Morgunblaðið - 19.08.2016, Blaðsíða 31

MENNING 31
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 19. ÁGÚST 2016
VIÐTAL
Davíð Már Stefánsson
davidmar@mbl.is
„Starfsárið verður mjög fjölbreytt.
Við ætlum að sinna hefðinni með
rússnesku óperunni Évgení Onegin
auk þess sem við verðum með nýja og
ferska uppfærslu af Mannsröddinni.
Við munum kynna nýja söngvara til
leiks á hádegistónleikum í Norður-
ljósum undir yfirskriftinni Kúnstpása
og svo munum við uppfræða börnin
og unga fólkið um óperulistformið
með markvissu átaki,“ segir Steinunn
Birna Ragnarsdóttir, óperustjóri Ís-
lensku óperunnar, en tilkynnt var um
nýtt starfsár í gær. Ljóst er að í vetur
má kenna ýmissa grasa, en stjarna
frá Bolshoj-leikhúsinu í Moskvu,
Andrey Zhilikhovsky, mun meðal
annars ljá rússnesku óperunni rödd
sína.
Tvær erlendar stjörnur
„Við erum að hugsa lengra fram í
tímann en við höfum gert áður. Það
kemur til bæði af því að við erum
hérna í húsi sem er bókað langt fram í
tímann og svo er það nauðsynlegt í
dag fyrir margra hluta sakir að huga
að langtímaplönum, bæði svo það geti
verið stöðugleiki í rekstri og við höf-
um betri aðgang að listamönnum. Við
erum núna að kynna heilt starfsár,
sem ég held að hafi ekki verið gert áð-
ur hjá Íslensku óperunni. Við byrjum
á þessari rússnesku óperu sem er ein
vinsælasta ópera Tsjaíkovskíj. Það er
til að mynda búið að sýna hana sam-
fleytt í Bolshoj-leikhúsinu frá því að
hún var samin. Við erum með stjörn-
una sem syngur þetta á Bolshoj í titil-
hlutverkinu hjá okkur og er það mjög
spennandi. Þó að Íslenska óperan
hafi verið stofnuð til að veita íslensk-
um söngvurum atvinnutækifæri, og
það verði alltaf hluti af meginmark-
miðum Íslensku óperunnar, er mjög
gaman að geta boðið svona fram-
úrskarandi erlendum gestum að taka
þátt í uppfærslum okkar. Svo verðum
við líka með margverðlaunaðan leik-
stjóra, Anthony Pilavachi, sem hefur
meðal annars hlotið hin virtu Echo-
verðlaun fyrir uppfærslu sína á Nifl-
ungarhringnum. Hann þykir mikill
galdramaður í uppsetningu ópera og
mig grunar að hann lumi á nokkrum
óvæntum töfrabrögðum þegar hann
setur upp Évgení Onegin fyrir okk-
ur,“ segir hún. Sópransöngkona Þóra
Einarsdóttir fer með hlutverk hinnar
ungu Tatjönu og Elmar Gilbertsson
tenór syngur hlutverk skáldsins
Lenskís. Franski hljómsveitarstjór-
inn Benjamin Levy mun einnig
stjórna hjá Íslensku óperunni í annað
sinn, en hann hélt um sprotann síðast
í Don Giovanni frá síðasta leikári.
Sýningarnar verða að sjálfsögðu í
Eldborg, en leikmyndin verður í
höndum Evu Signýjar Berger, bún-
ingar eru í höndum Maríu Th. Ólafs-
dóttur og Björn Bergsteinn Guð-
mundsson sér um lýsingu. Steinunn
Birna bætir við að sem óperustjóri
verði hún að finna jafnvægið á milli
þess að sinna hefðbundnum upp-
færslum og þróa listformið áfram og
gera eitthvað nýtt og ferskt.
„Þar komum við einmitt að næstu
uppfærslu okkar, sem heitir Manns-
röddin og er eftir Francis Poulenc, en
við verðum með alveg nýja sviðsetn-
ingu í leikstjórn Brynhildar Guðjóns-
dóttur. Það mun ekki einungis verða
söngur, en verkið er einþáttungur um
síðasta símtal konu, sem er á barmi
örvæntingar, til elskhuga síns sem er
orðinn ástfanginn af annarri konu.
Mjög dramatískur efniviður, eins og
reyndar í flestum óperum. Leikkonan
Elva Ósk Ólafsdóttir fer með aðal-
hlutverkið Elle, ásamt Auði Gunn-
arsdóttur sópransöngkonu, og það
verður mjög spennandi að sjá hvað
kemur út úr þessari nýju nálgun á óp-
eru sem margir þekkja,“ segir hún.
Byrja með óperuuppeldi
„Síðan munum við standa fyrir
mánaðarlegum hádegistónleikum í
Norðurljósum sem við köllum Kúnst-
pása. Þar munu nokkrir af okkar
framúrskarandi söngvurum koma
fram ásamt ungum söngvurum sem
eru að stíga sín fyrstu skref. Það
verður enginn aðgangseyrir á við-
burðina og því tilvalið fyrir fólk að
koma og gera sér menningarlegt há-
degi. Efnisskráin á þessum tónleikum
verður mjög fjölbreytt, allt frá óperu-
tónlist og jafnvel yfir í ljóðasöng. Til
viðbótar við þetta ætlum við að byrja
með ákveðið listauppeldi í janúar. Við
munum setja á laggirnar krakka-
óperuklúbb og ungliðahreyfingu og
vinnum þannig markvisst að óperu-
uppeldi því það er augljóst að list-
formið á sér ekki mjög glæsta framtíð
ef ekki verða til nýir áhorfendahópar.
Við vitum líka að ef við hrífumst ekki
af einhverju í bernsku eru minni líkur
á því að við gerum það seinna á æv-
inni. Börnin í krakkaklúbbnum munu
síðan taka þátt í uppfærslum okkar
og hjálpa okkur við að búa til leik-
muni fyrir sýningar og fleira spenn-
andi,“ segir Steinunn Birna.
„Meirihluti söngvaranna er ís-
lenskur, fyrir utan Færeyinginn
Rúna Brattaberg sem fer með hlut-
verk greifans Gremin í Évgení Oneg-
in. Hann er mjög flottur söngvari og
er að syngja víða um heim, þar á með-
al í Metropolitan. Það er mikill áhugi
fyrir uppfærslunni í Færeyjum og
það væri ekki leiðinlegt ef við fengj-
um nokkra frændur þaðan í heim-
sókn á sýninguna. Við erum einmitt
að huga meira að menningarferða-
mennskunni og erum núna til dæmis
farin að selja miða í Rússlandi á þessa
uppfærslu okkar, enda verður þetta í
fyrsta skipið sem ópera er sett upp á
rússnesku hér á landi. Mér þykir það
mjög mikilvægt að óperur séu fluttar
á frummálinu. Þessi melankólíska
rómantík sem rússneskan hefur í för
með sér myndi tapast svolítið ef við
færum að syngja þetta á íslensku. Þó
verður texta varpað á skjá þannig að
fólk þarf ekki að hafa áhyggjur af því
að skilja ekki það sem fram fer,“ segir
hún og kveður jafnframt að óperan
hafi einu sinni verið flutt áður á Ís-
landi, nánar tiltekið í Gamla bíói, en
þá á íslensku.
Eldborgarsalur göldróttur
Steinunn Birna kveður það hafa
verið mikið í umræðunni að Eldborg
sé ekki salur byggður fyrir leikhús og
óperur, og slíkar sýningar sem settar
eru þar upp líði fyrir það.
„Mér finnst það í sjálfu sér ekki
skipta öllu máli vegna þess að það er
svo dásamlegur hljómburður í
salnum. Það er þó vissulega áskorun
að láta leikhúsgaldurinn gerast í saln-
um. Ef við horfum hins vegar til
dæmis til Finnlands er verið að setja
þar upp óperur í kastölum þar sem er
ekki einu sinni hljómsveitagryfja. Á
Íslandi hættir okkur svolítið til að
hugsa um það sem við erum ekki með
í stað þess að vinna úr því sem við
höfum. Ég sé þarna mjög mikil sókn-
artækifæri sem þurfa alls ekki að líða
fyrir það að Eldborg sé ekki óp-
erusalur eða leikhús með turni og
tjöldum. Ég held þvert á móti að
þarna geti átt sér stað uppfærslur
sem geta notið sín enn betur, þá sér-
staklega vegna hljómburðarins.
Salurinn er líka ótrúlega göldróttur í
allri sinni dýrð, hann hefur svo mikla
dýpt,“ segir hún. Þá er gaman að
segja frá því að Steinunn Birna hefur
verið valin ásamt tólf listrænum
stjórnendum víðs vegar að úr heim-
inum til þess að taka þátt í virtu al-
þjóðlegu prógrammi sem er hannað
til þess að veita framúrskarandi
stjórnendum listastofnana tækifæri
til þess að vinna saman yfir lengri
tíma að því að móta starfsemina fyrir
þær stofnanir sem þeir stjórna og
skiptast á reynslu og þekkingu.
Steinunn Birna var meðal þeirra
sem valin voru úr 450 manna hópi
stjórnenda og mun taka þátt í þessu
verkefni sem leitt er af Michael Kai-
ser, fyrrverandi forseta Kennedy
Center í Washington, þar sem það
fer fram næstu þrjú sumur. Hefur
Steinunn nýlokið fyrsta hlutanum en
vinnan heldur áfram allt árið þess á
milli. Í tilkynningu segir að þetta sé í
fyrsta sinn sem Íslendingur er valinn
í þetta eftirsótta prógramm, sem
þykir mikill heiður.
„Þetta er ótrúlega skemmtilegt
tækifæri og persónulegur heiður
sem ég er þakklát fyrir. Það er líka
frábært fyrir Íslensku óperuna að fá
að vera þátttakandi í svona al-
þjóðlegu starfi. Þetta er ómetanlegt
tækifæri til þess að vinna með leið-
andi listrænum stjórnendum víða að
úr heiminum. Þessi stofnun hefur
það að markmiði að styrkja og styðja
við þá stjórnendur sem hún velur að
starfa með og snýst um að stuðla að
velgengni listastofnana og glæstri
framtíð sviðslista,“ segir hún.
Listin gefur lífinu innihald
„Það er með ólíkindum að þjóð
sem telur jafn marga og tvær götur
á Manhattan eða í borginni Malmö í
Svíþjóð skuli eiga þjóðaróperu. Fólk
leiðir ekki oft hugann að því að það
sé ekki sjálfgefið. Það vekur alltaf
talsverða athygli þegar ég ræði við
erlenda kollega mína hvað við eigum
glæsilegt lista- og menningarlíf.
Þeir búa flestir við talsvert aðrar
aðstæður með talsvert lengri hefð
og sögu í listforminu. Við þykjum
vera að gera alveg ótrúlega hluti
hérna og ég tel vera margar ástæð-
ur fyrir því. Við höfum mikla þörf
fyrir að gefa lífi okkar innihald og
tilgang vegna þess að við höfum
gengið í gegnum ýmislegt mótlæti.
Þegar allt annað bregst, bankar og
annað forgengilegt, er það listin og
menningin sem koma til sögunnar
og gefa lífinu það innihald og þann
lit sem við þurfum. Listastofnanir
okkar eru verðmæti sem við verðum
að fara vel með og vanda okkur því
þær eru margar hverjar sprottnar
upp úr erfiðum kringumstæðum og
brýnni þörf. Þær hafa mikla þýð-
ingu fyrir þjóðina og hennar menn-
ingarlega fingrafar,“ segir hún að
lokum.
Jafnvægi hefðar og nýjabrums
 Nýtt starfsár Ís-
lensku óperunnar
liggur nú fyrir
 Rússneskt óp-
eruverk verður í
forgrunni í ár
Morgunblaðið/RAX
Tækifæri Steinunn Birna óperustjóri kveður Eldborg bjóða upp á mikla möguleika vegna góðs hljómburðar.
» Við munum setja álaggirnar krakka-
óperuklúbb og ung-
lingahreyfingu og
vinnum þannig mark-
visst að óperuuppeldi
því það er augljóst að
listformið á ekki mjög
glæsta framtíð ef ekki
verða til nýir áhorf-
endahópar.