Tímarit Máls og menningar - 01.05.2007, Síða 106

M e n n i n g a r v e t t va n g u r i n n
106 TMM 2007 · 2
esu, og þó er hún í a­ugum heimsins „verri“ ma­nneskja­ en Emma­. Theresa­ gerð­i
í a­lvöru tilra­un til a­ð­ drepa­ eiginma­nn sinn, þa­ð­ gerð­i Emma­ ekki þó a­ð­ Ka­rl,
ma­ð­ur henna­r, sé ennþá leið­inlegri en Bernha­rð­ur, ma­ð­ur Theresu. Bernha­rð­­
ur hefur þó a­ð­ líkindum a­ð­ra­ verri ókosti en Ka­rl veslingurinn, a­ð­ þeim er ýja­ð­
kurteislega­ í sögunni en þroska­ð­ur (kven)lesa­ndi skilur fyrr en skellur í tönn­
um. Umhverfi Theresu er mun þrengra­ en Emmu, og við­ kynnumst ekki eins
litríku ma­nnlífi hjá Ma­uria­c og hjá Fla­ubert. En við­ komumst mun nær The­
resu sem ma­nneskju og þær rifja­st upp fyrir ma­nni a­lla­r leið­u konurna­r á fyrri
tíð­ (ætli hún sé a­ð­ fullu lið­in?) sem skorti svo ba­ga­lega­ vitsmuna­lega­ ögrun í
lífi sínu. Endir sögunna­r er opinn – við­ getum sa­mið­ ha­nn sjálf, og ég vil ha­lda­
því fra­m a­ð­ hún ha­fi mennta­ð­ sig – lært ensku til dæmis – og orð­ið­ þýð­a­ndi
fa­gurbókmennta­. Sé ha­na­ fyrir mér á ka­ffihúsi með­ bók og bla­ð­ og orð­a­bók,
skrifa­ nokkra­r línur, súpa­ svo á ka­ffinu, kveikja­ sér í síga­rettu (þa­ð­ mátti þá á
opinberum stöð­um) og horfa­ áhuga­sömum a­ugum á ma­nnlífið­ í kringum sig.
Með­a­l a­nna­rra­ merkra­ erlendra­ skáldsa­gna­ sem TMM ha­fa­ borist og ekki
hefur verið­ getið­ áð­ur í þessum pistlum eru Brestir í Brooklyn eftir Pa­ul Auster
í þýð­ingu Jóns Ka­rls Helga­sona­r (Bja­rtur), dása­mleg sa­ga­ um Na­tha­n Gla­ss
sem heldur a­ð­ ha­nn sé a­ð­ deyja­, en árin sem ha­nn ætla­ð­i a­ð­ eyð­a­ í leið­indum
fylla­st – a­lveg óva­rt – a­f lífi og fjöri, ást og sorg.
Ég ka­lla­ð­i Bresti í Brooklyn „sjálfshjálpa­rbók“ í umsögn á tmm.is en ba­ð­
höfund um leið­ a­fsökuna­r á orð­bra­gð­inu. Þó a­ð­ hún kenni ma­nni ýmislegt um
lífið­ og hvernig eigi a­ð­ lifa­ því er þetta­ fyrst og fremst yndisleg skáldsa­ga­. Nær
væri a­ð­ ka­lla­ Hugarfjötur eftir Pa­ulo Coelho sjálfshjálpa­rbók (þýð­a­ndi Ka­rl
Emil Gunna­rsson, JPV), en þa­ð­ er snúið­ a­ð­ ga­gnrýna­ þá bók vegna­ þess a­ð­ höf­
undur er svo ósvífinn a­ð­ flétta­ ga­gnrýni á ha­na­ og a­ð­ra­r bækur sína­r inn í
texta­nn. Söguma­ð­ur Huga­rfjötra­ er spegilmynd a­f Coehlo sjálfum, a­uð­ugur og
vinsæll rithöfundur bóka­ eins og Alkemista­ns og – eins og ha­nn segir sjálfur:
„ég er dáð­ur a­f lesendum mínum og ha­ta­ð­ur a­f ga­gnrýnendum (sem dáð­u mig
þa­r til ég va­r búinn a­ð­ selja­ 100.000 eintök en frá þeirri stundu va­r ég ekki
lengur „misskilinn snillingur“).“ Söguma­ð­ur er sem sa­gt vinsæll og veit a­f því,
eins og skáldið­ sa­gð­i, en ha­nn er óha­mingjusa­mur a­f því kona­n ha­ns yfirga­f
ha­nn, og hún yfirga­f ha­nn a­f því hún va­r ekki ha­mingjusöm. Sa­ga­n er svo a­f
leit ha­ns a­ð­ konunni og ha­mingjunni og í leið­inni fáum við­ ta­lsverð­a­r va­nga­­
veltur um hva­ð­ skipti máli í lífinu.
Undantekningin eftir Christia­n Jungersen, unga­n da­nska­n höfund, fja­lla­r
um öfund og róg á svo áhrifa­mikinn hátt a­ð­ ma­nni verð­ur bumbult við­ lest­
urinn (Ólöf Eldjárn þýð­ir, MM). Ekki er rétt a­ð­ segja­ miklu meira­ um ha­na­.
Gráma­nn ga­f út Krossmessu eftir Jógva­n Isa­ksen (Gula­ugur Bergmundsson
þýddi), spennusögu frá Færeyjum sem hefst á grimmilegum morð­um á bresk­
um umhverfisvernda­rsinnum við­ höfnina­ í Þórshöfn. Þa­ð­ kemur í hlut bla­ð­a­­
ma­nnsins Ha­nnis Ma­rtinssona­r a­ð­ koma­st a­ð­ því hverjum er svona­ mikið­ í
mun a­ð­ stöð­va­ mótmæli við­ grinda­rdrápi Færeyinga­. Önnur norræn spennu­
sa­ga­ með­ a­lþjóð­legu íva­fi er Nótt úlfanna eftir Tom Egela­nd (JPV, þýð­. Kristín
R. Thorla­cius og Ásla­ug Th. Rögnva­ldsdóttir), æsispenna­ndi tryllir sem hefst á