SÍBS blaðið - 01.09.2000, Blaðsíða 16

Ofnæmi
hefur verið fram á með sýnum úr berkjuvef að
flestir astmasjúklingar eru með bólgubreyt-
ingar í berkjum. Þessar breytingar sjást jafn-
vel hjá sjúklingum með vægan astma. Nútíma
astmameðferð beinist því að meðhöndlun allra
astmasjúklinga með innúðasterum, nema
þeirra sem eru meö vægan astma.
Nýlegar rannsóknir benda til þess að því fyrr
sem meðferð með innúðasterum er hafin, þvi
betri langtímaárangur næst. Hugsanlegt er að
innúðasterar hindri þráláta bólgu og þar með
einhvers konar óafturkræfa örvefsfmyndun í
öndunarvegi, jafnvel hjá sjúklingum með
vægan sjúkdóm. Mikilvægt er að finna lægsta
skammt innúðalyfja sem heldur sjúklingi
einkennalausum.
Barksterar eru öflug bólgueyðandi lyf. Þeir
hemja starfsemi bólgufrumna í öndunarvegi.
Langvarandi notkun barkstera græðir
yfirborðsþekju öndunarvegs en leiðir ekki til
þynningar eins og í langtímameðferö á húð.
Barksterar eru til í innúða- og töfluformi og
sem mixtúra og innrennslislyf. Ákjósanlegur
árangur af innúðasterum sést ekki fyrr en
eftir 2-4 vikur. Takmark meðferðar er aö
sjúklingur sé einkennalaus og að þörf á
„bráða“ lyfjum eins og beta-virkum lyfjum sé
lítil. Þegar þessu er náð, eru lyíjaskammtar
smám saman minnkaðir eða auknir eftir því
sem þörf er á. Aldrei á að líta á ákveðna
lyfjaskammta sem endanlega meðferð við
sjúkdómi sem er breytilegur dag frá degi,
frá mánuði til mánaðar og ári til árs.
Sterar til innöndunar hafa auðveldað astma-
meðferð verulega. Nýjustu lyfin í þessum flokki
hafa sterkari bindingu við steraviðtæki og eru
því virkari en eldri lyfin. Þessir nýju innúða-
sterar hafa því færri aukaverkanir, og er hægt að
komast af með minni skammta en áður og ná
jafnframt betri árangri í meðferð. Algengustu
innúöasterar sem eru hér á markaði eru
beklómetasón (Becotide), búdesoníð (Pulmicort),
flútikasón (flixotide), mometasone (aztmacort).
Aukaverkanir innúðastera eru fyrst og fremst
staðbundnar. Þær eru helst þruska í munni (oral
candidiasis), raddbreytingar (hæsi vegna
vöðvaslens í raddbandavöðvum) og ertandi hósti.
Alvarlegar aukaverkanir sem sjást samhliða
notkun barkstera eru eins og fyrr segir
fátíöar, en sjást þó hjá sjúklingum sem eru á
háskammta innúöameðferð (>1000 gg) í
langan tíma. Þær eru helst marblettamyndun,
beinþynning, vag'l fýrir augum og hækkun á
blóðsykri.
Innúðastera þarf að gefa einu sinni eða
tvisvar á dag. Ekki þarf að gefa berkjuvikk-
andi lyf fyrir gjöf þeirra. Innúðasterar gera
ekki gagn í bráðakasti.
Mikil hagræðing átti sér stað þegar samsett
lyf komu á markað. Þannig eru nú möguleiki
á að fækka fjölda astmalyfja sem sjúklingur
notar þar sem Serevent og Flixotide eru
fáanlegir saman í diski.
Leukotrín hamlarar:
Nýr lyíjaflokkur í meöferö á astma kom á
markað 1998. Þessi lyf verka á allt annan
hátt en fyrri lyfin. Þau mótverka bólgu-
boðefni (leukotrín) í öndunarvegi sem valda
berkjuþrengingu með vöðvasamdrætti, bjúg-
myndun og auknu flæði bólgufrumna til
öndunarfæranna. Kostur þessa lyfja er að þau
eru í töfluformi, og gæti það stuðlað að betri
meðferðarfylgni. Auk þess hefur engum
meiriháttar aukaverkunum af völdum
lyQanna verið lýst. Eldri lyfjasamböndin úr
þessum flokki, sem aldrei komust á markað
höfðu áhrif á lifrarstarfsemi sjúklinganna.
Leukotrín hamlarar henta ekki öllum sjúkl-
ingum með astma. Líklegt er að þriðjungur
sjúklinga hafi ekkert gagn af þeim. Hins
vegar geta þessi lyf hjálpað tveim af hverjum
þrem sjúklingum verulega. Þessi lyf á helst
ekki að nota ein og sér, heldur sem viðbót
ofan á bólgueyðandi lyf t.d. innúöastera.
NatríumKrómóglýkat (Lomudal) er gamal-
gróið lyf við astma. Bókstaflega engum
aukaverkunum af þessum lyfjum er lýst, en á
móti kemur að verkun þeirra er takmörkuð og
gefa þarf lyfið 3-4 sinnum á dag.
Meðferð á astma: Skipting í vægan,
meðalslæman, viðvarandi slæman og
slæman astma (mynd 1).
Strax í fyrsta viðtali við sjúklinginn, er
mikilvægt að læknirinn geri sér grein fyrir
hversu alvarlegur astminn er. Nýlega kom út
“Nordic consensus report on asthma
management”, eða samantekt og álit
norrænnar samráðsnefndar varðandi meðferö
á astma. Þar er astma skipt í ijóra flokka, í
nokkurs konar tröppugang eftir einkennum og
lungnastarfsemi í vægan, meðalslæman,
Mynd !. Skipting á astma í vægan,
meðalslæman, viðvarandi og slæman astama.