Morgunblaðið - 06.09.2016, Síða 14

14 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 6. SEPTEMBER 2016
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Verð á sauðfjárafurðum til bænda
lækkar í haust um rúmar 590 millj-
ónir, miðað við að innleggið verði í
svipuðum hlutföllum og á síðasta ári.
Landssamtök sauðfjárbænda benda
á að bændur hafi þegar lagt út fyrir
nánast öllum framleiðslukostnaði og
innt af hendi vinnuna sem til þarf.
Því sé ljóst að þessi lækkun af-
urðaverðs verði að öllu eða mestu
leyti tekin af launum sauð-
fjárbænda.
Nú hafa allir sláturleyfishafar birt
verðskrár sínar. Þær eru nokkuð
mismunandi, allt frá 5,3% lækkun á
verði fyrir dilka að meðaltali hjá
Sláturfélagi Suðurlands og upp í
13,2% verðlækkun hjá Kjarnafæði
sem á sláturhúsið á Blönduósi. Með-
altalið yfir landið er 9,8% verðlækk-
un fyrir dilka og 33,7% verðlækkun
fyrir annað sauðfjárinnlegg.
Fundir sauðfjárbænda hafa skor-
að á sláturleyfishafa að endurskoða
þessar ákvarðanir sínar. Ágúst
Andrésson, forstöðumaður kjöt-
afurðastöðvar KS, segir að ef betur
takist til með útflutning en horfur
séu á núna, muni fyrirtækið endur-
skoða greiðslur til bænda við upp-
gjör. Ekki standi til að endurskoða
verðskrána núna.
Allt fellur á móti sláturhúsum
Ágúst segir að aðalástæðan fyrir
erfiðri stöðu sláturleyfishafa og
lækkun á afurðaverði til bænda séu
erfiðleikar í útflutningi. Hann nefnir
að styrking krónunnar og lækkun
breska pundsins og norsku krón-
unnar lækki tekjur af útfluttum af-
urðum. Þá setji verðfall á hliðaraf-
urðum strik í reikninginn. Þetta séu
ódýrar afurðir og lítið þurfi út af að
bregða til að ekki borgi sig að nýta
þær. Nefnir hann að erfitt sé að selja
hausa, lappir og bein. Verð á vömb-
um og görnum hafi fallið verulega.
Verð á gærum hafi fallið fyrir tveim-
ur árum og lítið gangi að selja þær.
Það segir Ágúst að sé meðal annars
vegna erfiðleika í viðskiptum við
Rússland. Þetta telji allt saman og
hafi áhrif enda komi 43% af heild-
arverðmæti sauðfjárafurða hjá KS
af útflutningi.
Ágúst segir að allt falli á móti slát-
urleyfishöfum í haust en tekur fram
að líkur séu á að hlutirnir leiti jafn-
vægis þegar frá líður. Nefnir að
möguleikar skapist þegar fríversl-
unarsamningur við Kína tekur gildi
varðandi landbúnaðarafurðir og það
losnar um hömlur í viðskiptum við
Rússland. Þá muni breska pundið
einhvern tímann rétta úr kútnum.
Ein stétt skilin eftir
„Það er allt á fljúgandi ferð og
kaupmáttaraukning í landinu. Við
erum þegnar í þessu sama landi og
gerum kröfu um að fá það sama og
aðrir. Ekki gengur að ein sétt sé
skilin eftir,“ segir Þórarinn Ingi Pét-
ursson, bóndi á Grund og formaður
Landssamtaka sauðfjárbænda.
Hann segir að forystumenn
bænda séu ekki hættir að berjast
gegn þessari öfugþróun. Þeir taki
undir kröfur bænda um að slát-
urleyfishafar endurskoði verðskrár
sínar. „Við höfum verið að draga
fram allskyns staðreyndir og koma á
framfæri. Bændur láta líka í sér
heyra. Það er sú aðferð sem við get-
um beitt. Við megum hins vegar ekki
semja um verð fyrir okkar afurðir,“
segir Þórarinn.
Sauðfjárinnlegg
lækkar um 600
milljónir króna
 Lækkun á launum bænda  Skora á
sláturhúsin að endurskoða verðskrár
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
„Eiginfjárstaðan er orðin ansi sterk
til að takast á við verkefnin fram-
undan,“ segir Shiran Þórisson, fjár-
málastjóri Arctic Fish sem elur
regnbogasilung í sjókvíum í Dýra-
firði og er að undirbúa umfangsmik-
ið laxeldi á Vestfjörðum.
Norska fiskeldisfyrirtækið
Norway Royal Salmon, NRS, gekk
nýlega til liðs við Arctic Fish.
Hlutafé er aukið um 29 milljónir
evra, að því er fram hefur komið í er-
lendum fjölmiðlum, en eldri hluthaf-
ar halda sínum hlut og eiga helming
á móti NRS. Öll hlutafjáraukningin,
sem svarar til 3,7 milljarða króna,
nýtist því til uppbyggingar fyrirtæk-
isins.
Fá aðgang að þekkingu
„Við horfum mest til þess að NRS
býr yfir mikilli þekkingu á sjókvía-
eldi og laxeldi á norðlægum slóðum,“
segir Shiran og tekur fram að þegar
sé byrjað að færa þekkingu frá Nor-
egi inn í starfsemina á Vestfjörðum.
Það séu fyrstu áhrifin af þessu sam-
starfi austur um haf.
Með því að fá aukið fjármagn inn í
fyrirtækið sé hægt að byggja starf-
semina upp hraðar og á öruggari
hátt en ella. Það taki á að vera stöð-
ugt að leita að fjármagni í einstök
verkefni.
Mikill stofnkostnaður er í sjókví-
um og þeim búnaði sem nauðsynlegt
er að hafa til reksturs laxeldisins.
Fjárfrekasta verkefni Arctic Fish
nú um stundir er þó uppbygging
seiðaeldisstöðvar í Tálknafirði.
Fullbúin verður hún stærsta og
fullkomnasta seiðaeldisstöð
landsins og þótt víðar væri leitað.
Arctic Fish er aðeins
byrjað á laxeldi. Það er
með 50 þúsund laxa í
sjónum. Á næstu vikum
verður stórt skref stigið
í uppbyggingunni með
því að sett verða 400
þúsund seiði í sjóinn í
Dýrafirði. Það gæti
skilað allt að þúsund
tonnum af afurðum, í
fyllingu tímans.
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Stórverkefni Arctic Fish er að stækka og tæknivæða seiðaeldisstöð sína í Norðurbotni í Tálknafirði. Fram-
kvæmdum miðar vel áfram. Verður þetta stærsta og tæknivæddasta seiðaeldisstöð landsins.
Setja út 400 þúsund
laxaseiði í haust
 Arctic Fish snýr sér að laxeldi  Nýtt hlutafé frá NRS
skapar grunn fyrir hraðari uppbyggingu á Vestfjörðum
Arctic Fish hefur rekið laxafisk-
vinnslu á Flateyri. Hlé hefur ver-
ið gert á slátrun þar á meðan
verið er að taka í notkun nýja
laxafiskvinnslu og pökkunar-
stöð á Ísafirði. Slátrað verður í
gömlu frystihúsi, Íshúsfélagi Ís-
firðinga, sem er í eigu Hrað-
frystihússins - Gunnvarar. HG
mun einnig slátra þar regn-
bogasilungi úr sjókvíum í Ísa-
fjarðardjúpi.
Tækin úr sláturhúsinu á
Flateyri verða nýtt í nýju
laxafiskvinnslunni, fyrst
um sinn, og nýjum bætt
við eftir þörfum.
„Þessi aðstaða
annar þörfum
okkar næstu
tvö árin. Við
höfum þá
svigrúm til
að huga að
framtíðar-
lausn,“ segir
Shiran.
Slátrun flutt
á Ísafjörð
LAXAFISKVINNSLA
Shiran
Þórisson
Alþingi hafa borist nokkrar umsagnir
um frumvarp til laga um breytingu á
lögum um gjaldeyrismál, nr. 87/1992,
með síðari breytingum, en um er að
ræða lið í áætlun stjórnvalda um los-
un fjármagnshafta. Með frumvarpinu
eru lagðar til ýmsar breytingar sem
miða að því að losa fjármagnshöft á
heimili og fyrirtæki í áföngum.
Lagðar eru til breytingar með 12.
gr. frumvarpsins, sem samið var í
fjármála- og efnahagsráðuneyti í
samvinnu við forsætisráðuneyti og
Seðlabanka Íslands (SÍ), á 14. gr. nú-
gildandi laga um gjaldeyrismál þann-
ig að heimildir SÍ til upplýsingaöfl-
unar verði rýmkaðar. Fram kemur í
athugasemdum frumvarpsins að áð-
urnefnd rýmkun sé mikilvæg til að
tryggja að SÍ sé unnt að rækja það
meginhlutverk að stuðla að verðlags-
og fjármálastöðugleika.
Þagnarskyldan afnumin
Í umsögn laganefndar Lögmanna-
félags Íslands kemur fram að um sé
að ræða verulega rýmkun á heimild-
um til upplýsingaöflunar.
„Ákvæðið, sér í lagi b-liður 12. gr.
frumvarpsins, er orðað með afar víð-
tækum hætti. Með því er SÍ í raun
selt sjálfdæmi um það hvaða upplýs-
inga og gagna hann kann að óska eft-
ir undir merkjum lögbundins hlut-
verks bankans, þ.á m. til þess að
stuðla að verðlags- og fjármálastöð-
ugleika. Þá er með breytingunum
gert ráð fyrir almennu afnámi lög-
bundinnar þagnarskyldu, þ.á m.
þagnarskyldu fagstétta,“ segir í um
sögn laganefndar.
Ekki rökstutt sérstaklega
Þá bendir laganefnd einnig á að
fyrirhugaðar breytingar 12. gr. frum-
varpsins samrýmast ekki eðli lög-
mannsstarfsins. Vísar nefndin í því
samhengi til laga um lögmenn nr. 77/
1998 þar sem mælt er fyrir um trún-
aðarskyldu lögmanna og að lögmaður
beri þagnarskyldu um hvaðeina sem
honum er trúað fyrir í starfi sínu.
„[N]auðsyn almenns afnáms lög-
bundinnar þagnarskyldu, sem tekur
þannig einnig til þagnarskyldu lög-
manna, [er] ekki rökstudd sérstak-
lega, svo sem eðlilegt hlýtur að telj-
ast,“ segir í umsögn. khj@mbl.is
Myndi veita SÍ víðtækar heimildir
Morgunblaðið/Ómar
Seðlabanki Unnið er að losun fjármagnshafta innan stjórnsýslunnar.
 Umsagnir hafa borist Alþingi vegna frumvarps til laga um breytingu á lögum um gjaldeyrismál
Í umsögn Persónuverndar, sem
birt er á heimasíðu Alþingis, er
bent á að ekki eigi að auka
eftirlitsheimildir stjórnvalda
gagnvart einstaklingum um-
fram það sem nauðsynlegt er
og að undangengnu hags-
munamati.
„Við slíkt hagsmunamat þarf
að vega og meta hvort nauðsyn-
legt sé að skerða stjórnarskrár-
bundinn rétt einstaklinga til
friðhelgi einkalífs í þágu fjár-
málastöðugleika og þá hversu
mikið,“ segir í umsögninni.
Ekki úr hófi
PERSÓNUVERND
Fram hefur komið í umræðum
meðal bænda að margir ætla
ekki að senda fullorðið fé í slát-
urhús, vegna þess hversu lágt
verð fæst fyrir kjötið. Sumir ætla
að reyna að koma kjötinu sjálfir í
verð eða grafa skepnurnar ella.
Þórarinn Ingi segist heyra að
margir ætli að reyna nýta full-
orðna féð til heimabrúks. Hann
bendir á að menn geti tekið kjöt-
ið heim úr sláturhúsi og komið
því í verð. Þeir geti líka slátrað
heima til eigin nota en ekki selt
eða látið það kjöt frá sér. Þá sé
ætlast til að skepnur séu afhent-
ar til urðunar á viðurkenndum
stöðum. „Það er ljóst að bændur
munu leita ýmssa ráða til að
rétta sinn hlut. En þeir verða að
fara að settum leikreglum í land-
inu, í þessu sem öðru.“
Slátra meira
heima
HALDA FULLORÐNA FÉNU
Morgunblaðið/Helgi Bjarnason
Verðmæti Laxi er slátrað og honum
pakkað í laxafiskvinnslum.