SÍBS blaðið - 01.09.2000, Blaðsíða 11

einstaklinga eru meö annað bráðaofnæmi.
Bananar og kiwi eru þeir ávextir sem helst
tengjast latexofnæmi hér á landi. Hér á landi
tengja menn einkenni sín fyrst og fremst
notkun gúmmíhanska, nokkrir hafa þó farið í
fjölda aðgerða vegna fæðingargalla og einn
vann í sjóklæðagerö. Nokkrir hafa fyrst orðið
fyrir einkennum af latex í heimsókn hjá
tannlækni og hafa þá bólgnað í munni undan
gúmmídúkum.
Einhverjir fengu sína fyrstu reynslu af latex-
ofnæmi við að blása í blöðru á þjóðhátíðar-
daginn og aðrir við notkun smokksins.
Tíðni latexofnæmis er afar mismunandi eftir
löndum og greinar um það efni nefna tölur á
bilinu 0-9,4°/o. Hér á landi hefur þetta ekki
verið kannaö en þó var spurt um latexofnæmi
meðal 100 læknanema, sem teljast i
áhættuhópi hvað latexofnæmi varðar. Enginn
þeirra kannaöist við einkenni um
latexofnæmi. Þetta og reynsla ofnæmislækna
bendir til þess að latexofnæmi komi sjaldnar
fyrir á Islandi en í nágrannalöndum okkar.
Hvernig er latexofnæmi greint?
Oft er auðvelt að tengja latexofnæmi við
einkennin, t. d. þegar gúmmíhanskar valda
snertiútbrotum (snertiurticaria). Tengsl
annarra einkenna við latex geta hins vegar
vafist fyrir fólki.
Kláði í augum og nefi er eitt helsta einkenni
bráðaofnæmis. Nuddi menn nefið eða
augnlokin með gúmmíhanska á hendi getur
það kallaö fram griöarlegan bjúg í húð og
slimhúðum. Ef ofsabjúgur kemur í varir og
munn eftir tannviögerðir, eða bjúgur á
kynfæri og í endaþarm eftir skoðanir hjá
kvensjúkdómalækni, vekur það strax grun um
latexofnæmi. Óvænt áföll við svæfingar og
aðgerðir, t. d. ofsabjúgur, astmi eða blóð-
þrýstingsfall geta einnig stafað af
latexofnæmi.
Þegar grunur er um latexofnæmi er gert
húðpróf með sérstökum ofnæmisvökum. Ef
prófið er neikvætt þrátt fyrir sterkan grun má
gera þolpróf með þeim hlut sem talinn er
valda einkennunum. Einnig er hægt að mæla
IgE mótefni fyrir latex í blóði. Blóðprófin
hafa þó ekki verið talin eins næm og
húðprófin. Fölsk jákvæð húð- og blóðpróf
koma fyrir og því þarf ætíð að skoða niður-
stöðurnar úr ofnæmisrannsóknum í samhengi
við einkenni viðkomandi einstaklings. Þegar
prófað er fyrir latexofnæmi án tillits til
einkenna kemur í ljós að aöeins um
helmingur þeirra, sem hafa jákvæð latexpróf,
hafa einhver einkenni um latexofnæmi.
Húðprófin, og sérstaklega þolprófin, geta
verið varasöm. Því ættu eingöngu aðilar með
reynslu á þessu sviði að gera prófin.
Hvernig má minnka hættuna af
latexofnæmi?
Þeir sem eru með sterkt latexofnæmi eru í
bráðri hættu lendi þeir í skurðaðgerð án þess
að vitað sé um ofnæmið. A sjúkrahúsum er
fjöldi hluta í notkun daglega sem innihalda
latex. Það er erfitt eða nær ómögulegt að
sneiða hjá latex nema með vökulu eftirliti.
I eftirfarandi ráðleggingum er stuðst við álit
starfshóps á vegum amerísku ofnæmislækna-
samtakanna (The American Academy of
Allergy Asthma and Immunology (AAAAI)):
I. Að finna þá sem eru í áhættuhópum.
II. Að spyrja þá sem eru á leið í aðgerð um
einkenni sem benda til latexofnæmis.
III. Að rannsaka sjúklinga í áhættuhópum og
með grunsamleg einkenni fyrir
latexofnæmi.
IV. Að tryggja að þeir sem hafa latexofnæmi
geti farið í aðgerðir án þess að lenda í
snertingu við latex.
V. Að merkja þá sem hafa þekkt
latexofnæmi með Medic Alert merkjum.
VI. Aö þeir sem fengið hafa alvarleg ein-
kenni af latex beri á sér adrenalín-
sprautur (Epi-Pen) í öryggisskyni.
BRUNAMALASTOFNUN RIKISINS
LAUGAVEGI 59,101 REYKJAVÍK, SÍMI 552 5350
í eldsvoða, komið öllum út strax