Fréttatíminn - 21.10.2016, Side 22

KJÓSUM SAMFÉLAG FYRIR ALLA!
Algild hönnun verði höfð að leiðarljósi í samfélaginu við hvers
konar framkvæmdir og framleiðslu. Slökkvilið sinni aðgengiseftirliti
samhliða brunaeftirliti. Textasetning sjónvarpsefnis verði aukin og
lögfest verði að allt íslenskt sjónvarpsefni skuli vera textað.
um er þögnin ærandi löng og
enginn virðist ætla að bjóða sig
fram, en yfirleitt rætist þó úr og
hendur fara á loft.
Tinna Sigurðardóttir, talmeina-
fræðingur, er ein þeirra sem rétt
hefur upp höndina og tekið að sér
slík verkefni sem hún álítur mikil-
væg í því að móta samfélagið skref
fyrir skref. Slíkt má fyllilega fjalla
um sem pólitíska þátttöku, pólitík
daglega lífsins. Tinna er sem stend-
ur bekkjar fulltrúi í þriðja  bekk
Langholtsskóla og í stjórn foreldra-
félags Skólahljómsveitar Árbæjar og
Breiðholts.
„Ég skil svo sem ágætlega löngu
þögnina sem stundum verður þegar
spurt er um það hverjir vilji bjóða sig
fram til slíkra starfa,“ segir Tinna.
„Fólk hefur nóg að gera, þarf að
sinna vinnu, fjölskyldu, gæludýrum,
fara í ræktina og svo framvegis. Ég á
hins vegar þrjú börn í grunnskóla og
sé þetta sem tækifæri til að láta gott
af sér leiða og hafa áhrif á skólasam-
félagið. Mér finnst mikilvægt að for-
eldrar beiti sér til að stuðla að góðu
starfi í skólunum. Margir sjá þetta
utan frá sem einhvers konar kvöð
eða leiðindi og jafnvel eitthvað sem
skiptir litlu máli. Samt er þetta mjög
gefandi og maður sér að það þarf oft
ekkert sérstaklega mikið til að skapa
jákvæðan anda í kringum til dæmis
einn skólabekk. Með því að skipu-
leggja einn einfaldan viðburð kynn-
ast foreldrar og hlutirnir verða ein-
hvern veginn miklu skemmtilegri og
svo finnur maður líka að börnunum
þykir mikilvægt að foreldrarnir séu
að tala saman og taka ákvarðanir
sem varða heildina.“
Kannski er slík þátttaka í nærum-
hverfi fólks hluti af því hvernig við
byggjum upp betra samfélag. „Þetta
eru kannski einföldu litlu skref-
in sem hver og einn getur tekið,“
segir Tinna, „en þetta skiptir samt
miklu máli. Stundum geta líka slík
foreldrafélög tekið að sér stærri
skólapólitísk verkefni, til dæmis
þegar hnökrar koma upp í skóla-
starfinu sem leysa þarf með aðkomu
foreldra. Samtakamáttur foreldra
hefur oft verið sterkt og mikilvægt
þrýstiafl um úrbætur í skólamálum.
Maður tekur þessi litlu verkefni að
sér vegna þess að maður vill hafa
einhver áhrif og þannig er samsvör-
un í þessu og stærri stjórnmálum
almennt. Maður vill koma einhverju
til leiðar.“
Sveigjanlegir sjálfboðaliðar
Margir Íslendingar finna kröftum
sínum farveg í ýmis konar sjálf-
boðastarfi hjá frjálsum félagasam-
tökum en af þeim eru störf hjá
íþróttafélögum, hjálparsveitum og
22 | FRÉTTATÍMINN | Föstudagur 21. október 2016
Ragný Þóra
Guðjohnsen.
Mynd | Rut
Steinunn
Hrafns-
dóttir.
Mynd |
Rut
Tinna Sig-
urðardóttir.
Mynd | Hari
Topp tíu listinn yfir
þátttöku Íslendinga
í sjálfboðastarfi
Íþróttir og tómstundastörf
Góðgerðarsamtök og
líknarfélög
Hjálpar- og björgunarsveitir
og slysavarnarfélög
Áhugahópar um listir,
menningar- eða skólamál
Kirkjustarf eða önnur
trúarleg samtök
Kvennasamtök
Stjórnmálaflokkar eða -samtök
Æskulýðsstarfsemi
(t.d. skátar og æskulýðsfélög)
Samtök um mannréttindamál
eða þróunarhjálp
Starfsgreina- og
sérfræðingafélög
Rauða krosssinum lang algengust
og umfangmest.
Steinunn Hrafnsdóttir, dósent
við Háskóla Íslands, hefur kannað
virkni Íslendinga í slíku starfi og
hún segir landsmenn ekki vera eft-
irbáta þeirra þjóða sem standa sig
best í þessum efnum, en það eru yf-
irleitt Norðurlandaþjóðirnar, Bretar
og Hollendingar.
„Kannanir hafa sýnt að af þeim
sem eru 18 ára og eldri tekur um
þriðjungur landsmanna þátt í sjálf-
boðastarfi af einhverju tagi hjá form-
legum félagasamtökum.“ Steinunn
segist samt hafa greint breytingar
á því hvernig fólk tekur þátt í slíku
starfi á undanförnum árum. Þær
breytingar eigi sér stað hér eins og
annars staðar. „Fólk virðist síður til-
búið að binda sig ákveðnum flokk-
um eða félagasamtökum og áður.
Fleiri vilja vera laustengdari slíku
starfi, vilja kannski vera í fleiri sam-
tökum og koma inn og út úr starf-
seminni, í stað þess að binda sig um
of. Fólk vill geta sinnt sjálfboðastarfi
út frá eigin forsendum.“ Steinunn
segir að þetta geti skapað vandræði
fyrir skipulagningu félagastarfsins
því að margir horfi þannig frekar á
sjálfboðaliðastarf sem íhlaup frekar
en lífstíl, eins og áður var.
„Það eru uppi raddir um það að
yngra fólk hafi miklu minni áhuga
á pólitík og mér finnst það oft of
miklar alhæfingar, því það er svo
að ungt fólk brennur oft fyrir ým-
islegt sem vel má flokka sem póli-
tík,“ segir Steinunn. „Það hefur
áhuga á umhverfisverndarmálum
og mannréttindamálum en það hef-
ur ekki endilega áhuga á því að taka
þátt í formlegu gamaldags stjórn-
málastarfi. Samfélagsmiðlar hafa
líka opnað á ýmis konar borgara-
lega þátttöku og sjálfboðaliðastörf
sem eiga sér bara stað þar. Fólk er
þannig að vekja athygli á einhverj-
um málstað með vinnu sinni við
ýmis konar átaksverkefni og vit-
undarvakningu. Þannig kann að
vera að formlegt sjálfboðastarf eigi
eilítið undir högg að sækja en það
þýðir ekki endilega að það dragi úr
borgaralegri virkni sem getur átt sér
stað annars staðar. Eðli og skipulag
þátttökunnar er að breytast, en það
þýðir ekki að það dragi úr henni.
Fólk vill fara sínar eigin leiðir.“
Steinunn segir erlendar rann-
sóknir sýna að sjálfboðaliðastörf
geti aukið lífsgæði þeirra sem taka
þau að sér. Til dæmis virðast þau
hafa jákvæð áhrif á andlega og lík-
amlega líðan eldra fólks sem gefur
af sér. „Það að sýna öðrum sam-
kennd og umhyggju og láta gott af
sér leiða færir fólki gleði og lífsfyll-
ingu. Það er ekki svo mikið talað um
þetta, en þetta er vissulega raunin.
Maður lærir heilmikið á þátttöku í
félagasamtökum, fólk kynnist öðru
fólki og fær á tilfinninguna að það
geti barist fyrir hugsjónum sínum.
Þátttakan eykur þannig borgaravit-
und fólks, virkni og samkennd með
öðrum.“