Morgunblaðið - 19.08.2016, Blaðsíða 4

FRÉTTASKÝRING
Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
Ekkert bólar enn á samkomulagi í
viðræðum um jöfnun lífeyrisréttinda
á almennum og opinberum vinnu-
markaði þó liðnir séu nær tíu mán-
uðir frá gerð Salek-samkomulagsins
um bætt vinnubrögð við gerð kjara-
samninga. Jöfnun lífeyrisréttind-
anna er ein af forsendum þess sam-
komulags og mótun nýs
samningalíkans á vinnumarkaði.
Viðræður hafa staðið yfir um langt
skeið milli félaga opinberra starfs-
manna, ríkisins og sveitarfélaganna.
Eru þær sagðar á viðkvæmu stigi og
vaxandi titringur á vinnumarkaði
vegna óvissunnar skv. heimildum
innan stéttarfélaganna. Er ríkið sagt
þrýsta mjög á að niðurstaða náist
sem fyrst.
Þá styttist í að gera þurfi upp svo-
kallaða launaskriðstryggingu skv.
Salek-samkomulaginu en tryggja á
opinberum starfsmönnum sem eiga
aðild að því á þriggja ára tímabili það
launaskrið sem verður á almennum
vinnumarkaði með launaskriðs-
tryggingu. Meta á launaskriðið í
haust en tekið er fram að forsenda
þess sé sú að samkomulag um jöfnun
lífeyrisréttindanna liggi fyrir.
Viðsemjendur á almenna vinnu-
markaðinum halda viðræðum um
mótun nýs samningalíkans áfram en
eru engu að síður orðnir langeygir
eftir niðurstöðu í lífeyrismálinu ef
framhald á að verða á þeim.
Gylfi Arnbjörnsson, forseti ASÍ,
sagðist í gær reikna með að menn
væru að nálgast einhverja ögur-
stund um niðurstöðu í lífeyrismálinu
enda styttist í að þingið ljúki störf-
um.
Gylfi segir ljóst að breytingarnar í
lífeyrismálum séu hluti af ramma-
samkomulaginu frá því í október í
fyrra og launaskriðstrygging opin-
berra starfsmanna sé skilyrt niður-
stöðu um lífeyrismál. Nú styttist í
mælingu launaskriðsins.
,,Mér sýnist á öllu að það sé komið
í gang eitthvert launaskrið á al-
menna markaðinum þannig að það
eru talsverð verðmæti í því fyrir op-
inbera starfsmenn að tryggja það.
Ef það tekst ekki þá sé ég ekki alveg
á hvaða forsendum við ætlum að
halda áfram með þessa umræðu um
nýtt samningamódel,“ segir Gylfi.
Launaskrið hópa og jöfnun lífeyr-
isréttinda hefur lengi verið bitbein á
milli almenna og opinbera markað-
arins. Nú er viðfangsefnið að sögn
Gylfa að leysa út þeim ágreiningi svo
launafólk standi frammi fyrir sam-
bærilegum réttindum á almennum
og opinberum markaði og opinberir
starfsmenn stæðu þá jafnfætis fólki
á almennum markaði hvað varðar
launahækkanir umfram kjarasamn-
ingana. ,,Það er þetta launaskriðs-
ákvæði sem við tókum inn að danskri
fyrirmynd til að tryggja þetta jafn-
ræði en það verður ekkert jafnræði á
annan fótinn, það verður að vera á
báða,“ segir Gylfi.
ASÍ og SA taka ekki þátt í við-
ræðum opinberu félaganna við ríki
og sveitarfélög um jöfnun lífeyris-
réttindanna en hafa hvatt til þess að
þeim ljúki svo hægt verði að setja
meiri kraft í samtalið um nýtt samn-
ingamódel.
Málið ekki fullunnið
Forystumenn innan félaga opin-
berra starfsmanna verjast allra
frétta af viðræðunum um jöfnun líf-
eyrisréttindanna. Málið sé ekki full-
unnið en greinilegt sé að fjármála-
ráðuneytið þrýsti á um að ljúka því
fyrir kosningarnar í haust. Opinberu
félögin telji fráleitt að ætla að ganga
frá þessu máli á nokkrum dögum.
Óvissan um framhald Salek-við-
ræðnanna fer líka vaxandi í kjölfar
umdeildra úrskurða kjararáðs á
dögunum. Á vinnumarkaði er fast-
lega búist við að kjararáð muni úr-
skurða um þingfararkaup og laun
ráðherra eftir kosningar í haust.
Verði þeir á sömu bókina og úr-
skurðirnir í sumar sé frekari viðræð-
um um Salek teflt í tvísýnu.
Ögurstund í viðræð-
um um lífeyrismál
 Fá ekki launaskriðstryggingu nema samkomulag náist
Morgunblaðið/Ófeigur
Almennur vinnumarkaður Launaskrið er komið í gang. Í Salek-samkomulaginu er opinberum starfsmönnum
tryggð hlutdeild í launaskriði á almennum vinnumarkaði ef samkomulag hefur náðst um jöfnun lífeyrisréttinda.
4 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 19. ÁGÚST 2016
Morgunblaðið/Arnaldur
Ófrísk Lyf geta haft áhrif á fóstur.
Erla María Markúsdóttir
erla@mbl.is
Ný rannsókn bendir til þess að mögu-
leg tengsl séu á milli þess að nota
verkjalyfið paracetamol á meðgöngu
og hegðunarvandamála, til dæmis of-
virkni, hjá börnum. Rannsóknin var
birt í læknatímaritinu JAMA þann
15. ágúst síðastliðinn og var unnin af
þremur læknum við læknadeild há-
skólans í Bristol og sálfræði- og
taugadeild háskólans í Cardiff.
Acetaminophen eða paracetamol
er notað af stórum hluta kvenna á
meðgöngu en yfir 50% ófrískra
kvenna í Bandaríkjunum nota para-
cetamol á meðgöngu og 50-60%
kvenna í Evrópu. Niðurstöður rann-
sóknarinnar, sem náði til verðandi
foreldra og barna, benda til þess að
börn sem verða fyrir áhrifum lyfsins í
móðurkviði eiga á hættu að greinast
með hegðunarvandamál þar sem lyf-
ið getur leitt til óeðlilegrar þróunar í
taugakerfi fóstra.
Valgerður Lísa Sigurðardóttir, að-
júnkt við heilbrigðisvísindasvið Há-
skóla Íslands og sérfræðiljósmóðir á
Landspítala segir að niðurstöður
rannsóknarinnar gefi tilefni til að
rannsaka frekar notkun verkjalyfja á
meðgöngu.
Varar við túlkun niðurstaðna
Hún segir þó að talsvert magn af
upplýsingum skorti svo hægt sé að
draga þá ályktun að paracetamol hafi
skaðleg áhrif á konur á meðgöngu og
fóstur. „Fyrstu viðbrögð eru að mér
finnst vanta upplýsingar um magn,
það er hversu mikið paracetamol
konurnar tóku, hvort þær tóku það að
staðaldri eða í einstaka tilfellum eins
og við flensu eða hausverk. Þess
vegna finnst mér varhugavert að
draga miklar ályktanir af þessari
rannsókn þar sem magnið kemur
ekki fram og ekki heldur hvers vegna
konurnar tóku verkjalyfið.“ Valgerð-
ur segir að vert sé að taka til greina
aðra þætti sem geta haft áhrif á
þroska taugakerfis á fósturskeiði á
meðgöngu. „Ástæður fyrir því að fólk
tekur verkjalyf eru væntanlega verk-
ir eða vanlíðan, en ekki er ólíklegt að
fólk með langvarandi verki sé undir
miklu álagi líka. Í þessari rannsókn
finnst mér vanta að taka tillit til þess
að langvarandi streita er þekkt fyrir
að hafa neikvæð áhrif á þroskun
taugakerfis fóstra á meðgöngu.“ Val-
gerður segir að rannsóknin gefi til-
efni til að gera frekari þverfaglegar
rannsóknir á notkun verkjalyfja á
meðgöngu. „Hér er tilefni til að skoða
magnáhrif og ástæður fyrir lyfja-
notkuninni. Mér finnst það heldur
stórt skref að fara að ráðleggja
konum á meðgöngu að hætta
að taka para-
cetamol, það
þarf fleiri
rannsóknir
til að styðja
slíka
ákvörð-
un.“
Tengsl verkjalyfja og ofvirkni barna
 Notkun á lyfinu Paracetamol á meðgöngu getur leitt til óeðlilegrar þróunar í taugakerfi fóstra
„Best er auðvitað að taka sem
minnst af lyfjum á meðgöngu en
í mörgum tilvikum verður ekki
hjá því komist að nota lyf á með-
göngunni. Fyrsta val hefur verið
paracetamol, þar sem ekki hefur
verið talið, hingað til, að það hafi
slæm áhrif. Ef konur þurfa að
taka lyf á meðgöngu er mikil-
vægt að ræða það við lækni eða
ljósmóður til
að fá ráð-
leggingar. “
segir Val-
gerður.
Paracetamol
fyrsta val
NOTKUN VERKJALYFJA Á
MEÐGÖNGU
Jóhannes Tómasson
johannes@mbl.is
Stefnt er að því að tölur úr próf-
kjörskosningum Pírata verði birtar
í næstu viku. Atkvæðatalning fór
fram í gegnum forritunarkerfi Pí-
rata og að loknum kosningum rað-
aði kosningakerfið frambjóðend-
unum upp í niðurstöðu prófkjörsins.
Engar tölur fylgdu niðurstöðunni
þegar hún var birt.
Verið er að búa til nýja skipun í
forritunarkerfi Pírata sem biður um
upplýsingar um röðun á bak við
hvern frambjóðanda þ.e. hversu
mörg atkvæði hver frambjóðandi
fékk í hvert sæti fyrir sig.
„Það er alls ekki rétt að tala um
kjósanda á bak við hvern frambjóð-
anda vegna þess að það er ekki svo-
leiðis. Það er röðun á bak við hvern
frambjóðanda af því að hver kjós-
andi gat raðað frambjóðendum í
mismunandi sæti,“ segir Sigríður
Bylgja Sigurjónsdóttir, fram-
kvæmdastjóri Pírata.
Schulze-aðferðinni beitt
Ástæðan er sú að Píratar beittu
svokallaðri Schulze-aðferð við at-
kvæðagreiðslu í prófkjörinu. Þar
raðar kjósandi frambjóðendum
frjálst í sæti og er sá frambjóðandi
sem er með flest atkvæði í efstu
sætum líklegastur til að ná fyrsta
sæti. Þá gæti frambjóðandi fengið
flest atkvæði allra frambjóðenda en
endað í lægra sæti en annar sem
fær fleiri atkvæði í efri sæti.
Röðun á bak við þá frambjóð-
endur sem eiga möguleika á þing-
sæti í hverju kjördæmi verður birt
opinberlega í næstu viku og þá
verður hægt að sjá hversu oft hver
aðili er settur í hvert sæti.
Óljóst hvað sé smölun
Athygli vakti í kjölfar niðurstöðu
prófkjörs Pírata á Norðvesturlandi
þegar Þórður Guðsteinn Pétursson,
sem endaði efstur á listanum, var
sakaður um að hafa smalað yfir 30
manns í kosningakerfið fyrir próf-
kjörið, en smölun er bönnuð sam-
kvæmt siðareglum kjördæmisráðs-
ins. Alls kusu 95 manns í próf-
kjörinu og því gætu þessir 30
kjósendur hafa skipt sköpum fyrir
niðurstöðu prófkjörsins en ekki er
búið að sanna að Þórður hafi í raun
smalað svo mörgum kjósendum.
Þó er nánast ómögulegt að meta
hvað sé smölun og hvað ekki. Þórð-
ur sagði í viðtali við RÚV að hann
hefði beðið vini sína og sína nán-
ustu að kjósa sig í prófkjörinu en
Halldóra Sigrún Ásgeirsdóttir,
kapteinn Pírata á Vestfjörðum, seg-
ir að hann hafi hringt í menn sem
hann þekkti ekki og beðið þá um að
kjósa sig. Halldóra dró framboð sitt
til baka.
Engar tölur
fylgdu niður-
stöðu prófkjörs
 Atkvæðatalning í prófkjöri Pírata
fór fram í gegnum forritunarkerfi
Morgunblaðið/Ófeigur
Prófkjör Fjöldi atkvæða frambjóð-
enda verður birtur í næstu viku.
Maðurinn sem stal bíl í Kópavogi í
fyrradag, sem í var tveggja ára
gamalt barn, fór í gær til afplán-
unar í fangelsinu á Litla-Hrauni.
Hjá lögreglu bar maðurinn því við
að hann myndi ekki eftir stuldinum
né ökuferðinni, en hann er grun-
aður um að hafa verið undir áhrif-
um fíkniefna.
Gunnar Hilmarsson, aðalvarð-
stjóri hjá lögreglunni í Kópavogi,
segir að bílþjófurinn hafi rofið skil-
orðsdóm með verknaði þessum.
Maðurinn átti eftir að afplána hluta
af eldri dómi þegar þetta gerðist og
þótti því best miðað við stöðu mála
að hann lyki nú dæmdri fangelsis-
vist. sbs@mbl.is
Bílþjófurinn í Kópavogi farinn í fangelsi