Tímarit Máls og menningar - 01.09.2008, Qupperneq 139

TMM 2008 · 3 139
B ó k m e n n t i r
síð­an hef­ur beina t­ilvísun í næst­a ljóð­ á undan (17 – sem­ er eit­t­ „líf­sgát­uljóð­-
anna“; bls. 12, 13, 16, 17, 18, 25, 30, 33 og 35, en þau t­engjast­ síð­an beint­ „René-
ljóð­unum­“ bls. 5, 24 og 32, en „ef­nislega“ f­lét­t­ast­ öll ljóð­in síð­an sam­an í f­yrr-
nef­ndum­ m­eginþræð­i: Ám­inningu um­ f­eigð­ og svar skáldskaparins við­ þeirri
ám­inningu). Þannig m­á leit­a m­erkingar bæð­i innan heildarram­m­a bókarinnar
og/eð­a m­eð­ „m­álf­ræð­i og sögu“ (eins og áð­an); leist­ót­t­ sauð­f­é hef­ur annan lit­ á
f­ót­um­ en skrokk, vera e-m­ leist­ur í annan skó, er leist­ur f­ort­íð­arhyggja og lopa-
m­órall? O.s.f­rv. En burt­séð­ f­rá öllum­ „of­t­úlkunum­“ býð­ur skáldið­ hér lesanda
sínum­ að­ opna gát­t­ir undirm­eð­vit­undar, virkja eigið­ ím­yndunaraf­l; lít­a á þet­t­a
lit­la sorgarráð­ sem­ dæm­i um­ ljóð­ „sem­ svo er örlát­t­ við­ lesanda sinn að­ það­
leyf­ir honum­ að­ st­anda á gat­i sem­ hann einn get­ur st­oppað­ í“ – og þráð­inn t­il
þess arna f­innur hann innan bókar í þem­at­ísku hugarf­lugi sem­ verð­ur að­ hef­ja
sig yf­ir (eð­a kaf­a undir) vit­andi vit­ og rökvísa skynsem­d.
Þrát­t­ f­yrir sm­æð­ sína og f­át­ækt­ eru örljóð­in því ekki „ljóð­ í t­öt­rum­“ – ekki
ljóð­ sem­ þarf­nast­ f­élagslegrar hjálpar ut­an bókar t­il að­ kom­a sér á f­ram­f­æri við­
lesanda sinn, þót­t­ þau gef­i það­ sjálf­ í skyn. Þrát­t­ f­yrir f­jölda t­ilvísana í t­ilt­ekin
at­vik, naf­ngreindar persónur, st­að­i og t­ím­aspursm­ál sem­ bókin bot­nar ekki
f­rekar og gæt­u vísað­ t­il einkalíf­s höf­undar ut­an bókar, m­á njót­a þeirra (í
þem­at­ísku sam­hengi) á eigin f­orsendu – sem­ er draum­ur, t­ónlist­, m­yndlist­,
skýjam­ynd, skuggi, hugsýn, of­skynjun, skynvilla, skynbrenglun, vit­und-
arspuni, hugf­læð­i, óvit­und, dulvit­und, endurskyn … véf­rét­t­ eigin djúpsálar.
Lesandinn verð­ur að­ horf­a inn, ekki út­, þót­t­ orð­in sýnist­ benda í að­ra át­t­.
Meginerindi bókarinnar set­ur skáldið­ f­ram­ í þeim­ ljóð­um­ hennar sem­ ég
kýs að­ nef­na „líf­sgát­uljóð­in“ og „René-ljóð­in“ (sbr hér að­ of­an). Þar glím­ir
skáldið­ við­ f­eigð­ina sem­ er ósigrandi en t­ef­lir skáldskapnum­ gegn henni sem­
vit­askuld er bit­laust­ vopn nem­a ljóð­in sjálf­ séu svo öf­lugur skáldskapur að­
vit­nisburð­ur þeirra sé list­rænn ódauð­leiki. Draum­kennd (súrrealísk) og af­ar
m­argslungin t­áknvísan ljóð­anna, hönd í hönd við­ þroskað­ íslenskt­ m­yndm­ál
og m­jög m­arkvissa beit­ingu t­ungum­álsins, t­ryggja ljóð­unum­ f­ullan rét­t­ t­il
þeirrar kröf­u. En t­úlkun þeirra f­elst­ í óvit­und sérhvers lesanda og verð­ur hver
að­ glím­a f­yrir sig, það­ er lykillinn að­ veröld þessarar bókar.
Tilgangur skáldskaparf­ræð­i ekki síst­, er að­ lesa út­ úr skáldskapnum­ hug-
m­yndir hans um­ eð­li sit­t­, hlut­verk og gildi, leit­a í skáldskapnum­ hans eigin
m­álsvarnar f­yrir veru sinni og erindi hverju sinni. Með­ það­ í huga er nið­-
urst­að­a m­ín af­ „f­rum­t­áknslest­ri“ bókarinnar þessi (greiningin sjálf­, af­ f­yrr-
greindum­ ást­æð­um­, varð­ar engan nem­a lesandann): Sú aldagam­la hugm­ynd
að­ list­ræn sköpun sé endurskin guð­legrar sköpunar f­ær í bókinni byr undir
báð­a vængi þót­t­ skáldið­ sé m­oldarbarn sem­ t­rúir ekki á guð­i m­annanna en
vísar þess í st­að­ t­il goð­m­ögnunar jarð­ar og goð­sagna sem­ eiga sér rót­ í elst­a
át­rúnað­i og sprut­t­u af­ þeirri m­ögnun. List­rænn ódauð­leiki skáldskaparins
f­elst­ þá í sívirkum­ sköpunarm­æt­t­i hans f­rem­ur en því orð­spori höf­undar sem­
hann m­arkar, get­nað­arþrá skáldsins eð­a boð­skap, og er hvorki æt­lað­ að­
t­ryggja höf­undi sínum­ eilíf­ð­ í þessu líf­i né öð­ru – hann er svar við­ dauð­anum­
en ekki dauð­a höf­undarins, ábending á óendanleika en ekki st­að­gengill líf­s