Dagblaðið Vísir - DV - 18.09.2015, Blaðsíða 16

Helgarblað 18.–21. september 201516 Fréttir Erlent
Þar sem vonin ein er eftir
Hin mörgu andlit stríðsins
Þ
rátt fyrir stöðugan straum
sýrlenskra flóttamanna
til Vestur- Evrópu þá eru
milljónir þeirra fastir í
flóttamannabúðum á
landamærum Sýrlands og Tyrk-
lands, aðeins nokkur hundruð
metra frá vígamönnum ISIS. Karl
Garðarsson alþingismaður var
sendur á vegum Evrópuráðsins til
að kynna sér aðstæður á vettvangi.
Þar hitti hann fólk sem hefur tapað
öllu – nema voninni.
„Börnin vakna sífellt á nóttunni
við sprengingar vígamanna
ISIS í nálægum þorpum,“ sagði
grátklökkur faðir og þerraði tár-
in. Hann hafði flúið stríðsátökin í
Sýrlandi yfir landamærin, ásamt
fjölskyldu sinni, og leitað skjóls í
Kilis-flóttamannabúðunum . „Yfir-
ráðasvæði ISIS byrjar þar sem búð-
irnar enda,“ segir hann og bendir
mér á þröngan stíg eftir endilöng-
um búðunum. Nokkrum dögum
síðar kom til átaka á þessum stað,
þar sem ISIS-menn skutu tyrknesk-
an landamæravörð til bana. Stríðið
er aldrei langt undan.
Mest þjást börnin. Mörg þeirra
þekkja ekkert annað en hrylling
stríðsins. Sum þeirra munu aldrei
bera þess bætur. Þau eru þó ekki
feimin og hópast í kringum mig og
spyrja hvort þau megi ekki vera með
á myndum sem ég tek. Svo hlæja
þau.
Tyrkir hafa tekið á móti tæplega
tveimur milljónum flóttamanna frá
Sýrlandi og er látlaus straumur yfir
landamærin, þar sem fjölmargar
flóttamannabúðir hafa verið settar
upp. Oft búa tugir þúsunda í þess-
um búðum, sem skiptast í tjaldbúðir
og gámabúðir. Þrengslin og fátæktin
eru mikil. Fæstir ætla sér að vera
þarna lengi, en dagarnir verða að
vikum og vikur að mánuðum. Fyrr
en varir eru árin farin að líða. Pen-
ingalaust og allslaust er þetta fólk
sem fangar í búðunum.
Iðjuleysið hefur áhrif
Í Kilis-flóttamannabúðunum eru 24
þúsund flóttamenn, sem allir búa
í 21 fermetra gámum. Að meðal-
tali eru sjö manns í hverjum gámi,
þannig að hver einstaklingur hefur
aðeins þrjá fermetra til umráða.
Þeim er séð fyrir lítilli gaseldavél,
teppum og í einstaka gámi má finna
lítil rúm. Fátt annað fangar augað.
Gámarnir eru rúmlega 3.000 tals-
ins og er þeim raðað skipulega upp,
þannig að þeir mynda götur. Ný-
lega voru settir upp ljósastaurar,
auk þess sem helstu götur í gáma-
borginni voru hellulagðar. Sam-
eiginleg snyrtiaðstaða er við enda
þeirra.
Meira hefur verið gert. Þannig
eru nokkrir gámar notaðir fyrir
skóla, en sýrlenskir flóttamenn, sem
voru kennarar í heimalandi sínu, sjá
þar um kennslu. Upphaflega fengu
þeir ekkert fyrir, en núna greiðir
UNICEF þeim um 20 þúsund krón-
ur á mánuði. Þörfin fyrir menntun
er mikil en um þriðjungur íbúa, eða
um 8.000 manns, er á grunn- og
menntaskólaaldri. Kennt er sam-
kvæmt sýrlenskum og tyrkneskum
námsskrám, auk þess sem sérstök
námskeið í tyrknesku eru í boði.
Þá er búið að koma upp fábreyti-
legri heilsugæslu og tómstunda-
iðju, þar sem íbúar geta lært vefnað,
hannyrðir, teikningu, tölvunotkun
o.fl. Um 1.200 flóttamenn taka þátt
í þessum námskeiðum, eða um 5%
íbúa.
Þrjár matvöruverslanir hafa
verið settar upp í Kilis-búðunum.
Íbúarnir eru peningalausir og fá
þeir inneignarkort sem þeir fram-
vísa í verslununum til að kaupa
helstu nauð synjar. Hver einstak-
lingur fær sem svarar til um 3.500 ís-
lenskra króna á mánuði til að kaupa
mat og hreinlætisvörur.
Iðjuleysið er farið að hafa sín
áhrif. Fólk sem hefur unnið allt sitt
líf stendur skyndilega án föður-
lands, án atvinnu og hefur ekkert að
gera. Þrengslin og fátæktin í búðun-
um hjálpar ekki til. Þetta hefur leitt
til ýmissa félagslegra vandamála og
hefur til dæmis orðið vart við auk-
ið heimilisofbeldi. Yfirmenn búð-
anna bera sig þó vel og hafna því að
vandamálið sé stærra en almennt
þekkist. Aðeins einn sálfræðingur
starfar í Kilis, auk félagsfræðings,
og einn sjúkrabíll er til taks, þurfi að
flytja fólk á sjúkrahús. Heilsugæsla
er til staðar, þar sem nokkrir læknar
skipta með sér verkum.
Endalaus bið
Skammt frá eru aðrar flóttamanna-
búðir, Nizip. Þar hafast þúsundir
sýrlenskra flóttamanna við í litlum
tjöldum. Ungbörn eru um 2.000
talsins. Hitinn á sumrin er óbæri-
legur. Tjöldin eru þétt upp við
hvert annað, í þeim er fátt annað
en teppi og lítilfjörleg eldunarað-
staða. Há gaddavírsgirðing lokar
búðirnar af. Framtíðin er óljós og
dagarnir fara í endalausa bið. Sum-
ir fá vinnu fyrir utan búðirnar og
geta þannig aflað tekna, aðrir ekki.
Stofnað hefur verið knattspyrnu-
lið sem stundum fer í nágrannabæi
til keppni. Fábreytileikinn er mikill,
þó að reynt sé að brjóta hann upp á
ýmsan hátt.
Tyrknesk stjórnvöld, sem borið
hafa hitann og þungann af mót-
töku tæplega tveggja milljóna sýr-
lenskra flóttamanna sem streyma
yfir landamærin, tala aldrei um
flóttamenn. Þau tala einungis um
„sýrlenska gesti.“ Áætlaður kostn-
aður Tyrkja vegna móttöku þeirra er
um 5,5 milljarðar Bandaríkjadala.
Þrátt fyrir ákall til annarra landa
og alþjóðastofnana um fjárfram-
lag, hefur lítið skilað sér til þessa.
Borgar stjórinn í bænum Gaziantep
sagði mér að alþjóðasamfélagið yrði
að taka þátt í þeim kostnaði sem
fylgdi komu flóttamannanna, þetta
væri ekki einkamál Tyrkja. Þeir
hefðu í raun ekkert val, annaðhvort
tækju þeir á móti flóttamönnunum
eða sendu þá til baka í opinn dauð-
ann. Fyrri kosturinn hefði verið
valinn. Nú væri hins vegar komið að
þolmörkum.
Lausn er ekki í sjónmáli. Evrópu-
ríkin hafa ekki komið sér saman um
samræmdar aðgerðir. Flestir eru
sammála um að sjá verði til þess
að sýrlenskir flóttamenn geti snúið
heim aftur. Þar er friður ekki sjón-
máli og fátt bendir því til annars en
að flóttamannastraumurinn haldi
áfram. Ákallið um hjálp verður
sífellt háværara. n
„Peningalaust
og allslaust er
þetta fólk sem fangar í
búðunum.
Von um betra líf Framtíð
þessa barns er óljós.
Þrátt fyrir allt brosa
börnin Börnin vildu vera
með í myndatöku.
Drengir að leik
Þrengslin eru mikil
í flóttamanna-
búðunum.
Karl Garðarsson
skrifar frá landamærum Sýrlands og Tyrklands
Trúlofunarhringar
- okkar hönnun og smíði
jonogoskar.is Sími 5524910 Laugavegi 61 Kringlan Smáralind