Morgunblaðið - 20.09.2016, Blaðsíða 20

20 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 20. SEPTEMBER 2016
KJARNAGRAUTAR
ÍSLENSK FRAMLEIÐSLA FRÁ 1984
Vegna mikillar sölu vantar okkur
fasteignir á höfuðborgarsvæðinu,
á söluskrá.
Ef þú ert í söluhugleiðingum,
endilega hafðu samband sem fyrst, í
síma 5334200 eða : arsalir@arsalir.is
Ef þú vilt selja, kaupa eða leigja fasteign,
hafðu samband í síma 533-4200
eða arsalir@arsalir.is
Ágæti fasteigna
eigandi !
Björgvin Björgvinsson,
löggiltur fasteignasali
Örugg og traust þjónusta í
fasteignaviðskiptum í áratugi.
Það fór sem vænta
mátti að Steingrímur J.
Sigfússon hefði ekki
kjark til að taka efnis-
umræðu um skýrslu
Vigdísar Hauksdóttur
og Guðlaugs Þórs Þórð-
arsonar sem þau unnu
fyrir og í umboði meiri-
hluta fjárlaganefndar.
Sú vinna var allri
nefndinni ljós frá síð-
astliðnu vori eftir að verkið fékk sér-
stakt málsnúmer í nefndinni og hafa
ýmis gögn legið fyrir allri nefndinni
síðan. Sum voru birt þá.
Í stað efnisumræðu greip Stein-
grímur til þess sem hann gerir þegar
hann er rökþrota, að þeyta frá sér
stóryrðum og óhróðri. Eina haldreip-
ið sem hann reyndi að grípa í var
skýrsla Brynjars Níelssonar, sem
sögð var unnin af honum fyrir Stjórn-
skipunar- og eftirlitsnefnd Alþingis.
Það haldreipi er þó fúið því skýrslan
sú dó Drottni sínum í beinni útsend-
ingu í bítinu á Bylgjunni á síðasta ári
þegar við Brynjar ræddum hana þar.
Eftir að ég gekk á hann þar vegna
tiltekins orðalags í skýrslunni sem ég
sagðist þekkja frá svörum þeirra Jó-
hannesar Karls Sveinssonar hrl. og
Þorsteins Þorsteinssonar samninga-
nefndarmanns við erlendu kröfuhaf-
ana viðurkenndi Brynjar í beinni út-
sendingu að þeir tveir og reyndar
fleiri, meðal annars starfsmenn slita-
stjórna gömlu bankanna sem fengu
nýju bankana að gjöf,
hefðu komið að því að
skrifa skýrsluna. Ekki
er ólíklegt að sú vinna
hafi verið samræmd í
fjármálaráðuneytinu.
Þar sitja enn þeir
embættismenn sem
leiddu verkið fyrir
Steingrím.
Þessi atburðarás
varð ekki aðeins til að
gildi skýrslunnar fuðr-
aði upp í blámann. Hitt
gerðist jafnframt að all-
ur trúverðugleiki Stjórnskipunar og
eftirlitsnefndarinnar undir forystu
Ögmundar Jónassonar brann upp
samtímis á öldum ljósvakans. Skömm
sé þeim sem bera þá ábyrgð.
Í maí 2015 svaraði ég með rök-
studdum hætti þessari skýrslu
Brynjars með bréfi til allra alþingis-
manna og læt ég hluta úr því svari
fylgja hér að neðan.
Í meginatriðum er skýrslan stað-
festing á því sem ég hef þegar sett
fram.
1. Hún staðfestir að haustið 2008
voru stofnaðir þrír ríkisbankar á
grundvelli neyðarlaganna nr. 125/
2008. Hún staðfestir sömuleiðis að við
stofnunina voru fluttar eignir (þ.e. út-
lán gömlu bankanna) í nýja banka að
undangengnu mati og niðurfærslu
lána sem FME framkvæmdi. Skýrsl-
an áréttar að í samræmi við neyðar-
lögin fékk FME óháðan aðila til að
yfirfara sitt mat. Var það Deloitte
LLP í London sem skilaði sinni nið-
urstöðu í apríl 2009.
2. Í skýrslunni er hins vegar
skrautleg tilraun til lögskýringar á
neyðarlögum. Skýring sem gengur út
á að þar sem neyðarlögin hafi ekki
bannað að ríkisstjórnin gæti samið
við kröfuhafa bankanna hafi henni
verið það heimilt. Sérstaklega þar
sem eignarnám hafi farið fram án að-
komu eignarnámsþola eins og lesa
má í skýrslunni.
3. Þessar nýstárlegu lögskýringar
ganga gegn grundvelli lögmætis-
reglunnar að stjórnvaldsákvarðanir
þurfi að styðjast við heimildir í lög-
um. Ef þessari lögskýringu væri léð
loft undir vængi má segja að hún snúi
lögmætisreglunni á hvolf með því að
segja að allt sem ekki er bannað með
beinum hætti í lögum sé fram-
kvæmdavaldinu heimilt. Með því að
fallast á slíka lögskýringu væri
grundvöllurinn farinn undan okkar
stjórnskipan. Ráðherrar og fram-
kvæmdavaldið gætu þá leikið lausum
hala að hentugleikum.
Afdráttarlausar
tæmandi heimildir
Neyðarlögin voru tæmandi um það
hvernig standa skyldi að málum við
stofnun nýrra banka haustið 2008 og
hvaða heimildir voru færðar hverj-
um. Með neyðarlögunum var Fjár-
málaeftirlitinu fært mikið vald og
minna má á að Steingrímur J. Sigfús-
son setti út á það í umræðum um
setningu laganna og taldi það vera of
víðtækt. Hann vildi ef rétt er skilið
aðkomu stjórnmálamanna að málinu
en Alþingi varð ekki við þeirri ósk
hans.
Eina valdið sem fjármálaráðherra
fékk skv. neyðarlögunum var að ráð-
stafa fjármagni úr ríkissjóði til eigin-
fjármögnunar hinna nýju ríkisbanka.
Það er því hafið yfir allan vafa að rík-
isstjórnin 2009 hafði engar lagaheim-
ildir til að taka fram fyrir hendurnar
á Fjármálaeftirlitinu og stöðva það
lögmæta ferli sem Fjármálaeftirlitið
hóf haustið 2008.
Þegar ríkisstjórnin ákvað að hefja
samninga við kröfuhafa var það í
heimildarleysi, brot á lögmætisregl-
unni. Með því afturkallaði hún lög-
mætar ákvarðanir FME, braut gegn
stjórnsýslulögum og almennum
hegningarlögum.
Að öðru leyti hef ég óskað eftir því
við blaðið að svarið verði birt í heild
með hlekk á mbl.is.
Flestir þingmenn hafa hins vegar
þagað þunnu hljóði um málið utan öt-
uls hóps meirihluta fjárlaganefndar
sem hefur reynt að sinna sínu eftir-
litshlutverki með því að krefja opin-
berar stofnanir svo sem Seðlabanka
Íslands, Ríkisendurskoðun, Fjár-
málaeftirlitið, Fjársýslu Ríkisins og
fjármálaráðuneytið svara. Svarbréf
þessara aðila bera með sér að enn er
reynt að halda undan gögnum svo að
fjárlaganefnd fær ekki heildarsýn á
málið.
Vonandi skipast málum svo að nýr
ráðherra í fjármálaráðuneyti að af-
loknum kosningum taki öll þau mál
upp úr skúffunum og opinberi okkur
kjósendum. Tregða núverandi fjár-
málaráðherra til þess að gera það
hefur vakið athygli. Kjósendur eiga
gjarnan að hafa í huga í næstu kosn-
ingum hvað þingmenn hafa gengið
fram fyrir skjöldu í þessum efnum,
ekki síst ef þeim er alvara með það að
kalla eftir opinni, gagnsærri og heið-
arlegri stjórnsýslu. Það bættist síðan
við undir lok vikunnar að þeir Þor-
steinn Þorsteinsson og Jóhannes
Karl Sveinsson hrl. tóku undir stór-
yrðaflauminn með Steingrími. Það er
ekki að undra þar sem það er jafnerf-
itt fyrir þá eins og Steingrím að út-
skýra þær löglausu aðgerðir og með-
gjafir sem gefnar voru kröfuhöfunum
með þessari dæmalausu aðgerðum.
Það er óskandi að þeir þremenn-
ingar sýni kjark til efnisumræðu um
málin í stað þess að reyna það eitt
sem þeir hafa gert hingað til, að
reyna að þagga og breiða yfir þessi
verk sem ollu tugþúsundum Íslend-
inga stórfelldu tjóni. Slíkan kjark
mættu ýmsir fjölmiðlar jafnframt
sýna en framganga sumra þeirra til
þöggunar er skrítin. Sama má segja
um ýmsa í háskólasamfélaginu; þar
virðast sumir hverjir tilbúnir í um-
ræðuna án þess að lesa gögnin.
Ekki eru slík vinnubrögð prófess-
ora, kennara og fræðinga á kvarða
akademíunnar!
Steingrímur reynir að blása lífi í Brynjar
Eftir Víglund
Þorsteinsson »Þegar ríkisstjórnin
ákvað að hefja samn-
inga við kröfuhafa var
það í heimildarleysi, brot
á lögmætisreglunni.
Víglundur Þorsteinsson
Höfundur er lögfræðingur og fyrrver-
andi stjórnarformaður BM Vallár.
Ég bý ekki á höf-
uðborgarsvæðinu en
er reyndar borinn og
barnfæddur Reykvík-
ingur og bjó þar á
háskólaárunum.
Reykjavík er mín
höfuðborg ekki síður
en þeirra sem þar
búa. Ég á í Reykjavík
og ber taugar til
hennar. Það sama á
við um borgarfjallið Esju. Að öðru
í umhverfi höfuðstaðarins ólöstuðu
er Esjan það langmikilvægasta
sem gefur borginni svip. Mann-
gerð einkenni borgarinnar eins og
Hallgrímskirkja eða Harpa og
náttúrutengdari einkenni eins og
Tjörnin eða Viðey hverfa gjör-
samlega í skugga Esju við að
skapa ásýnd Reykjavíkur og höf-
uðborgarsvæðisins
alls. Esjan er það sem
borgarbúar horfa til á
hverjum degi til að
átta sig, til að stað-
festa vindátt og fyrir
suma til staðfestingar
á því að þrátt fyrir allt
séu sumir hlutir óháð-
ir ysi og þysi hvers-
dagsins. Esjan gefur
okkur svo margt sem
er miklu meira virði
en peningar.
Nú eru uppi hug-
myndir um að skaða ásýnd borg-
arfjalls Íslendinga. Til stendur að
reisa stóra og mikla kláfferju upp
á Esju á mjög áberandi stað. Því
fylgja gríðarstór möstur, vegagerð
langleiðina upp á topp, stórar hús-
byggingar í miðjum hlíðum og
uppi á brún, þrálátar umferð-
arteppur á Vesturlandsveginum og
landfrek bílastæði. Þetta verður
mikið rask og mikið lýti í landslag-
inu, ör á fegursta stað í hlíðum
Esju.
Og til hvers? Jú, af því að ein-
hverjir sjá gróðavon í að flytja
ferðamenn upp á Esju. Kláfferj-
unni er vel að merkja ætlað að
standa á sama svæði og þar sem
mest er gengið á Esjuna og mun
því eyðileggja upplifun göngufólks,
en það finnst ríki, borg og fjár-
festum ekki mikilvægt. Þetta mun
auk þess raska þjóðskóginum á
Mógilsá, útivistarsvæði sem marg-
ir notfæra sér, en það finnst þess-
um aðilum ekki heldur mikilvægt.
Mikilvægast er að staðsetja þetta
á landi í ríkiseigu sem hægt er að
ráðstafa til borgarinnar án útboðs-
ferlis og síðan áfram til fjárfesta
fyrir lítið fé. Auk þess er mik-
ilvægt að þetta sé í alfaraleið við
þjóðveginn í botni Kollafjarðar til
að spara vegagerð og veiða sem
flesta í ferðamannagildruna.
Íslendingar þurftu á sínum tíma
að heyja þorskastríð við Breta til
að ná yfirráðum yfir auðlindum
hafsins umhverfis landið. Síðan
þurftum við að bjarga fiskistofn-
unum frá okkur sjálfum og sett
var upp kvótakerfi. Sama hvað
mönnum finnst um réttlæti þess
kerfis, þá var það nauðsynlegt til
að stöðva rányrkju. Sjálfbær auð-
lindanotkun snýst einmitt um það
að stjórna nýtingu í þágu al-
mannahagsmuna til langs tíma,
m.a. með því að koma í veg fyrir
eyðileggingu þeirra vegna stund-
argróðahyggju og skorts á lang-
tímasýn sem því miður er landlæg
hér. Hún olli m.a. hruninu 2008,
eða erum við búin að gleyma því?
Nú ganga Íslendingar nærri
annars konar auðlindum með
stundargróðahyggju að leiðarljósi.
Allar helstu náttúruperlur landsins
liggja undir skemmdum til þess
eins að ferðaþjónustan geti grætt.
Jú jú, það er „bönsj ov monní“ í
boði fyrir suma og stjórnvöld kóa
með af því að þetta lítur vel út
þegar skoðaður er viðskiptajöfn-
uður við útlönd. Við sýnum enn og
aftur sömu hegðun og þegar við
útrýmdum síldinni og þegar öllum
peningunum var mokað út úr
Seðlabankanum: við erum að drita
í vort eigið hreiður. Nú erum við
að eyðileggja náttúruperlur lands-
ins af einbeittum vilja og ásettu
ráði með því að siga á þær erlend-
um ferðamönnum í milljónavís. Af
ókunnum ástæðum virðist sú
mengandi og umhverfisspillandi
stóriðja sem felst í hömlulausum
massatúrisma ávallt hafin yfir alla
gagnrýni félagasamtaka og stofn-
ana sem þó vilja kenna sig við
náttúru- og umhverfisvernd. Það
eru ekki ferðamennirnir sem bera
hér ábyrgð heldur ferðaþjónustan,
stjórnvöld og þegar upp er staðið
íslenska þjóðin.
Mál er að linni. Koma þarf á
reglum og eðlilegri skattheimtu á
ferðaþjónustuna til þess bæði að
hemja rányrkjuna og bæta fyrir
skemmdirnar sem þegar eru orðn-
ar og eiga bara eftir að aukast.
Gott fyrsta skref væri fyrir ríki og
Reykjavíkurborg að bjarga Esj-
unni með því að hafna þessari
vondu hugmynd um kláfferju.
Esjan gefur
Eftir Þröst
Eysteinsson
Þröstur Eysteinsson
» Allar helstu nátt-
úruperlur landsins
liggja undir skemmdum
til þess eins að ferða-
þjónustan geti grætt.
Höfundur er skógræktarstjóri.