Morgunblaðið - Sunnudagur - 12.06.2016, Blaðsíða 37

aðeins um tólfti hver launamaður í verkalýðsfélagi.
Þetta er svipuð þróun og sést hefur í öðrum stærri
ríkjum, svo sem í Þýskalandi, þar sem hlutfallið hefur
farið úr rúmum þriðjungi í innan við fimmtung, og í
Bandaríkjunum, þar sem hlutfallið hefur frá árinu
1960 hrapað úr um þriðjungi launamanna í um tíunda
hvern launamann.
Ísland er afar ólíkt að þessu leyti; talið er að um
fjórir af hverjum fimm launamönnum hér á landi séu
í stéttarfélagi, sem er langhæsta hlutfallið á meðal
OECD-ríkjanna, sem eru þau ríki sem við viljum
helst bera okkur saman við. Jafnvel Svíþjóð, Dan-
mörk og Finnland eru með lægra hlutfall en við og í
Noregi er aðeins um helmingur í stéttarfélagi.
Meðaltalið í OECD er innan við fimmtungur.
Ástandið hér á landi er því umhugsunarvert að
þessu leyti, sem og þau tök sem stéttarfélög og sam-
tök fyrirtækja fá að hafa þegar kemur að atvinnu
fólks, sem það mætti að ósekju hafa meira sjálft um
að segja. Og í þessu sambandi er það ekki aðeins
félagsaðildin sem skiptir máli; tökin ná einnig um
margt til þeirra sem utan félaga standa.
Reynt að þvinga frönsk dagblöð
Félagsaðildin er sem sagt ekki endilega það sem
mestu ræður um vinnumarkaðinn og ekki heldur um
átökin sem þar kunna að verða eða um þau meðul
sem beitt er. Þó að verkalýðsfélögin frönsku hafi ekki
innan sinna vébanda nema um 8% launafólks eru þau
engu að síður áhrifamikil langt úr hófi fram. Þannig
gerðist það til að mynda á dögunum að hinu harð-
snúna verkalýðsfélagi CGT líkaði ekki við afstöðu
franskra dagblaða til birtingar á grein eftir formann
félagsins. Dagblöðin höfðu ekki áhuga á að taka við
fyrirmælum um að birta greinina í öllum frönskum
dagblöðum og höfnuðu birtingunni. Átti þetta jafnt
við um dagblöð sem jafnan eru talin til hægri og hin
sem þykja vinstra megin í pólitíska litrófinu. Á þessu
var þó ein undantekning; dagblaðið L‘Humanité, sem
áður var opinbert blað franska Kommúnistaflokksins,
birti greinina. Þennan dag var blaðið L‘Humanité
eina dagblaðið sem kom út á prenti í Frakklandi; önn-
ur blöð urðu að láta vefútgáfu nægja.
Þetta var alvarleg aðför verkalýðsfélags að tján-
ingarfrelsinu. Eins og gefur að skilja kvörtuðu dag-
blöðin sem urðu fyrir barðinu á aðgerðunum undan
því að hafa verið tekin í gíslingu fyrir að hafa neitað
að beygja sig undir vilja verkalýðsforkólfanna en sú
kvörtun skilar litlu eftir að útgáfan hefur verið
hindruð.
Ef ekki má reka vilja færri ráða
Ekki er að undra að við þessar aðstæður skuli ríkis-
stjórnin, sem liggur vinstra megin og naut hefðbund-
ins stuðnings verkalýðsfélaganna, hafa lagt til breyt-
ingar á franskri vinnulöggjöf. Þar er um að ræða að
veita meiri sveigjanleika, einkum um vinnutíma, en
hann er lögboðinn stuttur og lítt sveigjanlegur. Sama
gildir um möguleika á uppsögnum starfsmanna; þær
eru miklum takmörkunum háðar, sem hefur þær
óhjákvæmilegu afleiðingar að frönsk fyrirtæki eru
mjög hikandi við að ráða nýja starfsmenn.
Franska löggjöfin á þessu sviði er engin smásmíði,
heilar 3.280 blaðsíður, svo að ekki þarf að koma á
óvart að François Hollande forseti og Manuel Valls
forsætisráðherra skuli hafa breytt um stefnu og vilji
nú, þrátt fyrir þrýsting margra hefðbundinna stuðn-
ingsmanna, reyna að létta á löggjöfinni. Um tíundi
hver Frakki er atvinnulaus og hátt í fjórðungur
þeirra sem yngri eru. Þetta eru ógnvekjandi tölur og
um leið óþarfar. Þetta mikið atvinnuleysi leggur of
miklar byrðar á velferðarkerfið og eykur ójöfnuð í
landinu, eins og atvinnuleysi gerir jafnan, auk þess
að ýta undir óróa innanlands. Hafi fólk ekkert við að
vera, ekki síst yngra fólk, er miklum mun líklegra að
það leiðist út á glapstigu en ef það finnur kröftum
sínum viðnám á uppbyggilegan hátt.
Ísland getur ekki án flugsins verið
Íslendingar hafa fengið að kynnast verkföllum eða
annars konar átökum á vinnumarkaði þó að þau séu
sem betur fer mun óalgengari en í Frakklandi. Nýj-
asta dæmið er aðgerðir flugumferðarstjóra, en sá
hópur hefur einnig látið finna fyrir sér í Frakklandi
að undanförnu. Þar eins og hér eru flugumferðar-
stjórar á meðal þeirra sem geta, þrátt fyrir að vera
ekki margir, haft gífurleg áhrif á allt samfélagið. Í
greinargerð með frumvarpi til nýsamþykktra laga
Alþingis gegn aðgerðum flugumferðastjóra má lesa
um þau áhrif sem samfélagið getur orðið fyrir fái
slíkar aðgerðir að halda áfram óáreittar, að ekki sé
talað um að færast í aukana.
Landsmenn geta ekki búið við það, sér í lagi þegar
haft er í huga hvar landið er á hnettinum og umlukið
sjó á alla vegu, að þeir sem stjórna flugumferð leggi
niður störf og hindri aðra í að vinna þau. Í Frakk-
landi eru slíkar aðgerðir bagalegar en þeir sem þang-
að vilja eða þaðan komast hafa önnur ráð. Þeir sem
þurfa að komast hingað eða héðan hafa almennt enga
aðra raunhæfa kosti en flugleiðina.
Ógnvaldar af ýmsu tagi, hvort sem þeir eru frá
náttúrunni komnir, eins og Zika-veiran, eða illvirkjar
sem kjósa að lifa utan siðaðs samfélags manna, eins
og hryðjuverkamennirnir í Frakklandi og Belgíu,
valda þeim sem vilja lifa í sátt og samlyndi innan hins
siðaða samfélags miklum erfiðleikum. Óþarfi er að
auka á þann vanda með því að þeir sem vilja lifa í
góðu samfélagi við aðra menn beiti þá þvingunum,
eins og gerðist til dæmis í því tilviki þegar dagblöð
fengust ekki prentuð í Frakklandi vegna óréttmætra
aðgerða verkalýðsfélags.
Ágreiningur um kaup og kjör kemur óhjákvæmi-
lega upp með reglulegu millibili en þær aðferðir sem
stundum eru notaðar til að leysa hann eru ekki til
þess fallnar að auka velferð og hagsæld í samfélag-
inu. Gestgjafar Evrópumótsins þurfa mjög á því að
halda að taka til í því sem snýr að vinnumarkaði og
atvinnu. Hjá okkur, ólíkt því sem þekkist hjá fyrr-
nefndum gestgjöfum, er blessunarlega næg atvinna
og lítið um margvíslega annars konar óáran sem aðr-
ir glíma við. Væri ekki gott ef okkur auðnaðist líka að
leysa samninga um kaup og kjör án óhóflegra átaka?
Morgunblaðið/Ómar
’
Þennan dag var blaðið L‘Humanité
eina dagblaðið sem kom út á prenti í
Frakklandi; önnur blöð urðu að láta vef-
útgáfu nægja.
Þetta var alvarleg aðför verkalýðsfélags
að tjáningarfrelsi.
12.6. 2016 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 37