Morgunblaðið - 09.11.2016, Síða 14

14 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 9. NÓVEMBER 2016
Mangójógúrt
Ástæða þess að þú átt að velja lífræna jógúrt:
Lífrænar
mjólkurvörur
• Engin aukaefni
• Meira af Omega-3
fitusýrum
• Meira er af CLA
fitusýrum sem byggja
upp vöðva og bein
• Ekkert undanrennuduft
• Án manngerðra
transfitusýra
www.biobu.is
VIÐTAL
Atli Vigfússon
laxam@simnet.is
„Það hefur verið mjög lítill reki
undanfarin ár. Þetta hefur breyst
mikið og það er ekki bara minni
reki, það er líka minni eftirspurn
eftir rekaviðarstaurum. Ég auglýsti
nokkra hornstaura um árið en það
spurði enginn eftir þeim.“ Þetta
segir Sigurður Ólafsson á Sandi 2 í
Aðaldal, en hann hefur alltaf haft
mikinn áhuga á rekaviðnum og haft
gaman af því að fara í fjöruna og
draga heim trén. „Ég sótti nýlega
fjóra hornstaura út á reka, en það
var lítið annað að hafa eins og
venjulega. Til þess að komi reki
þarf að koma norðangarri í nokkra
daga,“ segir Sigurður, sem man
góða daga hvað rekaviðinn varðar.
Svo virðist sem mun minna sé af
rekaviði í sjónum núna og mjög lítið
skilar sér á land miðað við það sem
áður var. Ástæðurnar eru eflaust
margar en ein þeirra er sú að mun
meiri tækni er nú notuð í nytja-
skógunum erlendis til þess að flytja
trén í verksmiðjurnar og mun
minna tapast á þeirri leið en áður
var. T.d. er mun minna fleytt niður
fljótin eins og fyrr á árum. Hins
vegar má ætla að töluvert af reka-
viði sé enn að losna úr hafísnum
vegna hlýnunar og mun þann við ef-
laust reka víða á fjörur landsins.
Gaman að finna rekavið
Sigurður flutti að Sandi 2 árið
1982 ásamt konu sinni Hólmfríði
Bjartmarsdóttur og börnum þeirra.
Sigurður fór fljótt að sinna rek-
anum. Síðan eru rúmlega þrjátíu ár
og á þessum tíma eru stór tré á
rekanum allt í einu orðin mjög
sjaldgæf. Hins vegar má oft finna
minni drumba og ágæta hornstaura.
Á fyrstu búskaparárunum aðstoðaði
Sigurður mikið Valtý Guðmunds-
son, föðurbróður Hólmfríðar, sem
þá var á efri árum, við að draga
heim rekaviðinn á Massey Fergu-
son sem var skemmtilegt verk. Val-
týr var duglegur að kljúfa staura og
lét aðra bændur hafa ef eft-
irspurnin var þannig. Á Sandi hafa
alltaf verið til góðir meitlar og það
er auðvitað kúnst að kljúfa staurana
þannig að viðurinn nýtist vel.
Rekaviður er rammgert efni
Rekaviður hefur alla tíð verið
mikið notaður við Skjálfanda eins
og víða annars staðar. Bændum
þykja rekaviðarstaurarnir mun end-
ingarbetri og rammgerðari en þeir
innfluttu staurar sem nú fást í
verslunum. Útlendu staurarnir eru
oftast úr fljótsprottnum viðarteg-
undum og hafa enga endingu miðað
við rekaviðinn. Sama gildir um
horn- og hliðstaura sem líka er
hægt að fá í búðum á tiltölulega
vægu verði.
Ekki eru mjög mörg ár síðan
bændur við Skjálfanda fengu Pétur
Guðmundsson frá Ófeigsfirði á
Ströndum til þess að saga rekavið í
borð og burðarviði. Nýja íbúðar-
húsið á Sílalæk sem byggt var 1997
er aðallega úr rekaviði og fjósið á
Björgum í Kinn er klætt að utan
með söguðum rekaviði og verður sú
klæðning að teljast óforgengileg,
svo sterkleg er hún.
Við Skjálfanda hafa oft verið mik-
il rekaár sem menn muna eftir á
síðustu öld. Norðanáttarsumarið
1979 kom mikill reki á fjörur við
Skjálfanda og líka árið 1981 þegar
hafísinn rak rekaviðinn upp að land-
inu. Sá reki sem kom á þessum ár-
um entist lengi og varð til mikilla
nytja.
Sigurður á Sandi segir að not fyr-
ir rekavið hafi minnkað m.a. vegna
þess að búskaparhættir hafi breyst
og á sumum bæjum sé þörf fyrir
minna af girðingum. Sérstaklega á
það við um jarðir þar sem sauð-
fjárrækt hefur minnkað eða lagst
af. Þá er mjög lítið af girðingum á
sérhæfðum kúabúum sem nota
meira færanlegar rafgirðingar fyrir
gripina. Ekki fyrir löngu gaf Sig-
urður töluvert af rekaviði í sperrur
sem settar voru í gamalt hesthús úr
torfi og grjóti sem verið var að gera
upp á bænum Þverá í Laxárdal. Þar
hafa verið gerð upp gömul útihús
og kemur mikið af viðinum sem not-
aður hefur verið af fjörum við
Skjálfanda.
Sigurður og kona hans Hólm-
fríður hafa alltaf gaman af því að
fara á rekann og það getur verið
forvitnilegt að fara á sandinn þegar
norðangarrinn gengur niður. Eitt
sinn þegar haldið var af stað sagði
Hólmfríður þetta:
Nú skal halda á Sjávarsand
sækja valda spýtu.
Sérhver alda upp við land
er að falda hvítu.
Lítill rekaviður við Skjálfanda
 Minni reki og minni eftirspurn eftir rekaviðarstaurum  Bændum við Skjálfanda þykja rekaviðar-
staurarnir mun endingarbetri og rammgerðari en innfluttir staurar sem fást nú í verslunum
Morgunblaðið/Atli Vigfússon
Rekaviður Sigurði Ólafssyni á Sandi 2 í Aðaldal finnst gaman að fara út á sandinn til að gá hvort eitthvað hefur
rekið. Svo virðist sem mun minna sé af rekaviði í sjónum núna og mjög lítið skilar sér á land m.v. það sem áður var.
Eitt sinn þegar Hólmfríður og
Sigurður á Sandi voru á ferð á
Langanesi ógnaði Sigurði að sjá
allan þennan vannýtta rekavið í
fjörunum. Þá sagði Hólmfríður
þetta:
Við fjörukambinn grasið grær
við gamla hleðslu, liggur ær
uppi á hólnum, aðeins fjær
er önnur þúst.
Þar var áður bóndabær
sem bara er rúst.
Fyrir neðan fjaran grá
full af viði, aldan blá
rekann, sem nú enginn á
upp að landi ber.
Það er mikil synd að sjá
sóunina hér.
Við fjöru-
kambinn
INNBLÁSTUR
Morgunblaðið/Atli Vigfússon
Rammgert Fjósið á Björgum í Kinn er klætt með rekaviði sem kom á land
við Skjálfandafljótsós. Klæðningin er mjög sterkleg.
Sandur 2 er nýbýli úr jörðinni
Sandi í Aðaldal og byggt 1948 á
fjórðungi jarðarinnar. Sand 2
byggðu hjónin Hólmfríður Sig-
fúsdóttir og Bjartmar Guð-
mundsson, síðar alþingismaður,
en þar býr nú dóttir þeirra
Hólmfríður Bjartmarsdóttir
ásamt manni sínum Sigurði
Ólafssyni.
Á Sandi er mikið víðsýni til
allra átta, vestur til Kinnarfjalla,
suður til öræfa, til Reykjaheið-
arfjalla í austri, norður um Tjör-
nes og til Flateyjar og Gríms-
eyjar. Þar er mikið fuglalíf á
vorin og til langs tíma sér-
staklega mikið kríuvarp.
Víðsýni til
allra átta
SANDUR 2
Anna Sigríður Einarsdóttir
annaei@mbl.is
Ríkissaksóknari hefur fellt niður
skjalafölsunarmál gegn Heilbrigðis-
stofnun Vesturlands (HVE), sem
móðir stúlku sem hlaut mikinn heila-
skaða í fæðingu kærði í þriðja sinn
fyrir á þessu ári. Málið var fellt niður
á grundvelli fyrningar og segir móð-
irin, Hlédís Sveinsdóttir, í samtali
við mbl.is það taka út fyrir öll vel-
sæmismörk að vísa málinu frá á
grundvelli fyrningar þegar það hafi
velkst um í kerfinu í lengri tíma.
„Skjalafalsmálið er fellt niður
vegna þess að það er fyrnt. Jibb, þið
lásuð rétt. Ríkissaksóknari telur
reyndar að það hefði mátt rannsaka
það frekar, væri það ekki fyrnt,“ seg-
ir í færslu sem Hlédís birti á Facebo-
ok-síðu sinni.
„Yfirlæknir sem ritaði skýrsluna
sem send var Landlækni hefur jú
ekki ennþá þurft að svara fyrir það
hvers vegna hann skrifar sem aðal-
atriði að „klippt hafi verið í vulva“
þegar myndband sýnir að svo var
sannarlega ekki. Ríkissaksóknari
telur einnig fram aðra saknæma
hegðun svo sem skráningu sjúkra-
skýrslu o.fl. Allt fyrnt.“
Ól stúlkubarn í janúar 2011
Hlédís ól stúlkubarn á Heilbrigð-
isstofnun Vesturlands á Akranesi í
janúar 2011. Tuttugu mínútum fyrir
fæðingu hægðist mikið á hjartslætti
barnsins og þegar það fæddist var
stúlkan hvít og líflaus. Um hálfum
sólarhring eftir fæðingu var barnið
svo sent á vökudeild.
Hlédís Sveinsdóttir segir í samtali
við mbl.is að eftir standi að aðalákæ-
ruliður sinn sé enn órannsakaður.
„Mér finnst ríkissaksóknari alltaf
hafa bakkað mig upp í að þetta verði
rannsakað. Hann segir í þessu bréfi
að það hefði átt að rannsaka þetta
betur,“ segir Herdís og bætir við að
meðferð á sjúkraskýrslum brjóti í
bága við lög og yfirmaður fæðing-
arhjálpar HVE hafi aldrei verið
spurður út í ummæli sín.
Fölsunarmálið fyrnt
 Ríkissaksóknari felldi niður skjalafölsunarmál gegn HVE
á grundvelli fyrningar  Hlaut mikinn heilaskaða í fæðingu