Morgunblaðið - Sunnudagur - 17.01.2016, Page 50

50 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 17.1. 2016
Bækur
S
káldsagan Þegar kóngur kom eftir
Helga Ingólfsson vakti mikla at-
hygli á sínum tíma og hlaut meðal
annars verðlaun sem besta ís-
lenska glæpasagan árið 2010, en
bókin lýsir glæp sem framinn er um það
leyti sem Kristján IX. Danakonungur heim-
sækir Ísland. Frá þeim tíma hefur Helgi
skrifað ýmislegar bækur en snýr nú aftur á
svipaðar slóðir í skáldsögunni Þegar Gestur
fór sem gerist fimmtán árum síðar en Þegar
kóngur kom. Sumum sömu persónum bregð-
ur fyrir, en nú er Gestur Pálsson í aðal-
hlutverki.
Við lestur á Þegar Gestur fór blasir við
hve Helgi hefur lagt mikla vinnu í að end-
urskapa íslenskan veruleika undir lok
nítjándu aldar, að draga upp mynd af bæj-
arlífinu í Reykjavík, fólkinu sem þar var á
ferli, því sem var efst á baugi og því sem
menn ræddu á förnum vegi og undir fjögur
augu og ekki bara með lýsingum heldur líka
með krassandi orðfæri.
Helgi tekur undir það að orðfæri í bókinni
sé skrautlegt, en leggur áherslu á að það sé
frá þessum tíma, „en ég nota í raun engin
orð sem sem ég finn ekki í bók eða í bréfi
frá Hafnarstúdentum eða úr sendibréfum
hér innanlands eftir atvikum. Orðfærið er
ekki alltaf mitt eða mitt tildur heldur er það
komið úr samtímanum þó það hafi verið svo-
lítið uppskrúfað þá“.
Það gefur augaleið að mikil vinna hefur
farið í heimildasöfnun og rannsóknir og
Helgi segir að tvö sumur hafi farið í verkið,
enda séu ritstörf hans aðallega sumarvinna.
„Ég rannsakaði hvar menn bjuggu, hvað
menn voru og hvar menn hefðu mögulega
getað hist. Sem dæmi þá fletti ég upp í sókn-
armannalýsingum í Reykjavík, en þar koma
fram heimilisföng manna. Ég vissi til dæmis
að Gestur hafði búið niðri í Kirkjustræti, en
þegar ég fletti því upp sá ég að það átti ekki
við um þessi ár þannig að ég þurfti að elta
alls konar smáatriði um búsetu manna.
Vinnan fólst þó fyrst og fremst í því að
lesa og lesa. Á einhverju stigi vinnunnar
reyndi ég að búa til einhvers konar heim-
ildaskrá yfir það hvað ég hafði notað og
þetta var óendanlegur fjöldi; ég held að ég
hafi lesið nánast allar ævisögur þessara
frægu karla. Þannig las ég allt eftir Benedikt
Gröndal, allt eftir Matthías Jochumsson sem
ég komst í og ævisögu líka, allt eftir og um
Steingrím Thorsteinsson og Gest Pálsson og
ýmsa aðra. Síðan notaði ég dagblöð frá þess-
um tíma mjög mikið, lá yfir Ísafold og Þjóð-
ólfi og Fjallkonunni og meira að segja því lítt
þekkta riti Good-Templar sem kemur við
sögu í bókinni. Það verður líka dálítið áber-
andi því þeir tveir menn sem tengjast því ná-
ið, Gestur Pálsson annars vegar og Jón
Ólafsson hins vegar, voru báðir það sem
kalla má örlagabyttur og þeir eru alltaf að
reyna að reisa sjálfa sig við.“
Gestur Pálsson er í aðalhlutverki í bókinni
og var mjög vinsæll á þeim tíma sem hún
gerist að sögn Helga, „hann var að vissu
leyti fyrsta poppstjarna Íslands, naut mikilla
vinsælda og hélt upplestra fyrir fullu húsi“.
– Svo hefur hann verið kallaður hálslengsti
maður Íslandssögunnar.
„Já, það er kannski þess vegna sem hann
safnaði þessu yfirskeggi sem sjá má á mynd-
inni á kápu bókarinnar, það er mjög breitt
og áberandi, hann minnir á Ben Turpin sem
var gamanleikari í upphafi tuttugustu aldar.
Kannski var það til að draga athyglina frá
hálslengdinni,“ segir Helgi og hlær.
– Hvað var það sem heillaði þig við Gest
Pálsson.
„Það er kannski fyrst og fremst það að
mér hefur þótt Gestur hafa verið dálítið ut-
angarðs í íslenskum bókmenntum. Ég er
ekki að segja að hann hafi verið stór höf-
undur en hann er áhrifamikill í sínum sam-
tíma og mjög frægur en svo eignast hann
aldrei eiginkonu og börn og því enginn ætt-
bogi frá honum kominn þannig að ég er að
vissu leyti að heiðra minningu Gests Páls-
sonar – það gerir það enginn annar.“
SKÁLDSÖGULEGUR GLÆPUR
Gestur, Jón og glæpurinn
Helgi Ingólfsson segist vera að heiðra minningu Gests Pálssonar að vissu leyti í skáldsögunni Þegar Gestur fór.
Morgunblaðið/Eggert
SKÁLDSAGAN ÞEGAR GESTUR FÓR
EFTIR HELGA INGÓLFSSON GERIST
UNDIR LOK NÍTJÁNDU ALDAR OG
Í HENNI BREGÐUR FYRIR MÖRGUM
HELSTU FYRIR- OG MENNTA-
MÖNNUM LANDSINS Á ÞEIM TÍMA
Árni Matthíasson arnim@mbl.is
* Á einhverju stigivinnunnar reyndi égað búa til einhvers konar
heimildaskrá yfir það hvað
ég hafði notað og þetta var
óendanlegur fjöldi
H
éðinn Finnsson er umsvifa-
mikill í bókaútgáfu þó útgáfan
fari kannski ekki ýkja hátt,
en á síðasta ári gaf forlag
sem hann stýrir út þrjár
bækur, Ljótur á tánum, Hettumáfur lærir á
litina og Um þúfur, og stefnir að því að gefa
út þrjár til viðbótar á þessu ári.
Héðinn er menntaður myndlistarmaður og
hann hefur unnið myndskreytingar fyrir ýmsa
og gerði þannig umslög á Úslands plöturöð-
inni, tólf umslög alls. Hann fæst einnig við
tónlist og nafnið Íbbagoggur varð einmitt til
þegar Héðinn var að fást við tónlist, óhljóða-
og bardúnstónlist.
„Eins og svo margir í þeirri gerð tónlistar
þá ákvað ég að búa mér til listamannsnafn og
notaði þetta af einhverri ástæðu. Þegar ég
byrjaði svo að gera þessar bækur fannst mér
fínt að halda nafninu, enda er það skrýtið ef
tónlistarmenn geta valið sér listamannsnöfn,
en ekki myndlistarmenn,“ segir Héðinn. Út-
gefandi á bókunum er forlagið Rasspotín, sem
Héðinn segist hafa stofnað með félögun sínum
og rak við fjórða mann framan af, en síðan
urðu þeir þrír.
„Fyrsta bókin kom út 2012, hét Eðlunar,
svo komu Myrkur, Klofvega, Þögnin á eftir,
Tvær ólíkar sögur, Undir breðanum, Undir
breðanum og Ljótur á tánum og svo komu ní-
unda og tíunda bókin á síðasta ári. Fyrstu
bókina gerðum við fjórir, fjórar myndir á
mann, svo kom bók sem var tvær myndir á
mann og svo hef ég gert bækurnar einn,
nema í Tvær ólíkar sögur vorum við tveir.“
Eins og getið er gaf Rasspotín þrjár bækur
út á árinu og þrjár eru væntanlegar á þessu
ári. „Næsta bók er örsagnabók eftir Jónas
Ólafsson sem heita mun Lífsýni. Ég er að
myndskreyta hana núna og hún kemur út í
febrúar. Annað verkefni sem heitir Nátt-
úrubörn, myndaröð sem ég gef út sem bók, er
líka í vinnslu og svo jólabók sem heitir Loðinn
á tánum og er framhald á Ljótur á tánum.
Héðinn er myndlistarmaður og tónlistar-
maður og í Mengi er hægt að kaupa plötuna
Kvartett/Onívatni/Orgel sem er líka aðgengi-
leg á Bandcamp. Tónlistin hefur þó þurft að
sitja á hakanum undanfarið því það er svo
mikið að gera í myndlist og bókaútgáfu. „Þeg-
ar ég fæ leiða á að teikna þá fer ég í tónlist-
ina í stað þess að leggjast í eitthvert volæði.“
BÓKALIST
Íbbagoggur ybbir
gogg hjá Rasspotín
Listamannsnafnið Íbbagoggur varð til þegar Héðinn Finnsson var að fást við tónlist.
Morgunblaðið/Eggert
BÓKAFORLAGIÐ RASSPOTÍN SENDI FRÁ SÉR ÞRJÁR BÆKUR Á SÍÐASTA ÁRI
OG VÆNTANLEGAR ERU ÞRJÁR TIL Á ÞESSU ÁRI. MEÐAL STÝRIMANNA Í ÚT-
GÁFUNNI ER MYNDLISTAR- OG TÓNLISTARMAÐURINN HÉÐINN FINNSSON
Árni Matthíasson arnim@mbl.is