Dagblaðið Vísir - DV - 20.11.2015, Qupperneq 27

Helgarblað 20.–23. nóvember 2015 Bækur 3
Guðrún Baldvinsdóttir
skrifar
Bækur
Dimma
Höfundur: Ragnar Jónasson
Útgefandi: Veröld
263 blaðsíður
R
agnar Jónasson hefur sett
svip sinn á íslenskt spennu-
sagnalandslag síðustu ár,
með bókum eins og Snjó-
blindu, Rofi og Náttblindu
sem kom út síðasta haust.
Í nýjustu bók Ragnars, Dimmu,
fáum við að kynnast nýrri aðal-
persónu, lögreglufulltrúanum Huldu
Hermannsdóttur, sem fær að taka að
sér eitt lokamál áður en henni er gert
að fara á eftirlaun. Hulda grefur upp
gamalt mál þar sem rússnesk kona
finnst látin á Vatnsleysuströnd.
Brátt kemur í ljós að eitthvað
gruggugt er við lát konunnar og
inn í söguna fléttast ýmis vandamál
sem eru ofarlega á baugi í íslensku
samfélagi, eins og málefni hælisleit-
enda og vankantar réttarkerfisins.
Einnig er ljósi varpað á líf lögreglu-
fulltrúans Huldu og fortíð hennar
sem fléttast inn í atburðarásina.
Fullorðin kona í aðalhlutverkinu
Bókin fer rólega af stað en spennan
magnast þegar líður á hana. Ekki er
mikið skilið eftir fyrir lesandann til
þess að túlka sjálfur og stöku sinn-
um gengur höfundur of langt í að
útskýra það sem ætti að vera frekar
ljóst, eða þarfnast einfaldlega ekki
orðalenginga.
Hulda er áhugaverð persóna og
það er hressandi að sjá fullorðna
konu í aðalhlutverki, enda margir
reyfaralesendur orðnir þreyttir á
klisjunni um einmana miðaldra
lögreglumann sem borðar svið í
kvöldmat. Hulda er sjálfstæð kona
sem hefur ekki komist eins langt
á ferli sínum og hún hefði viljað,
fyrst og fremst vegna kyns hennar
og erfiðleika til að falla í kramið hjá
karlkyns yfirmönnum sínum. For-
tíð hennar felur vel grafin leyndar-
mál og smám saman kemur í ljós
að Hulda hefur þurft að ganga í
gegnum ýmislegt í sínu persónu-
lega lífi. Þessi fortíðarsaga heldur
ekki jafn vel vatni og aðalsagan
og það má segja að hún sé heldur
ósennileg.
Hefðbundin skandinavísk
spennusaga
Dimma fellur rækilega inn í „Nordic
Noir“-senuna, enda kalt og hrá-
slagalegt í bókinni og auðvelt er
ímynda sér skuggaleg atvik á kaldri
ströndinni á Reykjanesinu.
Stíll bókarinnar minnir þá á nor-
ræna sakamálaþætti að því leyti að
klippt er á milli atriða og lesandinn
ferðast milli fortíðar og nútíðar.
Í upphafi eykur þetta spennuna
en brátt verður ljóst hvert stefnir
og þá verður þessi frásagnaraðferð
heldur leiðigjörn og aðdáendur
formsins ef til vill farnir að kannast
einum of vel við þessi bellibrögð.
Dimma er í grunninn spennandi bók
og aðalpersónan býður upp á mikla
möguleika en söguþráðurinn er hins
vegar heldur þunnur og gerir ekki
miklar kröfur til lesandans. n
Spenna og ósennileg fortíð„Dimma er
í grunninn
spennandi bók og aðal­
persónan býður upp
á mikla möguleika en
söguþráðurinn er hins
vegar heldur þunnur og
gerir ekki miklar kröfur til
lesandans.
Hvernig fer maðurinn
eiginlega að þessu?
A
ð skrifa nítján glæpasögur
á jafn mörgum árum er
ekki öllum gefið. Arnald-
ur Indriðason hefur enda
fyrir löngu sýnt að hann
er enginn venjulegur maður. Ég
man eftir umfjöllun hans og gagn-
rýni í Morgunblaðinu í gamla daga
um kvikmyndir og minnist þess
að hafa tekið við hann stutt við-
tal fyrir bókablað Morgunblaðsins
þegar hann var að stíga sín fyrstu
skref sem rithöfundur. Íslensk
glæpasaga var þá varla annað en
hugmynd eða lélegur brandari;
sannarlega ekki jafn sjálfsögð og
hún er nú, enda brauðryðjandinn
enn að fikra sig áfram og þurfti því
að svara kjánalegum spurningum í
viðtalinu. Eru krimmar alvöru bók-
menntir? En það gerist aldrei neitt
dularfullt á Íslandi? Hvernig getur
íslenskt samfélag verið trúverðugur
vettvangur glæpa, jafnvel morða?
Síðan eru liðin mörg ár og í dag
dettur ekki nokkrum manni í hug
að gera grín að hugmyndinni um
íslensku glæpasöguna. Arnaldur
er enn sagnameistarinn í þess-
um fræðum, en eins og alvöru
brauðryðjendur hefur hann orðið
til þess að fjölmargir hafa siglt í
kjölfarið og margir náð undraverð-
um árangri. En í hugum flestra Ís-
lendinga er Arnaldur þó enn í al-
gjörum sérflokki og Þýska húsið,
nýjasta bók hans sem út kom á
dögunum, undirstrikar það ræki-
lega.
Erlendur, Sigurður Óli og Elín-
borg eru víðs fjarri og sakna margir
þeirra sárt. En góðkunningjar
okkar frá því fyrir tveimur árum í
Skuggasundi, vestur-íslenski her-
lögreglumaðurinn Thorson og
rann sóknarlögreglumaðurinn
Flóvent eru mættir til leiks og sögu-
sviðið er litla Reykjavík í seinni
heimsstyrjöldinni; ástandið og allt
sem því fylgdi og kaflaskiptin þegar
vel greiddir amerískir dátar leystu
breska hermenn af hólmi og ís-
lenskir piltar með brennivínspela
og í sauðskinnsskóm fylgdust af-
brýðisamir með.
Sagnfræðingurinn Arnaldur
fléttar saman sögulegum fróðleik
og atburðarás glæpasögunnar á
meistaralegan hátt. Orðið sem
kemur upp í hugann er tilgerðar-
leysi. Engin skrúðmælgi, engar
málalengingar. Aðeins hröð og
forvitnileg atburðarás. Allt á sín-
um stað, höfundur trúr form-
inu, enginn viðvaningur á ferð.
Og í anda skandinavísku glæpa-
sagnahefðarinnar er drepið á veik-
leikum samfélagsgerðarinnar;
misskiptingunni í þjóðfélaginu, fá-
tækrahverfunum og ástandinu, svo
dæmi sé tekið. Ekkert er eins og
það sýnist, ekki heldur hjá laganna
vörðum sem eru samt svo dásam-
lega sveitó í rannsóknaraðferðum
sínum og hæfir það vel vettvangi
sögunnar.
Hvernig fer maðurinn að þessu?
Sú spurning hefur leitað oft á mann
þegar bækur Arnaldar eru lesn-
ar á þessum árstíma ár eftir ár. Til
sögunnar eru komnir nýir aðalleik-
endur og líklegra en ekki að þeir
verði oft söguhetjur í framtíðinni.
Maður er farinn að kynnast þeim,
láta sér annt um þá, vilja vita meira.
Er ekki leikurinn til þess gerður?
Enginn verður svikinn af heim-
sókn í Þýska húsið þessa að-
ventuna. Hún er klárlega ein af
betri bókum Arnaldar Indriða-
sonar og er þá mikið sagt. Fyrsta
hugsunin þegar lestri er lokið er:
Hvernig fer maðurinn að þessu? n
„Enginn verður
svikinn af heim­
sókn í Þýska húsið þessa
aðventuna. Hún er klár­
lega ein af betri bókum
Arnaldar Indriðasonar og
er þá mikið sagt.
Arnaldur Indriðason „Í
hugum flestra Íslendinga
er Arnaldur þó enn í
algjörum sérflokki.“
Björn Ingi Hrafnsson
skrifar
Bækur
Þýska húsið
Höfundur: Arnaldur Indriðason
Útgefandi: Vaka-Helgafell
330 blaðsíður