Fréttatíminn - 15.10.2016, Blaðsíða 10

Hótel Adam
Kona frá Tékklandi sem réði sig í
vinnu á Hótel Adam á Skólavörðu-
stíg í góðri trú, varð að sofa við hlið
vinnuveitandans, fékk ekki laun í
sex mánuði og hafði enga pappíra
í höndunum þegar kom að því að
sækja rétt sinn. Konan lýsti upplifun
sinni af eiganda hótelsins í Fréttatím-
anum í sumar og hvernig hann áreitti
hana stöðugt og snuðaði um laun.
Konan hitti manninn fyrst í Prag.
„Hann var viðskiptavinur vinkonu
minnar sem
var vænd-
iskona í
borginni.
Hann er
með sína eigin skrifstofu í Prag enda
rekur hann kaffihús í miðborginni,
alveg eins og í Reykjavík. Ég var
þjónn á veitingastað í miðborginni
en átti í vandræðum þegar ég hitti
hann og hann bauð mér að koma og
hitta sig á skrifstofunni. Hann bauð
mér síðan vinnu í Reykjavík og lofaði
mér 300.000 á mánuði og mér leist
bara vel á það. Við gerðum engan
skriflegan samning, ég átti að vinna
í þrjá mánuði til reynslu en eftir það
ætlaði hann að gera fastan samning
við mig.“
Eftir að konan kom til starfa á Hót-
el Adam lýsti hún því að maðurinn
hafi sýnt á sér aðra hlið; „Þegar við
komum á hótelið brá mér mjög mikið
þegar hann sagði að ég yrði að sofa í
sama rúmi og hann. Það rann upp fyr-
ir mér að hann hélt greinilega að ég
hefði verið í vændi, eins og vinkona
mín sem kynnti mig fyrir honum. Ég
spurði hann hvort ég gæti ekki feng-
ið mitt eigið herbergi en hann sagði
nei... Hann taldi greinilega að ég væri
mjög heimsk og hann gæti komist
upp með allt sem hann vildi gagnvart
mér. Ég var ekki hrædd við að hann
meiddi mig líkamlega, en hann komst
upp með allt og ég kunni ekki á neitt
í íslensku samfélagi. Hann kom fram
við mig eins og ég væri ódýr, eða
einskis virði. Ég var alltaf smeyk við
spillinguna, að hann hefði alla í vas-
anum, jafnvel lögregluna ef okkur
lenti saman. Þannig er það bara sum-
staðar, því miður.”
Hótelið var mikið til umfjöllunar
í fjölmiðlum vegna óánægju gesta,
óreiðu og blekkinga. Meðal annars
fyrir að meina gestum að drekka
vatn úr krana og selja þeim síðar
kranavatnið á flöskum. Lögreglan
rannsakaði hvort konan væri þolandi
mansals. Engin ákæra var gefin út.
Vonta Interntional
í Vík í Mýrdal
Karlmaður frá Sri Lanka var grun-
aður um að halda tveimur samlönd-
um sínum í
vinnuþrælkun
á heimili sínu.
Maðurinn
var settur í
gæsluvarð-
hald í febrúar. Hann var eigandi fyr-
irtækisins, Vonta International sem
var undirverktaki fataframleiðand-
ans Icewear. Maðurinn var auk þess
grunaður um að misnota fjóra aðra
starfsmenn, einnig frá Sri Lanka. Í
Fréttablaðinu var haft eftir manni
sem hafði verið boðin vinna hjá fyr-
irtækinu en hann átti að greiða eina
milljón króna fyrir starfið. Samkvæmt
heimildum Fréttatímans er ekki enn
búið að ákveða hvort gefin verði út
ákæra í málinu.
10 | FRÉTTATÍMINN | Laugardagur 15. október 2016
Þó að sérstakt mansalsteymi sé
starfandi innan lögreglunnar þá
hefur ekki ein ákæra verið gefin út
í öllum þeim fjölda mála þar sem
grunur um mansal hefur vaknað.
Því er ljóst að engum verður refsað
fyrir brotin sem framin hafa verið á
þessum einstaklingum.
Snorri Birgisson segir það þekkt
fyrirbæri. „Það er alþekkt alþjóð-
legt vandamál að ákærur í þessum
málum eru fáar. Málin eru flókin
viðureignar og þolendur í þess-
um málum koma ekki til okkar að
fyrrabragði eins og í öðrum mála-
flokkum. Við megum ekki eingöngu
horfa á hve mörgum einstaklingum
við náum þó að við vildum koma
fleiri málum fyrir dóm. Vinnan okk-
ar snýst líka um að stöðva brota-
starfsemina. Stundum tekst okkur
að rjúfa vítahringinn og aðstoða þá
sem vilja þiggja aðstoð, þó að við
komum ekki málunum fyrir dóm.
Við getum aðstoðað fólk við að
komast úr aðstæðum sem það er í.”
Hann segir að bara í fyrra hafi
lögreglan skilgreint 19 einstaklinga
sem þolendur mansals í tíu mis-
munandi málum. „Málin tíu voru
að öllu leyti frumkvæðisrannsókn-
ir lögreglu en sum bárust til okkar í
gegnum aðrar stofnanir.“
Snorri segir eina helstu ástæðu
fyrir því að ekki sé ákært og dæmt í
mansalsmálum, vera hin ríka krafa
um sönnunarbyrði sem hvíli á
mansalsákvæðinu nr. 227 í almenn-
ingum hegningarlögum.
„Samkvæmt mansalsákvæðinu
þurfum við að sýna fram á verknað,
aðferð og hagnýtingu fólks sem get-
ur reynst erfitt. Það er nánast krafa
að þolandinn óski eftir aðstoð-
inni og beri kennsl á vandamálið.
En eðli málanna er ekki endilega
þannig háttað. Þolandinn getur ver-
ið að koma úr enn verri aðstæðum
og sættir sig því við aðstæðurnar
sem hann er í. Það þýðir ekki að
við eigum að nota það sem viðmið.
Brotin verða ekkert skárri þótt
einstaklingurinn komi úr enn verri
aðstæðum. Að mínu mati þarf að
skilgreina nauðungarvinnuna betur
í lögum. Sambærileg ríki í kringum
okkur hafa innleitt ákvæði um að
það sé bannað að misnota starfs-
fólk. Sú skilgreining gæti til dæmis
komið inn í íslenska vinnulöggjöf og
þá með refsiheimild. Það gæti gert
okkur auðveldara að ná utanum
málin. Við viljum sjá skilgreiningu
Alþjóða vinnumálastofnunar lög-
festa á Íslandi um að það sé bannað
að misnota starfsmenn. Hún hef-
ur aldrei verið íslenskuð en fjallar
um það sem kallast Forced Labor.
Norðmenn hafa sem dæmi lögfest
skilgreiningu Alþjóða vinnumála-
stofnunarinnar. Einnig þarf að lög-
festa keðjuábyrgðina þannig að að-
alverktakinn beri ábyrgð á öllum
verkhlutum, líka þeim sem undir-
verktar sinna.“
Snorri segir kennitöluflakk einnig
áberandi meðal þeirra fyrirtækja
sem misnota fólk.
Drífa Snædal
„Það þarf að virkja aðgerðaáætl-
un gegn mansali og setja peninga
í það. Við erum einnig spennt fyrir
að ydda löggjöfina betur og það þarf
að vera refsiákvæði við brotunum.
Mörg Evrópulönd hafa tekið upp
hegingarlagaákvæði gegn því þegar
fólk er ábyrgt fyrir vinnu sem sam-
ræmist ekki mannlegri reisn eða
virðingu, en á ensku er hugtakið
human dignity. Holland hefur til
dæmis lög um þetta. Slík löggjöf
myndi ná yfir slæman aðbúnað
fólks líka, ekki bara launakjör. Það
þarf einnig að virkja keðjuábyrgð-
ina í lögum svo yfirverktaki beri
ábyrgð á undirverktakanum. Og
girða fyrir kennitöluflakk með því
að takmarka með lögum hvað ein
og sama manneskjan getur stofnað
fyrirtæki oft og keyrt það í þrot.”
II Hvað þarf að breytast
til að stöðva málin?
AÐBÚNAÐUR STARFSFÓLKS Í
HÓTELBRANSANUM FER EKKI
ENDILEGA EFTIR VERÐMIÐANUM Á
HÓTELHERBERGINU.“
Engin
ákæra
Engin
ákæra
III Hvert er eðli fyrirtækjanna
sem brjóta á fólki?
Ólafur Þór Hauksson héraðsak-
sóknari
„Við hjá embætti Héraðssaksóknara
eigum aðeins öðruvísi aðkomu að
þessum málum en að vera bein-
línis að skoða vinnumansal. Þau
mál hafa þó vissulega komið upp í
tengslum við aðrar rannsóknir hjá
okkur. Til dæmis í rannsóknum á
hegningarlaga- og skattalagabrot-
um sem tengjast atvinnustarfsemi.
Þá rannsökum við hvort um skatt-
svik eða vanskil á opinberum gjöld-
um er að ræða. Fyrirtækin sem hlut
eiga að máli, koma sér hjá því að
borga opinber gjöld og borga ekki
laun í samræmi við kjarasamn-
inga. Við sjáum þetta nokkuð í
verktakabransanum og höfum vax-
andi áhyggjur af þessari háttsemi.
Þessu fylgir gjarnan kennitöluflakk
sem kemur upp þegar farið er að
sverfa að fyrirtækjum sem komin
eru í verulegar skuldir og er af þeim
sökum lokað af skattayfirvöldum.
Kennitöluflakkið lýsir sér þannig
að eignirnar eru færðar úr eldra fé-
laginu og yfir í nýtt. Skuldirnar eru
hinsvegar skildar eftir. Starfsemin
heldur svo áfram á annarri kenni-
tölu og þetta mynstur getur endur-
tekið sig nokkuð oft þótt skiptastjór-
ar reyni auðvitað að endurheimta
sem mest inn í þrotabú eldri félaga.
Vanhöld á lífeyrissjóðsgreiðsl-
um fylgja þessu einnig. Yfirleitt
eru þetta samhangandi brot sem
hafa það leiðarljósi að hámarka
verðmæti sem tekin eru út úr fyr-
irtækjunum af þeim sem að þessu
standa. Ef við höfum grun um man-
sal í þessum málum þá hnippum við
í lögregluna á höfuðborgarsvæðinu
þar sem er sérþekking á þessum til-
teknu málum.“
Heimsferðir bjóða nú í fyrsta skipti borgarferð í beinu flugi til Porto í Portúgal, en borgin var árið
2014 kjörin besti borgaráfangastaður Evrópu. Porto er
önnur stærsta borg Portúgal og dregur landið nafn sitt
af henni. Hér mætast mikil saga, falleg byggingarlist,
blómleg menning, ljúffengur matur og mögnuð
upplifun. Borgin stendur við Douro-ána, hún er hæðótt
og margar byggingar eru byggðar beint inn í klettana.
Gamli bærinn í Porto er á heimsminjaskrá UNESCO. Þar
eru göturnar þröngar og brattar, byggingarnar litríkar
og fallegar og vekja upp þá tilfinningu að maður hafi
ferðast aftur í tímann. En Porto er ekki síður nútímaleg
borg en söguleg. Nýrri hverfin eru full af einstöku
andrúmslofti, lífi og mikilli grósku. Auk þess er frábært
að versla í Porto, hér er að finna fjölmargar alþjóðlegar
verslunarkeðjur, stórar verslunarmiðstöðvar, fjöruga
markaði og einstakar litlar verslanir með portúgölskum
listmunum og hönnun.
Bir
t m
eð
fy
rir
va
ra
um
pr
en
tvi
llu
r.
He
im
sfe
rð
ir
ás
kil
ja
sé
r r
étt
til
le
iðr
étt
ing
a á
sl
íku
. A
th.
að
ve
rð
ge
tur
br
ey
st
án
fy
rir
va
ra
.
E
N
N
E
M
M
/
S
IA
•
N
M
77
86
3
Frá 99.895 kr.
Netverð á mann m.v. 2 í
herbergi m/morgunmat.
Hotel Teatro
Frá 82.995 kr.
Netverð á mann m.v. 2 í
herbergi m/morgunmat.
Hotel Via Gale
Porto
Frá 84.395 kr.
Netverð á mann m.v. 2 í
herbergi m/morgunmat.
Frá 79.995 kr.
Netverð á mann m.v. 2 í
herbergi m/morgunmat.
Hotel Dom
Henriqu
Hotel Cristal
Porto
PORTO
Nýr áfangastaður
1. des. í 3 nætur
Frá kr.
79.995
m/morgunmat
BEINT
FLUG