur í
veraldar- og Íslandssögunni sem all-
ar fæddust fyrir 1870 og settu mark á
samtíð sína með einum eða öðrum
hætti; lögðu hvort tveggja grunn að
breytingum og gerðu breytingar og/
eða náðu völdum. Kleópatra, drottn-
ing Egyptalands, Elísabet I., sem
lagði grunninn að heimsveldi Breta,
og Yehonala keisaraynja, ein valda-
mesta konan í Kína fyrr og síðar,
koma þar m.a. við sögu.
Margar merkiskonur
Í ár þegar eitt hundrað ár eru
liðin frá því íslenskar konur fengu
kosningarétt hefur Kolbrún sent frá
sér sína aðra bók, Þær ruddu braut-
ina – Kvenréttindakonur fyrri tíma.
„Tími kvenréttindabaráttunnar hófst
í rauninni ekki fyrr en eftir miðja
nítjándu öld. Kvenréttindakonur sem
þá komu fram á sjónarsviðið voru
sannarlega merkiskonur, en þær
voru svo margar og víða um lönd að
mér fannst erfitt að velja eina eða
tvær til að fjalla um í fyrri bókinni og
ákvað því að skrifa um þær síðar.
Þannig að þessi bók er óbeint fram-
hald – um konurnar sem ég setti til
hliðar ef svo má segja.“
Og þær voru býsna margar; 133
kvenskörungar frá Norðurlöndum,
ýmsum öðrum Evrópulöndum,
Bandaríkjunum, Breska heimsveld-
inu og Suður-Ameríku. Bókinni er
skipt í kafla eftir löndum og fer Kol-
brún nokkrum orðum um baráttu
kvenna fyrir kosningarétti í hverju
landi fyrir sig áður en hún rekur lífs-
hlaup kvennanna. Aukinheldur skrif-
ar hún formála, inngang og tekur í
lokin saman helstu atriði í sögu
kvennabaráttunnar.
Við heimildaöflun sem og ritun
bókarinnar segir Kolbrún ekki ýkja
margt hafi komið sér á óvart, enda
hafi hún í áranna rás lesið sér mikið
til um kvenréttindabaráttuna í heim-
inum. „Konurnar mættu alls staðar
skilningsleysi og þeim reyndist gríð-
arlega erfitt að ná fram sjálfsögðum
mannréttindum. Þær voru niður-
lægðar, sagðar engan skilning hafa á
stjórnmálum því heilar þeirra gætu
ekki meðtekið umræðuna, brölt
þeirra á þeim vettvangi eyðilegði
heimilislífið og spillti fyrir barn-
eignum. Karlar höfðu töglin og
hagldirnar á þjóðþingunum og börð-
ust gegn því að fá þær í sínar raðir.
Menntakerfið var konunum að sama
skapi mótdrægt, viðhorfið var að
konur ættu ekki að mennta sig. Þær
áttu að vera húsmæður án þess að
kunna nokkurn skapaðan hlut, ekki
einu sinni að lesa. Ástandið var svip-
að í öllum löndum. Það var ekki fyrr
en í byrjun 20. aldar að farið var að
kenna heimilishagfræði í háskólum
og þar voru Bandaríkin í farar-
broddi.“
Kvennafrídagurinn
í Hamborg
Kolbrún var heimavinnandi hús-
móðir og bjó í Hamborg á árunum
1970 til 1977 ásamt eiginmanni og
þremur, ungum sonum. Hún fylgdist
því með jafnréttisbaráttunni hérna
heima úr fjarlægð. „Ég varð ekki
mikið vör við slíka baráttu í Þýska-
landi. Þar mátti til dæmis ekki tala
um laun, þau voru leyndarmál. Ann-
ars voru þetta miklir umbrotatímar,
Þjóðverjar voru uppteknir af hryðju-
verkum Baader Meinhof-samtak-
anna og virtust lítið vera að pæla í
kvenréttindum. Íslensku konurnar
sem voru í fararbroddi baráttunnar
voru hörkuduglegar,“ segir Kolbrún
og bætir við að hún hafi þó tekið þátt
í kvennafrídeginum 1973. „Ég hélt
hann bara heima hjá mér, gerði ekki
neitt og lét manninn sjá um allt.“
Bók Kolbrúnar fjallar um kven-
réttindakonur sem stóðu í baráttunni
á síðari hluta 19. aldar og fram að
heimsstyrjöldinni síðari; konur sem
ruddu brautina fyrir konur um allan
heim, sem þó hafa ekki ennþá, að
hennar mati, náð fullum réttindum á
við karla. Nútímabaráttuaðferðir
eins og druslugöngur og #freethe-
nipple finnst henni góðra gjalda verð-
ar. „Mér finnst gott að fólk sýni sam-
stöðu þótt það velji óhefðbundnar
leiðir. Það þarf að vekja athygli á að
staða kvenna er bara alls ekki nógu
góð og ætti að vera mun betri.
Launamisréttið er sláandi, þótt sam-
kvæmt lögum eigi konur og karlar að
hafa sömu laun fyrir sömu vinnu. En
Hélt upp á kvenna-
frídaginn heima
Barátta kvenna fyrir kosningarétti var bæði löng og ströng og margir karlar töldu að
konur gætu ekki skilið stjórnmál því heilar þeirra gætu ekki meðtekið umræðuna,
segir Kolbrún S. Ingólfsdóttir m.a. í nýútkominni bók sinni, Þær ruddu brautina –
Kvenréttindakonur fyrri tíma. Söguhetjurnar eru 133 konur frá ýmsum löndum
sem uppi voru kringum aldamótin 1900 og sýndu þeim og heiminum fram á annað.
Morgunblaðið/Styrmir Kári
Merkiskonur Kolbrún S. Ingólfsdóttir fjallar um merkiskonur sögunnar.
Ljósmynd/Wikipedia/Bain Collection
Bandaríkin 20 þúsund súffragettur í kröfugöngu í New York árið 1918.
Í kvöld kl. 19 til 20 er börnum boðið
að hlusta á skemmtilega sögu fyrir
svefninn í Sólheimasafni Borgar-
bókasafns Reykjavíkur. Þau eru hvött
til að mæta í uppáhaldsnáttfötunum
sínum og taka með sér eftirlætis-
bangsann sinn. Það verður kósí
stemning í safninu í kvöld og nota-
legt að hverfa síðan inn í drauma-
landið í notalegu rúmi heima.
Sólheimasafn
Sögustund
fyrir svefninn
Morgunblaðið/Heiddi
Ró Gott að hlusta á góða sögu.
Sunnlenska bókakaffið við Austurveg
á Selfossi hefur verið öflugt við að
bjóða upp á ánægjuleg kvöld þar sem
höfundar koma og lesa upp úr nýút-
komnum bókum sínum. Í kvöld verður
það glæpadrottningin Yrsa sem mæt-
ir á svæðið og einnig koma ljóðskáld,
hrekkjalómur af Alþingi, lífs- og
sálarspekúlantinn Gunnlaugur og
sagnaskáldið Bragi Ólafsson.
Húsið verður opnað klukkan átta
og upplestur sem tekur um klukku-
stund hefst klukkan hálfníu. Á eftir
gefst tækifæri til skrafs og áritana á
bækur höfunda sem seldar eru á til-
boðsverði. Allir velkomnir meðan
húsrúm leyfir. Höfundarnir sem ætla
að koma og lesa upp fyrir gesti eru
þessir:
Ásmundur Friðriksson les upp úr
bókinni Hrekkjalómafélagið,
Bragi Ólafsson les upp úr bók sinni
Sögumaður, Einar Ólafsson les upp
úr bókinni Í heiminum heima, Einar
Svansson les úr Elddropum, Gunn-
laugur B. Ólafsson les upp úr Lífið í
blóma, Heiðrún & Hrafnhildur lesa
upp úr Ég erfði dimman skóg, Óskar
Árni Óskarsson les upp úr bók sinni
Fjörutíu ný og gömul ráð & Blýengill-
inn, og Yrsa Sigurðardóttir les upp úr
nýjustu glæpasögunni sinni Sogið.
Glæpadrottningin Yrsa mætir
Ljóð, hrekkir
og glæpir
Rithöfundurinn Yrsa Sigurðardóttir.
Jólafriður er yfirskrift jólatónleika
Karlakórs Akureyrar - Geysis sem
hefjast kl. 20 í kvöld í Akureyrar-
kirkju. Ásamt því að flytja þekkt
jólalög úr ýmsum áttum verða á efn-
isskrá tónleikanna lög sem boða frið
og samstöðu.
Jólatónleikar eru fastur liður í
starfi karlakórsins og þetta er þriðja
árið í röð sem hann velur Akureyrar-
kirkju til tónleikahalds á aðventunni.
Ætíð hefur myndast sérlega hátíð-
leg og skemmtileg stemning og
kirkjan verið full af fólki.
Stjórnandi Karlakórs Akureyrar -
Geysis er Hjörleifur Örn Jónsson og
meðleikari Risto Laur. Á tónleik-
unum koma fram KAG-kvartettinn
og einsöngvararnir Jónas Þór Jón-
asson, Arnar Árnason og Magnús
Hilmar Felixson. Saman vilja kór-
félagar skapa friðsæla aðventu- og
jólastemningu og leyfa sem flestum
að njóta.
Karlakór Akureyrar - Geysir í Akureyrarkirkju
Morgunblaðið/Skapti Hallgrímsson
Tónleikar Karlakórinn skapar friðsæla
aðventustemningu á tónleikunum.
Lög sem boða frið og samstöðu