Morgunblaðið - 21.10.2016, Qupperneq 48

48
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 21. OKTÓBER 2016
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Ein helstagrunnstoðheilbrigðs
hlutabréfamark-
aðar byggir á
þeim reglum sem
gilda um viðskipti
svokallaðra innherja. Upp-
lýsingar sem slíkir aðilar
kunna að búa yfir stöðu sinn-
ar vegna, geta ef reglum er
ekki fylgt, veitt viðkomandi
forskot á aðra þátttakendur á
markaði. Þegar svo viðskipti
eiga sér stað undir þeim
kringumstæðum er talað um
innherjasvik og þau grafa
með alvarlegum hætti undan
tiltrú manna á markaðinn.
Í desember síðastliðnum
var ábendingu komið til Fjár-
málaeftirlitsins eftir að til-
kynnt var um að fyrir dyrum
stæði að auka hlutafé í upp-
lýsingatæknifyrirtækinu Ný-
herja, sem skráð er á að-
allista kauphallarinnar.
Ábendingin laut ekki að
hlutafjáraukningunni sem
slíkri heldur þeirri staðreynd
að tíu dögum áður en tilkynnt
var um hana, hafði Benedikt
Jóhannesson, stjórn-
arformaður Nýherja, ásamt
tengdum aðilum, losað um
ríflega 130 milljóna eign-
arhlut í félaginu. Í kjölfarið
leitaði Morgunblaðið upplýs-
inga hjá FME um hvort fyrr-
nefnd viðskipti sættu athug-
un af hálfu stofnunarinnar.
Aðstoðarforstjóri FME svar-
aði því til að ekki væri venjan
að greina frá niðurstöðum at-
hugana nema að þær leiddu
til sérstakra aðgerða af hálfu
eftirlitsins.
Í kjölfar svara FME leitaði
Morgunblaðið svara hjá Ný-
herja og stjórnarformanni fé-
lagsins um hvort FME hefði
kallað eftir upplýsingum
vegna viðskiptanna. Þeim
fyrirspurnum hefur aldrei
verið svarað. Fyrr í þessum
mánuði birti stjórnarformað-
ur Nýherja hins vegar færslu
á Facebook þar sem hann
upplýsti netheima um að
regluvörður Nýherja hefði
svarað fyrirspurn frá FME
og að stofnunin hefði talið
svörin fullnægjandi. Í kjölfar
færslunnar ákvað FME einn-
ig að bregða út af vana sínum
og birti yfirlýsingu sama efn-
is.
Morgunblaðið hefur óskað
upplýsinga um hvaða spurn-
ingar FME lagði fyrir reglu-
vörð fyrirtækisins og hvort
stofnunin hafi eftir atvikum
fengið til skoðunar fund-
argerðir stjórnar fyrirtæk-
isins eða önnur
þau samskipti,
sem sýnt gætu
fram á annað
tveggja, að
stjórnin hafi í
skyndingu, eftir
23. nóvember síðastliðinn,
ákveðið að auka hlutafé fé-
lagsins um tæp 10% eða hvort
sú ákvörðun hafi verið á
teikniborði stjórnar lengur
en tíu daga. Fjármálaeft-
irlitið hefur neitað að upplýsa
um það í hverju athugunin
fólst. Hefur forstjóri Fjár-
málaeftirlitsins ekki gefið
kost á viðtali vegna málsins
og vísað á fjölmiðlafulltrúa
stofnunarinnar vegna þess.
Þá hefur fjármálastjóri Ný-
herja, regluvörður og
stjórnarformaðurinn einnig
neitað að upplýsa um í hverju
svörin fólust og hvaða gögn
hafi verið lögð fram svör-
unum til stuðnings.
Pukrið í kringum þetta mál
er með miklum endemum.
Einkennilegt verður að telj-
ast að forsvarsmenn Nýherja
vilji ekki varpa ljósi á málið
og óskiljanlegt að FME, sem
hefur það hlutverk að efla
traust á íslenskum fjármála-
markaði, skuli fara undan í
flæmingi þegar fyrir það eru
lagðar skýrar og sanngjarnar
spurningar sem markaðurinn
á sjálfsagða heimtingu á.
Í grein sem ritstjóri og
ábyrgðarmaður tímaritsins
Vísbendingar birti árið 2001
er fjallað um það sem hann
kýs að kalla upplýsingatrega
í stjórnskipan fyrirtækja.
Um þann trega segir hann:
„Ef fyrirtæki eru hreinlega
ekki knúin til að veita upplýs-
ingar, eins og á við um fyr-
irtæki sem skráð eru á hluta-
bréfamarkaði, þá er
sjaldgæft að þau veiti meiri
upplýsingar en nauðsyn kref-
ur. Stundum virðist sem
stjórnendur fyrirtækja haldi
að þeir sitji á einhverjum
hernaðarupplýsingum og oft-
ast lítur út fyrir að verið sé að
reyna að fela eitthvað grugg-
ugt frekar en eitthvað mik-
ilvægt.“
Forvitnilegt væri að vita
um hvort ábyrgðarmaðurinn,
sem nú kýs sem stjórn-
arformaður að svara ekki
spurningum um viðskipti sín,
hafi skipt um skoðun í þessu
efni. Það gerir afstöðu hans
ekki síður áhugaverða að nú
sækist sá hinn sami eftir sæti
á þingi, þaðan sem hann get-
ur haft bein áhrif á lög um
verðbréfaviðskipti.
Trúverðugleika FME
og hlutabréfamark-
aðarins er ógnað
vegna feluleiks}
Upplýsingatregi
á háu stigi
S
tefna Viðreisnar hverfist meira eða
minna um það meginmarkmið
flokksins að Ísland gangi í Evrópu-
sambandið. Markmið sem Viðreisn
var sett á laggirnar í kringum á
sínum tíma en talsmenn flokksins hafa varla
minnzt á undanfarna mánuði. Þannig snýst
stefna Viðreisnar annaðhvort um það að bein-
línis aðlaga íslenzkt þjóðfélag að stefnum
Evrópusambandsins eða að hún sé að minnsta
kosti ekki í andstöðu við það markmið flokks-
ins að koma Íslandi inn í sambandið.
Þetta á til að mynda bæði við um stefnu
Viðreisnar í landbúnaðarmálum og peninga-
málum. Þar er stefnan fyrst og fremst hugsuð
sem undirbúningur fyrir inngöngu í Evrópu-
sambandið þótt það komi hvergi fram í sjálfri
stefnuskránni. Þess í stað er stefnan klædd í
þann búning að um umbætur yrði að ræða í þessum mála-
flokkum. Þetta kom ágætlega fram í máli Pawel
Bartoszek, frambjóðanda Viðreisnar, í umræðum á Face-
book fyrr í þessum mánuði.
Pawel var spurður að því hvers vegna Viðreisn legði
ekki áherzlu á að leggja af landbúnaðarstyrki úr vösum
skattgreiðenda í anda frjálslyndis í stað þess að vilja ein-
ungis breyta fyrirkomulaginu úr framleiðslustyrkjum í
búsetustyrki til samræmis við landbúnaðarstefnu Evr-
ópusambandsins. Pawel svaraði því til að stefna Við-
reisnar í landbúnaðarmálum byggðist meðal annars á því
að hún væri ekki „í mótsögn við inngöngu í ESB, sem við
ætlum að hefja aðildarviðræður við að nýju.“
Önnur umræða átti sér stað á Facebook um
svipað leyti þar sem fram kom í máli Georgs
Brynjarssonar, hagfræðings og stjórn-
armanns í Viðreisn, að fastgengisstefna, eða
myntráð eins og flokkurinn boðar, væri „ein
forsenda þess að ganga alla leið og taka upp
evru.“ Hvort sem tekið verður skref í átt að
inngöngu í Evrópusambandið með þjóð-
aratkvæði um að hafið verði að nýju aðlög-
unarferli að sambandinu stefnir Viðreisn
þannig ljóslega að því að slík aðlögun eigi sér
stað engu að síður.
Þetta er þekkt aðferðafræði sem meðal ann-
ars hefur verið óspart beitt til þess að stuðla
að sífellt meiri samruna innan Evrópusam-
bandsins. Samrunaskrefin hafa þá iðulega ver-
ið klædd í þann búning að þau snerust um um-
bætur, einkum á sviði efnahagsmála. En raunverulegur
tilgangur hefur hins vegar ávallt verið fyrst og fremst
skref í átt að lokatakmarkinu: Einu ríki. Evran er gott
dæmi um þetta. Ef hagfræði, en ekki pólitík, hefði ráðið
för hefði evrusvæðið aldrei verið sett á laggirnar.
Fulltrúar Viðreisnar hafa sem fyrr segir lítið minnzt á
Evrópusambandið á undanförnum mánuðum. Það þarf
ekki að koma mjög á óvart í ljósi takmarkaðs áhuga
landsmanna á inngöngu í sambandið samkvæmt skoð-
anakönnunum. Engu að síður er þar fyrir að fara meg-
instefnu flokksins sem er í raun rauði þráðurinn í allri
stefnumótun hans. hjortur@mbl.is
Hjörtur J.
Guðmundsson
Pistill
Línan frá Brussel
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
BAKSVIÐ
Sigurður Bogi Sævarsson
sbs@mbl.is
V
ið mótmælum kynbundn-
um launamun og van-
mati á störfum kvenna.
Menntun kvenna er
ekki metin jafnt á við
karla. Þetta er vítahringur,“ segir
Maríanna Traustadóttir, sérfræð-
ingur í jafnréttismálum hjá Alþýðu-
sambandi Íslands. Hún er meðal
þeirra sem undirbúa baráttufund
sem verður á Austurvelli næstkom-
andi mánudag kl. 15.15. Yfirskriftin
er Kjarajafnrétti strax og þar verður
mótmælt og vakin athygli á hve
miklu munar á launum kynjanna.
Konur eru hvattar til að leggja niður
vinnu kl. 14.38. Sú tímasetning er
engin tilviljun því meðaltal launa
kvenna er 70,3% af meðaltekjum
karla. Konur eru með 29,7% lægra
meðaltal atvinnutekna. Samkvæmt
því eru konur búnar að vinna fyrir
sínum launum eftir fimm klukku-
stundir og 38 mínútur miðað við átta
stunda vinnudag.
Kvennafrídagurinn 1975 hafði um
margt sama inntak og fyrirhugaður
fundur nú og þeir sem haldnir voru
1985, 2005 og 2010. Fjarri fer að kon-
ur enn í dag séu jafnsettar körlum í
launum eða áhrifum þótt mikilsverðir
áfangar í jafnrétti kynjanna hafi
náðst. Jafnréttislögin voru endur-
skoðuð árið 2008, sett voru lög um
bann við kaup á vændi árið 2009
sama ár og kona varð forsætisráð-
herra, og svo mætti áfram telja.
Kvennastéttir njóta
ekki hagvaxtar
„Þessi árangur hefur náðst með
samstöðu fólks sem hefur kynjagler-
augun uppi, umræðan er kröftug og
sífellt fleiri konur láta í sér heyra,“
segir Maríanna. Hún bendir á að eftir
hrun hafi kynbundinn launamunur
minnkað. Aðstæður voru þannig að
teknar voru af ýmsar aukagreiðslur
sem starfsmenn höfðu, karlar frekar
en konur, svo sem óunnin yfirvinna,
bílastyrkir og slíkt.
„Launaskriðið nú virðist frekar
hafa áhrif á karla samkvæmt þeim
launakönnunum sem birst hafa á
undanförnum vikum, svo sem könn-
un VR, BHM og SFR,“ segir Marí-
anna. „Fyrst eftir hrun varð atvinnu-
leysi í hefðbundnum karlastörfum,
svo sem í iðnaði og framkvæmdum.
Samdráttur, uppsagnir og launa-
lækkanir hjá hinu opinbera, þar sem
konur eru áberandi, kom síðar. En
þrátt fyrir velmegun virðist sem hefð-
bundnar kvennastéttir séu ekki að
njóta þessa hagvaxtar. Við þekkjum
öll umræðuna um álag heilbrigðis- og
umönnunarstétta og eru þetta allt
mjög hefðbundnar kvennastéttir.“
Maríanna segir að í kjara-
samningagerð ASÍ hafi á undan-
förnum árum verið lögð áhersla á
hækkun lægstu launa. Verkalýðs-
hreyfing og atvinnurekendur geri sín
á milli sérstakar bókanir um hvað
gera þurfi til að efla kynjajafnrétti á
vinnumarkaði. Einnig hafi lenging
fæðingarorlofs á sínum verið mikil-
vægt framfaraskref í jafnréttis-
málum og dapurlegt sé að núverandi
– og fráfarandi – ríkisstjórn hafi und-
ið ofan af þeim árangri sem þó hafi
verið í höfn. Vonandi verði bætt úr
því nú.
Svartur blettur
„Þegar velt er steinum er kyn-
bundið ofbeldi ekki síður svartur
blettur á íslensku samfélagi. Við hjá
verkalýðshreyfingunni höfum lagt
aukna áherslu á að uppræta kyn-
bundið ofbeldi á vinnumarkaði. En
baráttan að eyða kynbundnu launa-
misrétti er eitt af aðaláherslum
verkalýðshreyfingarinnar, því að
kynbundinn launamunur er grunnur
ójafnréttis á kjörum kvenna. Því
mætum við konur á Íslandi á baráttu-
fund undir kjörorðunum Kjara-
jafnrétti strax,“ segir Maríanna um
boðskapinn og verkefnin fram undan.
Kröftug umræða og
konur láta í sér heyra
Morgunblaðið/Eggert
Kvennastéttir Þær njóta ekki hagvaxtar, segir Maríanna Traustadóttir.
Sameinuðu þjóðirnar helguðu
árið 1975 málefnum kvenna.
Þær íslensku gripu boltann og
efndu til kvennafrídags 24.
október. Þær komu saman á
fundum um land allt en sá fjöl-
mennasti var á Lækjartorgi,
þangað sem um 25 þúsund kon-
ur mættu. Vakti samstaða þessi
heimsathygli. Þarna urðu tíma-
mót og boltinn fór að rúlla. Er
margra skoðun sú að þarna hafi
myndast jafnréttisstemning
sem átti til dæmis þátt í kjöri
Vigdísar Finnbogadóttur í emb-
ætti forseta Íslands árið 1980.
Tímamót
KVENNAFRÍ
Kvennafrídagur 25. október 1975.