Fréttatíminn - 01.07.2016, Blaðsíða 24

24 | FRÉTTATÍMINN | Föstudagur 1. júlí 2016
þeir skoruðu tvisvar fjögur mörk
í úrslitaleik Evrópukeppni meistara-
liða, sem sýnir að þegar sterkustu
liðin ná góðu flæði geta þau orðið yf-
irburðalið, ósigrandi – á meðan fyrir
lítilmagnann þýðir gott flæði að hann
geti unnið afrek sem enginn bjóst
við, þótt yfirburðirnir séu sjaldnast
til staðar.
Þegar leiðbeiningar Csikszentmi-
halyi til að ná góðu flæði eru skoðaðar
minna þær töluvert á hugmyndir í nú-
tíma kennslufræði, þar sem áherslan
er lögð á að ná sem mestu út úr hverj-
um nemanda – og því er væntanlega
hlutur þjálfarans stór, það er hann
sem þarf að tryggja flæði hjá ellefu
mönnum á sama tíma í gegnum langa
og stranga keppni.
En þegar þjálfarar helstu
spútnikliða sögunnar eru skoðaðir
þá er ljóst að þótt töfraformúlan hafi
mögulega fundist þá virkar hún sjald-
an lengi í einu.
Sumir hafa unnið óvæntustu afrek-
in snemma. Sir Alf Ramsey hóf þjálf-
araferilinn hjá Ipswich Town og kom
þeim upp um tvær deildir áður en
hann gerði liðið að Englandsmeistur-
um árið 1962 – þegar liðsmenn þess
voru nýliðar í efstu deild. Hann gerði
svo England að heimsmeisturum árið
1966 – sem þótti kannski ekki sérlega
óvænt þá, en miðað við gengi Eng-
lands þessa hálfa öld sem hefur liðið
síðan þá mætti kannski kalla það
kraftaverk eftir á. Brian Clough var
næsti stóri kraftaverkamaður enska
boltans, kom Derby County upp í
efstu deild og gerði þá að meisturum
þremur árum síðar. Hann endurtók
svo afrek Ramsey með því að gera
Nottingham Forest að meisturum
þegar þeir voru nýliðar – og bætti við
tveimur Evrópumeistaratitlum í kjöl-
farið.
Þessi afrek voru rifjuð upp í vetur
sem samanburður við óvæntan Eng-
landsmeistaratitil Leicester City. Liðs-
menn Leicester voru vissulega ekki
nýliðar – það var árið áður þegar þeir
þurftu kraftaverk til þess að halda
sér uppi. En eftir umdeild þjálfara-
skipti um sumarið spáðu flestir þeim
niður síðasta sumar, enda virtust
menn almennt sannfærðir um að tap
gegn Færeyjum sem landsliðsþjálf-
ari Grikkja væri staðfesting á því að
Claudio Ranieri væri búinn að vera
sem þjálfari. Ólíkt Clough og Ramsey
er hann nú að blómstra við lok þjálf-
araferilsins – en hann er þó ekki einn
um það.
Ottó kóngur
Otto Rehhagel hafði unnið ófáa
titla í Þýskalandi, fyrst með Werder
Bremen og svo með Kaiserslautern –
sem hann gerði að meisturum þegar
þeir voru nýliðar. En hann entist
ekki heilt tímabil hjá risunum í Ba-
yern München og það fjaraði undan
honum í Kaiserslautern; þegar hann
flutti til Grikklands til þess að taka
við gríska landsliðinu var hann mað-
ur gærdagsins í Þýskalandi, talinn
útbrunninn. Það þótti nokkuð afrek
að koma Grikkjum á Evrópumótið til
að byrja með – og rétt eins og Ísland
þá byrjaði Grikkland á að spila við
Cristiano Ronaldo og félaga í Portú-
gal. Þeir unnu og komust áfram – og
mættu svo Portúgölum í úrslitaleikn-
um sjálfum.
Það skal ósagt látið hvort Lars Lag-
erbäck takist að endurtaka afrek
Rehhagel, en hann á það sameigin-
legt að semja við fótboltalega smá-
þjóð þegar ferillinn virtist farinn að
dala. Honum gekk vissulega vel fram-
an af með Svía en það var byrjað að
fjara undan honum í lokin og honum
mistókst að koma þeim á HM 2010
– en þar þjálfaði hann þess í stað Ní-
geríu með litlum árangri. Hann var
vissulega stórt nafn fyrir lítið land
eins og Ísland – en það var ekki
verið að slást um starfskrafta hans
árið 2011. En rétt eins og Ranieri og
Rehhagel tókst honum að sanna ræki-
lega að hann var ekki útbrunninn.
Óttinn við að mistakast
En mismunandi þjálfarar virka auð-
vitað fyrir mismunandi lið. Sumir
virðast bæði geta stjórnað dverg-
um og risum; þeim Alex Ferguson
og Jose Mourinho tókst til dæmis
að vinna Evróputitla með liðum úr
millistórum deildum í Evrópu áður
en þeir gerðu það sama með risalið í
stærstu deildum Evrópu.
Eitt af lykilatriðum flæðisins hans
Csikszentmihalyi er að menn hafi
ekki áhyggjur af að mistakast. Sá
ótti er oftast minni hjá liðum sem
enginn býst við að vinni neitt til að
byrja með – en hjá meintum stór-
liðum sem mistekst ítrekað, eins
og Englandi, þá getur sá ótti orðið
lamandi. Þannig útskýrir Steven
Gerrard, fyrrum landsliðsfyrirliði
Englendinga, tapið gegn Íslandi;
óttinn við mistök hafi alla tíð
fylgt enska landsliðinu og
hann játar að sjálfur hafi
hann hugsað um, í miðjum
leik, hver viðbrögðin yrðu
heima fyrir ef þeir töpuðu og
lýsir í raun einhverju sem get-
ur kallast andstæðan við flæði:
„Örvæntingin tekur völdin. Menn
verða pirraðir. Menn frjósa og hætta
að gera hlutina sem þeir vita að þeir
eiga að gera. [...] Það er engin ró í
kringum landsliðið og hefur aldrei
verið. Það er alltaf einhver móður-
sýki til staðar, það er óttamenning
í kringum liðið og menn hafa ekki
tekist á við hana.“
Þetta sást kannski best á svipnum
á Jamie Vardy á mánudaginn. Hann
hafði eytt vetrinum í að koma á óvart
með Leicester og hafði, öllum að
óvörum, verið óstöðvandi. Afrekið
var það mikið að það varð að sögn,
nú spyrja menn sig hvort Ísland ætli
að „Leicestera“ þessa keppni? En
þegar Vardy kom inn á í Nice var
hann skyndilega kominn í nýtt hlut-
verk, hann var Davíðinn sem hafði
gengið í lið með Golíötunum – og nú
fann hann hvernig var að óttast alla
íslensku Davíðana.
Sjóndaprir skíðastökkvarar
Lítilmagninn tekst á við risana og
vinnur. Þessi saga er vissulega ekki
jafn algeng og að risarnir staðfesti
yfirburði sína – en þetta er sagan
sem Hollywood elskar; það er
þegar byrjað að vinna í bíómynd
um Jamie Vardy (Íslendingar hjálp-
uðu handritshöfundunum sjálfsagt
við að setja punktinn) og einhverj-
ir frægustu lítilmagnar íþrótta-
sögunnar eru þeir sem þóttu ekki
einu sinni eiga erindi á stórmótið
sem þeir urðu frægir fyrir. Jamaíska
bobsleðaliðið á ólympíuleikunum
1988 var gert ódauðlegt í myndinni
Cool Runnings og sjóndapri breski
skíðastökkvarinn Michael Edwards,
betur þekktur sem Örninn Eddie,
fékk nýlega Hollywood-mynd um sig
líka, Eddie the Eagle. Hvorki Eddie
né Jamaíka-mönnunum tókst þó að
vinna neitt og urðu skúrkar í augum
sumra sem fannst íþróttin vanvirt –
en hetjur í augum annarra sem sáu
að bara það að hafa verið með var
í þessu tilfelli töluvert afrek, kom-
andi frá löndum þar sem engar nær
engar aðstæður voru til staðar til að
stunda þessar vetraríþróttir. Þeir
fyrrnefndu höfðu þó sigur – í kjöl-
farið voru reglurnar um þátttöku á
ólympíuleikunum hertar til muna
og því mögulega langt í álíka ævin-
týri.
Höfðatalan og fyrsta maraþonið
En hvernig skilgreinir maður lítil-
magnann, hvaða skilyrði þurfa Dav-
íðar heimsins að upplifa? Venju-
lega skiptir mestu máli að hafa ekki
unnið nein sambærileg afrek áður
og helst að gengið næstu misserin
á undan hafi verið slakt, Leicester
og Grikkland falla ágætlega undir
þá skilgreiningu. Stundum geta þó
Golítar skyndilega breyst í Davíð –
Michael Jordan vann ekki mikil af-
rek þegar hann reyndi fyrir
sér í hafnabolta en tékk-
neski hlauparinn Emil
Zátopek gekk hins
vegar mun betur að
söðla um. Hann hafði
unnið gull í bæði
5000 og 10000 metra
hlaupi á ólympíuleik-
unum árið 1952, fæstum
að óvörum – en það bjóst hins vegar
enginn við að hann myndi vinna
maraþonið líka, enda hafði hann
aldrei hlaupið maraþon áður og
skráði sig ekki í það fyrr en á síðustu
stundu.
Uppáhaldið okkar Íslendinga er
svo auðvitað höfðatalan – sem við
þykjumst vinna allt á. En þótt við
séum vissulega fámennasta þjóðin
sem keppt hefur á Evrópumóti þá
er ég ekki frá því að þriggja milljóna
þjóð í Suður-Ameríku skáki okkur í
höfðatölureikningi – en Úrúgvæ hef-
ur unnið 2 heimsmeistaratitla og 15
Suður-Ameríkutitla, fleiri stórmót en
bæði Brasilía og Argentína, sem eru
sextíufalt og þrettánfalt fjölmennari.
Sem þýðir að Ísland þarf helst að
vinna þetta Evrópumót áður en við
getum farið að kalla okkur Úrúgvæ
norðursins.
Vélorf
Mikið úrval vélorfa með
tvígengis- eða fjórgengismótor.
Einnig rafknúin orf.
ÞÓR FH
Akureyri:
Lónsbakka
601 Akureyri
Sími 568-1555
Opnunartími:
Opið alla virka daga
frá kl 8:00 - 18:00
Lokað um helgar
Reykjavík:
Krókháls 16
110 Reykjavík
Sími 568-1500
Vefsíða og
netverslun:
www.thor.is
Það skal ósagt
látið hvort Lars
Lagerbäck takist
að endurtaka af-
rek Rehhagel, en
hann á það sam-
eiginlegt að semja
við fótboltalega
smáþjóð þegar
ferillinn virtist
farinn að dala.
Myndir | NoridcPhotos/Getty