Dagblaðið Vísir - DV - 31.07.2015, Blaðsíða 19

Dagblaðið Vísir - DV - 31.07.2015, Blaðsíða 19
Helgarblað 31. júlí–4. ágúst 2015 Umræða 19 Þ að fylgir kúltúrnum á Íslandi að fólk þarf að láta eins og skepnur við og við til þess að fá útrás.“ – Svo mælti læknir í samtali við DV sumarið 2001 og átti þar við útihátíðirnar, „Jörfa- gleðir samtímans“, sem einkenndust af „fylleríi, keleríi, slagsmálum, rign- ingu, ástarsorgum og lerkuðu fólki á líkama og sál“. Hér verða rifjuð upp minningarbrot frá útihátíðum fyrri ára. Húsafellsskógur Útihátíðir eiga sér langa sögu hér- lendis. Lengi var hvítasunnuhelgin vinsælasta skemmtanahelgi ungs fólks, en á sjöunda áratugnum færð- ist í vöxt að efna til hátíða um versl- unarmannahelgina. Ein frægasta hátíð þess tíma var haldin mörg ár í röð í Húsafellsskógi. Jakob Frímann Magnússon, Stuðmaður með meiru, sagði þær hátíðir hafa verið „eins konar töðugjöld ungs fólks sem var í sveit í Borgarfirði“. Honum var sjálf- um minnisstætt þegar Hljómar léku og sungu á þeirri hátíð og Rúnar Júl- íusson lék listir sínar á – og ofan á – sviðinu með ögrandi hætti, ber að ofan. Pétur heitinn Kristjánsson tón- listarmaður spilaði í tvígang á Sum- arhátíðinni í Húsafelli um verslun- armannahelgina, árið 1969 með Pops og tíu árum síðar með Nátt- úru. Hann sagði þessar hátíðir hafa verið hápunkt spilamennskunnar á þeim árum. Honum voru einnig mjög minnisstæðar hátíðir sem skátahreyfingin hélt á Úlfljótsvatni um verslunarmannahelgina og voru kenndar við Rauðhettu: „Ég spil- aði með Paradís árið 1976 og Póker árið eftir á Rauðhettumótinu. Það var mjög fínt á þeirri hátíð þar sem skátarnir héldu öllu innan velsæm- ismarka.“ „Almennilegt þjóðhátíðarfólk“ Langlífust allra hátíða um verslun- armannahelgina er þjóðhátíð Vest- mannaeyinga, sem haldin hefur verið í Herjólfsdal frá árinu 1874. Árni Johnsen, fyrrverandi þing- maður Sunnlendinga, er fyrir löngu orðinn „persónugervingur“ há- tíðarinnar. Hann segir síðustu hátíð alltaf vera þá bestu. Eitt sinn hefðu ungmenni frá Patreksfirði hringt til Eyja á sunnudeginum um versl- unarmannahelgina og spurt hvort brekkusöngurinn væri ekki örugg- lega á dagskrá um kvöldið. Því var svarað játandi. Krakkarnir brugðu sér því með einkaflugvél til Eyja – gagngert til að syngja í brekkunni. Flugvélin beið á meðan úti á velli. Árni segir að þetta megi kalla „al- mennilegt þjóðhátíðarfólk“. Hemmi Gunn með sólsting Stór hluti þjóðarinnar á minningar frá þjóðhátíð í Eyjum. Hermann Gunnarsson heitinn lýsti eitt sinn í viðtali þjóðhátíðinni 1964, en hann var þá 16 ára. Þeir voru þá þrír fé- lagar úr þriðja flokki Vals sem höfðu það hlutverk að vera fararstjórar annars flokks kvenna í handbolta, en liðið átti að leika í Eyjum á laugar- deginum. Hermann sagði að slaknað hefði á „fararstjórninni þegar leið á helgina og því var dansað og sungið fram eftir öllu“. Eftir að þeir félagar höfðu skilað handboltastúlkunum í gagnfræða- skólann aðfaranótt sunnudagsins ákváðu þeir að halda aftur inn í dal. Gleðin var í algleymi og sólin í þann mund að koma upp, en veðurblíðan var einstök þessa helgi. Gefum Her- manni orðið: „Við ákváðum því að leggja okkur aðeins uppi í hlíðunum, berir að ofan. Fljótlega vaknaði fé- lagi minn og fór að taka saman dótið sitt meðan ég svaf. Það fór ekki bet- ur en svo að hann gleymdi mér sof- andi uppi í hlíðinni. Loksins vaknaði ég klukkan fjögur um daginn í steikj- andi sólskini en hafði sem betur fer bylt mér í svefninum. Annars hefði ég trúlega drepist úr sólsting. Ég ráf- aði niður hlíðarnar og skellti í mig 10 eða 15 pepsíflöskum og fór svo nið- ur í gagnfræðaskóla nær dauða en lífi.“ Þegar þangað var komið hefðu handboltastúlkurnar borið á sig smyrsl og krem, enda var hann skað- brunninn. Hvað sem leið brunanum hefði hann skemmt sér konunglega á ballinu um kvöldið. Þetta hefði verið „frábær lífsreynsla“. Rok og rigning í Viðey Árið 1984 var hart barist um hylli djammþyrstrar æsku fyrir verslunar- mannahelgina, en efnt var til útihá- tíða í Vestmannaeyjum, Atlavík – og Viðey. Búist var við þúsundum gesta á Viðeyjarhátíð en þær vonir urðu að engu að morgni föstudagsins þegar brast á með roki og rigningu. Tónlistarmaðurinn Doktor Gunni rifjaði upp þessa hátíð löngu síðar og sagði hana hafa verið „algjört flopp og ég held að það hafi fimm manns mætt á staðinn, en við í hljómsveitinni Svart/hvítur draumur létum það ekki á okkur fá og spiluðum fyrir fólkið sem mætt var“, segir Doktor Gunni. Magnús Kjartansson, einn að- standenda hátíðarinnar, segir að há- tíðin hafi beinlínis „fokið út á Við- eyjarsund“, en aðeins um 500 manns mættu á svæðið. Hann sagði staðar- valið líka umdeilanlegt: „Ég gæti trúað því að krökkum þyki heppi- legra að fara eitthvað út fyrir bæinn, en vera endilega þar sem mamma og pabbi gætu allt í einu dúkkað upp á tjaldskörinni, boðið góðan daginn og verið komin í heimsókn.“ Brunnið tjald í eftirdragi Hvað sem leið óveðri og fámenni í Viðey var heldur betur stuð í Atlavík þessa verslunarmannahelgina. Gest- ir voru alls um tíu þúsund talsins. Stuðmenn sungu og léku, auk Bítils- ins Ringos Starr. Bítillinn átt að vera tromp sem gæti slegið Viðeyjarhá- tíðinni við. Þetta atvikaðist þannig að tveir Stuðmanna, þau Ragnhild- ur Gísladóttir og Tómas Tómasson, voru við upptökur í hljóðveri Ringos á Englandi og buðu þeim hjónum að koma á útihátíðina í Atlavík. Í kjöl- farið hafði Jakob Frímann samband við umboðsskrifstofu Ringos. Þar var hann staddur fyrir tilviljun og erindið borið undir hann. Hann var heldur betur til í tuskið og kona hans, Bar- bara Bach, sömuleiðis. Á Íslandi gættu svonefndir Bítla- gæslumenn þeirra hjóna. Þeir sáu meðal annars um að gera vel við þau í mat og drykk. Frægt var þegar Ringo óskaði eftir koníaki og fundið var til dýrasta koníak sem fyrirfannst í Austurlandskjördæmi. Þessu bland- aði Bítillinn síðan í kók. Þau hjónin heilluðu gesti með alþýðlegu fasi og íklæddur lopapeysu sté Ringo á svið með Stuðmönnum. Hann rann svo vel inn í hópinn að einn heimamanna þóttist þar kenna gamla smíða- kennarann sinn úr Eiðaskóla. Doktor Gunni hafði lokið spila- mennsku í rokinu í Viðey á mánudeg- inum og brunaði austur í Atlavík til að berja goðið augum. Grípum nið- ur í frásögn hans: „Það var reynd- ar allt búið þegar ég mætti um há- degi á mánudegi þannig að þetta var eins og að koma til Íraks. Ég man sér- staklega eftir manni sem dró á eft- ir sér brunnið tjald og sagði í sífellu: „Komdu hvutti, komdu hvutti.“ Hann hefur greinilega skemmt sér vel.“ Sjö gestir í Þjórsárdal Héraðssambandið Skarphéðinn efndi nokkrum sinnum til útihátíða í Þjórsárdal um verslunarmanna- helgina á níunda áratugnum. Þessi hátíð nefndist Gaukurinn og tókst framan af bærilega og var aðsókn góð. Allt þar til hátíðin brotlenti. Árið 1987 var von á nokkur þús- und gestum á svæðið. Þeir urðu ekki nema sjö. Þannig getur farið fyrir vin- sælum útihátíðum, rétt eins og vin- sælum skemmtistöðum, skyndilega er allur ljómi og eftirvænting fokin út í veður og vind. Hátíðin var vitaskuld blásin af þegar á föstudagskvöldinu. Fjárhagur Skarphéðins var í rúst eft- ir mislukkaðan Gaukinn, en úr rætt- ist fáeinum vikum síðar, þegar hér- aðssambandið efndi til stórtónleika í Kerinu í Grímsnesi. Ólæti aðkomumanna Sjö verslunarmannahelgar í röð var haldin hátíðin Halló Akureyri, hin fyrsta árið 1994. Flestir urðu gestirn- ir um 15 þúsund árið 1999. Heima- menn voru afar gagnrýnir á mikinn drykkjuskap og ólæti aðkomumanna og svo fór að bæjaryfirvöld gáfu ekki frekari leyfi til svo umfangsmikils skemmtanahalds innan bæjarmark- anna. Aðstandendur hátíðarinnar voru samt þeirrar skoðunar að heppi- legra væri að halda stórar útihátíð- ir innan þéttbýliskjarna þar sem gott aðgengi væri að allri þjónustu. Slík- ar hátíðir hafa og líka færst í aukana á síðustu árum. Og ef að líkum læt- um verður ekkert lát á fylleríi, keler- íi, slagsmálum, rigningu og ástarsorg- um nú um verslunarmannahelgina líkt og verið hefur um áratugaskeið. n Heimildir: Viðtöl DV og fréttir frá ýmsum tímum. Minningabrot frá útihátíðum fyrri ára Björn Jón Bragason bjornjon@dv.is Fréttir úr fortíð Fyllerí, kelerí, slagsmál og rigning Ringo Starr og Barbara Bach í Atlavík Þau hjónin heilluðu gesti með alþýðlegu fasi. Verslunarmannahelgi í Eyjum Lögreglan þurfti stundum að hafa afskipti af gestum. Gleraugnaverslunin Eyesland 5. hæð Glæsibæ www.eyesland.is S: 577-1015 Létt og þægileg í veiðina Veiðigleraugu með og án styrktarglugga Kíktu við og mátaðu!

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.