Morgunblaðið - 08.02.2016, Blaðsíða 11

Morgunblaðið/RAX
Lífsins gangur „Það er auðvitað lífsins gangur að unga kynslóðin sé meira áberandi, en þó er ekkert því til fyrir-
stöðu að eldra fólk taki sig saman og berjist fyrir sínu,“ segir Erna Indriðadóttir, ritstjóri vefritsins lifdununa.is
hennar spannar í stórum dráttum
tvo áratugi sem frétta- og dag-
skrárgerðarmaður hjá RÚV og átta
ár sem upplýsingafulltrúi Alcoa-
Fjarðaáls. Í millitíðinni tók hún
meistarapróf í stjórnsýslufræðum í
Bandaríkjunum. „Svo vissi ég líka að
það er ekkert hlaupið í störf fyrir
konu á mínum aldri, þó að ég hafi
ekki reynt það sjálf,“ segir Erna,
sem er nýorðin 63 ára. Ímynd eldri
borgara er ekki það fyrsta sem kem-
ur upp í hugann þegar ritstjórinn er
annars vegar.
En hver er sú ímynd ef út í það
er farið?
„Sérkennileg,“ svarar Erna að
bragði. „Margir sjá fyrir sér gamla
manneskju sem staulast hálfblind
með göngugrind, þegar eldri borg-
ara ber á góma. Samt lifum við leng-
ur og erum við betri heilsu en áður.
Þeir sem búa við þokkaleg kjör
sækja tónleika, kvikmyndahús, fara
út að borða, í ferðalög og kaupa
meira að segja frekar nýja bíla en
yngra fólkið. Auglýsendur hafa bara
verið svolítið seinir að kveikja á per-
unni. Ég sakna þess að sjá ekki eldri
fyrirsætur í auglýsingum. Við kaup-
um margt fleira en heyrnartæki og
hægindastóla.“
Ungir ráðamenn
Að þessu sögðu kveðst Erna
vissulega hafa áhyggjur af bágum
kjörum stórs hóps aldraðra og
hversu lítinn gaum ráðamenn þjóð-
arinnar gefi honum. „Kannski vegna
þess að þeir eru svo ungir,“ giskar
hún á. „Sjálf var ég lítið að hugsa um
líf eldri borgara þegar ég var fertug,“
bætir hún við. Og að auglýsendur séu
í auknum mæli farnir að líta á Lifðu
núna sem vænlegan kost, enda hafi
vefurinn stöðugt verið að sækja í sig
veðrið eins og mælingar sanni.
Erna víkur aftur að ósýnileika
eldri borgara, sem henni finnst
speglast í spurningunni hvort ekkert
gamalt fólk sé á Íslandi eins og er-
lendur ferðamaður beindi til leið-
sögumanns, kunningja hennar. „Áð-
ur en ég ákvað að stofna Lifðu núna
hafði ég tekið eftir að margir sem
höfðu verið áberandi í samfélaginu
og oft spurðir álits á öllu mögulegu,
til dæmis þegar ég var fréttamaður,
virtust hverfa af opinberum vett-
vangi þegar þeir voru komnir á eft-
irlaun. Þeir urðu eins og ósýnilegir,
þótt margir væru enn í fullu fjöri og
hefðu ábyggilega margt til málanna
að leggja. Fordómarnir birtast þó
hvað gleggst í atvinnulífinu. Fimm-
tugum og eldri sem missa vinnuna,
eins og henti marga í hruninu, geng-
ur illa að landa annarri vinnu. Þeir fá
ekki einu sinni viðtal og sumir hafa
verið atvinnulausir allar götur síðan,
ekki síst konur.“
Ekki forgangsmál á þingi
Sem varaþingmaður Samfylk-
ingarinnar tók Erna sæti á Alþingi
nokkra daga í haust. Hún lagði fram
fyrirspurnir og vakti athygli á ýmsu
varðandi eldri borgara, þ.á m. vanda
sextugra og eldri á vinnumark-
aðnum.
Skýtur í því ljósi ekki skökku við
að hækka eftirlaunaaldurinn eins og
komið hefur til tals?
„Miðað við óbreytt ástand á
vinnumarkaði fyrir þetta fólk, jú.
Slíkar breytingar yrðu þó vænt-
anlega gerðar í áföngum að und-
angengnu átaki á vinnumarkaðnum.
Það er ekkert vit í að ýta fullfrísku
fólki út úr atvinnulífinu vegna aldurs
í stað þess að nýta dýrmæta reynslu
þess og þekkingu. Auk þess er nauð-
synlegt að gera ráðstafanir tím-
anlega vegna hækkunar eftirlauna-
aldurs. Árið 2050 er búist við að tveir
vinnandi menn verði að baki hverjum
eftirlaunamanni, en núna eru þeir
fimm til sex. Fjölgun fólks á eft-
irlaunum kallar á breytingar á vinnu-
markaði og í velferðarkerfinu.“
Fékkstu viðbrögð á þinginu?
„Flestir sem tóku til máls voru
sammála, enda varla hægt að vera
ósammála. En það er bara ekkert að
gerast. Hagur eldri borgara er ekki
og hefur ekki verið forgangsmál hjá
stjórnmálamönnum, sem hafa mörg
önnur mál á sinni könnu.“
Boltinn hjá hippakynslóðinni
Erna segir að boltinn sé líka hjá
eldra fólkinu sjálfu sem geti gert sig
sýnilegra og þannig haft áhrif. „Ég
bind vonir við fjölmenna árganga
sem eru að fara á eftirlaun – mína
kynslóð, sem stundum er kölluð
hippakynslóðin. Það er auðvitað lífs-
ins gangur að unga kynslóðin sé
meira áberandi, en þó er ekkert því
til fyrirstöðu að eldra fólk taki sig
saman og berjist fyrir sínu. Slíkt er
raunar bráðnauðsynlegt, annaðhvort
innan stjórnmálaflokkanna eða – ef
mál þeirra fá þar lítinn hljómgrunn –
í eigin flokki eða samtökum,“ segir
Erna og bendir á að í Bandaríkj-
unum skirrist fólk um sjötugt ekki
við að bjóða sig fram til forseta; Clin-
ton 68 ára, Trump 69 og Sanders 74.
„Aftur á móti voru sumir alveg
steinhissa að svona ótrúlega gömul
kona eins og ég ætlaði að stofna fyr-
irtæki,“ rifjar hún upp og hlær.
Alls konar eldra fólk
Kom eitthvað þér á óvart í því
ferli öllu saman?
„Einkum tvennt. Annars vegar
þáttur Nýsköpunarmiðstöðvar Ís-
lands sem heldur frábær námskeið
fyrir konur sem hyggja á atvinnu-
rekstur og býður upp á vinnuaðstöðu
fyrir frumkvöðla og margs konar
stuðning. Hins vegar öll skriffinnsk-
an sem fylgir stofnun fyrirtækis og
hversu fljótt þarf að standa skil á alls
kyns gjöldum þótt reksturinn skili
litlum tekjum. Mér datt ekki í hug að
vefurinn bæri sig fjárhagslega frá
fyrsta degi, enda langhlaup en ekki
spretthlaup að stofna fyrirtæki.
Væntingar mínar og spár hafa hins
vegar nokkurn veginn gengið eftir,
lestur jókst um 50% milli ára og aug-
lýsendur eru farnir að vita af vefnum.
Góðir pennar hafa líka lagt mér lið,
sem er hreint frábært, og skrifa
pistla um allt milli himins og jarðar,
sumir eru harðir þjóðfélagsrýnar
aðrir á léttari nótunum. Eldra fólk er
nefnilega alls konar,“ segir Erna.
Eins og sýnir sig á lifdununa.is.
DAGLEGT LÍF 11
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 8. FEBRÚAR 2016
1. sæti Þessi brandari Níelsar
Árna Lund var mest lesinn á
lifdununa.is:
Hjónin ákváðu að fara í sólar-
landaferð. Svo illa stóð á að
konan komst ekki fyrr en nokkr-
um dögum seinna svo eigin-
maðurinn fór á undan. Þegar
hann er kominn á hótelið tekur
hann upp fartölvuna og skrifar
tölvupóst til konu sinnar. Ekki
vildi betur til en svo að hann
misritaði einn staf í póstfang-
inu og lenti pósturinn því óvart
hjá nýorðinni ekkju sem fyrr um
daginn hafði jarðað manninn
sinn. Veslings konan var rétt að
jafna sig eftir athöfnina, opnaði
tölvupóstinn sinn til að líta eftir
samúðarkveðjum er við henni
blasti bréfið. Þegar sonur ekkj-
unnar kom heim stuttu seinna
lá hún í yfirliði fyrir framan tölv-
una og stóð eftirfarandi ritað
yfir skjáinn:
Til: Konunnar sem varð eftir.
Frá: Manninum sem fór á
undan.
Efni: Er kominn á áfangastað.
Elskan, er kominn á staðinn
heill á húfi. Er einnig búinn að
kynna mér allar aðstæður og
gera allt klárt fyrir komu þína á
morgun. Óska þér góðrar ferðar
og bíð þín með óþreyju.
Ástarkveðjur, þinn ástkæri
eiginmaður.
P.S. Fjandi er heitt hérna nið-
urfrá.
2.-6. sæti Í öðru sæti var pistill
Auðar Haralds, Ókeypis falskar, í
þriðja sæti var viðtal við Bryndísi
Hagan Torfadóttur um sjálf-
hverfu kynslóðina sem óttast
gamla fólkið, þá viðtal við Jenn-
ýju Olgu Pétursdóttur, tölvara á
Veðurstofu Íslands, um áfall upp-
sagnar og ráð hárgreiðslu-
meistara fyrir þá sem vilja leyfa
gráa hárinu að vaxa út. Í sjötta
sæti var viðtal við Svein Ein-
arsson leikstjóra um líðan
margra sem eru komnir á efri ár
og finnst samfélagið hafa svikið
sig.
Brandari í
fyrsta sæti
MEST LESIÐ 2015
missis. Fólk á það til að „festast“ í
sorginni, sem er í raun það sem átt
er við með hugtakinu þungbær sorg.
Í langvarandi og þungbærri sorg á
sá sem syrgir erfitt með að þokast
áfram í sorgarferlinu og nær ekki að
aðlagast missinum. Hann verður
mjög upptekinn af minningum sem
tengjast þeim látna og því sem áður
var. Þetta ástand getur varað í
marga mánuði og jafnvel fleiri ár. Í
langvarandi og þungbærri sorg er
syrgjandi þjakaður af sorg og sökn-
uði. Viðkomandi dregur sig í hlé og
gengur illa að taka upp fyrri lifn-
aðarhætti. Hver dagur er undir-
lagður af hugsunum og minningum
sem tengjast þeim látna og því
fylgja miklar og erfiðar tilfinninga-
sveiflur. Tilfinningar eins og afteng-
ing, dofi, einmanaleiki, tómleiki, til-
gangsleysi og eftirsjá eru algengar
sem og erfiðleikar við að meðtaka
missinn. Það er einungis þegar þessi
einkenni eru mjög mikil, viðvarandi
og eru verulega farin að trufla dag-
legt líf sem sorg er álitin sálrænn
vandi.
Stuðningur í sorgarferlinu og að-
stoð við úrvinnslu vegna andláts og
sorgar geta verið mjög hjálpleg og
flýtt fyrir aðlögunarferlinu og bætt
líðan, hvort sem sorgin er álitin sál-
rænn vandi eða ekki.
Morgunblaðið/Heiddi
Missir Um 30% þeirra sem missa ástvin upplifa mjög sterk sorgarviðbrögð.
 Heilsustöðin, sálfræði- og ráðgjafarþjón-
usta, Skeifunni 11a, Reykjavík.
www.heilsustodin.is
Heyrðu umskiptin
Fáðu heyrnartæki til reynslu
Það er næstum því sama hvernig heyrnarskerðingu þú ert með
og hvernig lifi þú lifir, því ReSound heyrnartækin eru vel til þess
fallin að hjálpa þér við að skilja talmál, hafa framúrskarandi
hljómgæði og snjalla þráðlausa tengingu.
Apple, iPhone, iPad og iPod touch eru vörumerki
sem tilheyra Apple Inc, skráð í Bandaríkjunum
og öðrum löndum. Hlíðasmára 11 · 201 Kópavogur · Sími 534 9600 · heyrn.is
Heyrnartæki eruniðurgreidd afSjúkratryggingum
Íslands