Morgunblaðið - 06.09.2016, Blaðsíða 19

19
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 6. SEPTEMBER 2016
Haustfegurð Blessuð haustsólin á það til að lita allt með hlýjum gylltum tónum og það gerði hún sannarlega með stæl í gær þegar hún var að setjast, eins og sjá má á þessari mynd úr Kópavogi.
Ófeigur
Illugi Gunnarsson,
menntamálaráðherra,
lét hafa það eftir sér í
fréttum ríkisútvarpsins
að hann hefði áhyggjur
af bágu ástandi grunn-
skóla og leikskóla í
Reykjavík og sagði að
hann vonaðist til þess
að borgin forgangsrað-
aði með hagsmuni
þeirra fyrir brjósti.
Hann gaf það líka í skyn að það
væri ekkert sem ríkið gæti gert til
þess að taka á vandanum.
Sér ekki bjálkann
Mér finnst þessi innkoma Illuga
einkennandi fyrir vesöld íslenskra
stjórnmála. Hún er enn eitt dæm-
ið um flísina í annarra auga sem
sést og bjálkafjöld í eigin sem
felst. Jú, það er full
ástæða til þess að
hafa áhyggjur af
vandræðum grunn-
skóla og leikskóla í
Reykjavík og þau
eru óásættanleg. Það
virðist líka ganga illa
fyrir borgina að
setja skólana sem og
aðra þætti velferð-
arkerfisins í þann
forgang sem eðli
okkar litla samfélags
kallar á. Borgaryfir-
völd ættu að skammast sín fyrir
það.
Það er hins vegar dæmigert fyr-
ir pólitíska vesöld sem ríður hér
röftum að menntamálaráðherra
skuli sjá ástæðu til þess að tjá
áhyggjur sínar út af vanda skól-
anna sem eru á ábyrgð Reykjavík-
ur en hafa engar áhyggjur að tjá
út af þeim hluta skólakerfisins
sem heyrir beint undir hann og er
að berjast í bökkum. Hvað þá að
hann skuli tjá áhyggjur út af öðr-
um þáttum velferðarkerfisins, sem
eru á forsjá ríkisstjórnar sem
hann situr í, eins og heilbrigðis-
kerfinu. Hann örvæntir greinilega
ekki út af því að það lítur út fyrir
að ríkisstjórnin ætli að heykjast á
því að byrja endurreisn heilbrigð-
iskerfisins fyrir kosningar.
Barmafullur ríkissjóður
Það sem meira er, það væri full
ástæða fyrir ríkisstjórnina að
bjóðast til að hjálpa Reykjavík við
að leysa vanda grunnskólanna og
leikskólanna vegna þess að stór
hluti þeirra á rætur sínar í afleið-
ingum hrunsins og ríkissjóður er
fullur af fé sem hann sótti í
þrotabú gömlu bankanna sem
nokkurs konar bætur fyrir hrunið.
Það má meira að segja leiða að því
rök að borgin eigi kröfu til hluta
þessa fjár til þess að gera við
hrunskemmdir sem eru út um allt,
beggja vegna lækjarins.
Við, fólkið í landinu, berum
ábyrgð á því að hafa kosið til
valda í ríki og borg þá stjórn-
málamenn sem eyða nú orku og
tíma í hanaslag hver við annan í
stað þess að snúa bökum saman
og leysa þau vandamál sem að
okkur steðja. Við gætum hins veg-
ar bætt fyrir þau mistök okkar
með því að nálgast kosningarnar í
haust svolítið öðru vísi en hingað
til. Stjórnmálaflokkar hafa til-
hneigingu til þess að snúast um
konur og menn frekar en málefni
og við höfum tilhneigingu til þess
að binda tryggð okkar við stjórn-
málaflokkana frekar en ákveðin
málefni.
Nú neyðumst við auðvitað til
þess að kjósa stjórnmálaflokkana
vegna þess að þannig er okkar
þingræði byggt upp.
Kjósum frekar um málefni
Við gætum hins vegar látið
tryggð okkar við flokkana lönd og
leið og kosið á grundvelli þess
hvernig þeir taka á ákveðnum
lykilmálum. Ég legg til dæmis til
að ef svo heldur fram sem horfir
að núverandi ríkisstjórn byrji ekki
uppbyggingu heilbrigðiskerfisins á
myndarlegan hátt fyrir kosningar
þá kjósi þá enginn. Hvern eigum
við þá að kjósa spyr ég og á engin
svör eins og stendur, alls engin.
Eftir Kára
Stefánsson »Hvern eigum við þá
að kjósa? spyr ég og
á engin svör eins og
stendur, alls engin.
Kári Stefánsson
Höfundur er forstjóri Íslenskrar
erfðagreiningar.
Skógrækt í eigin auga
Við Íslendingar vilj-
um flestir eignast þak
yfir höfuðið. Það er
skynsamlegur búrekst-
ur og virðist sem betur
fer hluti af þjóðarsál-
inni. Þeir sem það
kjósa geta auðvitað
leigt húsnæði en það
breytir ekki því að efst
á lista hjá flestu ungu
fólki er að eignast sína
eigin íbúð. Það tryggir
öryggi og festu fyrir fjölskylduna.
Ýmislegt hefur unnið gegn ungu
fólki á síðustu árum í þessum efn-
um. Við foreldrar þekkjum þennan
gang og viljum veg barna okkar
sem bestan. Húsnæðismál ungs
fólks eru því oft fjölskyldumál, eins
og vera ber. Eftir hrun hefur
greiðslumatið verið mun strangara
en áður, byggingarreglugerðir eru
einnig íþyngjandi og hamla fram-
boði á fjölbreyttara húsnæði. Lóðir
eru seldar dýru verði,
sem kemur beint fram
í dýrum íbúðum, og
markaðsáhrif í
tengslum við ferða-
mannastrauminn koma
líka fram í hærra verði
á íbúðum, bæði við
leigu og kaup, sér-
staklega í miðbæj-
arkjörnunum hér á
suðvesturhorninu.
Þetta og fleira hefur
gert ungu fólki erf-
iðara að eignast sína
fyrstu íbúð.
Auðveldar útborgun
Núverandi ríkisstjórn steig mjög
gott skref í tengslum við skuldaleið-
réttinguna og samfara henni var
opnuð leið til að nota séreign-
arsparnað skattfrjálst til að greiða
niður höfuðstól fasteignalána. Með
nýju frumvarpi sem nú liggur fyrir
Alþingi er gengið enn lengra í að
koma til móts við ungt fólk og auð-
velda því að safna fyrir útborgun í
fasteign. Samkvæmt hinni nýju leið
getur hver og einn nýtt séreignar-
sparnaðinn skattfrjálst í tíu ár og
safnað sér skattfrjálst allt að fimm
milljónum fyrir einstakling og tíu
milljónum fyrir par. Leiðin er ígildi
umtalsverðrar skattalækkunar, eða
launahækkunar, eftir því hvernig á
er litið.
Séreignarsparnaðarleiðin stendur
öllum til boða sem greiða eða munu
greiða í séreignarsparnað og hafa
ekki átt íbúð áður. Mikilvægt er að
muna að þeir sem keyptu íbúð eftir
að séreignarsparnaðarleiðin var lög-
fest (í eldra kerfinu) færast yfir í
þessa leið og njóta einnig hagræðis-
ins. Stuðningur samkvæmt eldri
leið er framlengdur um tvö ár fyrir
þá sem eru að greiða niður lán en
áttu íbúð fyrir. Þeir sem keyptu
fyrstu eign í þeirri leið geta farið
yfir í hina og notið samanlagt tíu
ára heimildar úr báðum leiðum.
Leiðirnar tryggja valfrelsi sem er
lykilatriði þar sem hver og einn vel-
ur hvað hentar honum best. Í
grunninn er um að ræða val á milli
sparnaðar til að eiga fyrir útborgun
eða höfuðstólsleið til að lækka
skuldir og þar með greiðslubyrði.
Stór framfaraskref
Mikilvægt er fyrir ungt fólk sem
velur þessa nýju leið til að fjár-
magna húsnæðiskaup að skilja sam-
spilið við eftirlaunin, sem minnka
með því að nota séreignarsparnað-
inn núna og á næstu árum. Hjá ein-
staklingi sem byrjar snemma að
safna í séreign geta eftirlaun orðið
hærri en laun við starfslok. Þess
vegna getur verið skynsamlegt að
nýta hluta af séreignarsparnaðinum
fyrr og draga úr húsnæðisút-
gjöldum yfir starfsævina. Ungt fólk
sem greiðir í séreign og fullnýtir úr-
ræðið til að spara frá 25 til 34 ára
aldurs fær þrátt fyrir það mjög hátt
hlutfall af launum við starfslok. Þó
má ekki gleyma því að séreignar-
sparnaðurinn hverfur ekki þrátt
fyrir að hann sé nýttur til fjármögn-
unar húsnæðis. Hann verður ein-
ungis að annarri eign í húsnæði.
Ávöxtun hans með skattfrelsinu
skilar sér í lægri skuldum og lægri
vaxtabyrði af húsnæði en ella. En
hver og einn verður að meta kostina
fyrir sig. Ég tel þetta stórt fram-
faraskref fyrir ungt fólk sér-
staklega og í anda sjálfstæðisstefn-
unnar.
Ungt fólk og fyrstu íbúðarkaup
Eftir Elínu Hirst
Elín Hirst
»Með nýju frumvarpi
sem liggur fyrir Al-
þingi er gengið enn
lengra í að koma til
móts við ungt fólk og
auðvelda því að safna
fyrir útborgun í fast-
eign.
Höfundur er þingmaður og sækist
eftir 2.-3. sæti í prófkjöri Sjálfstæðis-
flokksins í Suðvesturkjördæmi.