Fréttatíminn - 22.12.2016, Blaðsíða 30

FRÉTTATÍMINN | Fimmtudagur 22. desember 201630 |
Katalónskar jólahefðir snúast að miklu leyti
um hægðir. Xavier Rodriquez setur alltaf lítinn
kúkakall við Jesújötuna um jólin og börnin
hans lemja þar að auki trjádrumb svo hann
kúki gjöfum.
Halla Harðardóttir
halla@frettatiminn.is
Katalónskar fjölskyldur fagna jólunum annað-hvort með jólasvein-inum eða cagatíó, sem er gömul katalónsk
hefð,“ segir Xavier Rodriguéz, lög-
fræðingur og fararstjóri. Cagatío,
sem væri hægt að þýða á íslensku
sem „kúkafrændi,“ er trjádrumb-
ur sem er klæddur upp og látinn
standa inni á heimilinu í desem-
ber. „Börnin á heimilinu gefa
drumbnum svo vatn að drekka og
eitthvað smá að borða alla daga
til jóla og á sumum metnaðar-
fullum heimilum fer drumbur-
inn stækkandi, en hann hélt nú
bara sinni stærð á mínu heimili.
En málið er semsagt að börn-
in þurfa að hugsa vel um cagatíó
svo hann kúki nammi og gjöfum
á aðfangadag,“ segir Xavier en á
aðfangadag fá börnin tréprik sem
þau lemja drumbinn með á meða-
an þau syngja lagið um cagatíó.
Foreldrarnir senda börnin svo inn
í öll herbergi hússins að syngja
lög og á meðan börnin sjá ekki til
lauma foreldrarnir nammi og gjöf-
um undir teppið sem hylur aftari
hluta drumbsins. Þegar börnin
eru svo búin að lemja drumbinn
rækilega þá er teppið dregið í
burtu og þá kúkar hann loks gjöf-
unum.
Annað vinsælasta jólaskraut
Katalóníu er líka tengt hægðum,
en það er lítil fígúra sem kallast
el caganer, eða kúkakallinn.
Hefðbundinn kúkakall er
í katalónskum þjóðbún-
ingi og situr á hækjum
sér og gengur örna sinna
við Betlehem-jötuna sem
flestir skreyta heimili sín
með.
„Þessi hefð á rætur
sínar að rekja til
sautjándu
aldar og
snýst að
einhverju
leyti um
að draga
niður
heilagleika Maríu, Jóseps, Jesú-
barnsins og vitringanna, gera þau
raunsærri,“ segir Xavier. „Kirkjan
var nú ekkert sérstaklega hrifin
af þessari hefð til að byrja með en
svona er lífið, allir þurfa að pissa
og kúka, og hefðin hefur hald-
ist. Flestir eiga einn kúkakall á
sínu heimili og sumir safna þeim
því á hverju ári eru gerðar nýjar
fígúrur, oft einhverjar stjörnur,
fótboltamenn eða pólitíkusar.
Kúkamyndlíkingingin er mjög
katalónsk og sést á mörgum stöð-
um, enda táknar hún ekkert nema
hringrás lífsins,“ segir Xavier.
„Katalónar eru heldur alls ekk-
ert feimnir við að tala um kúk
og það er jafnvel gert við matar-
borðið. Það er talað um að þú
þurfir að borða mikið til að kúka
vel og það er til málsháttur eftir
Joseph Pla, eitt helsta skáld
Katalóna, sem segir: „Come
mucho y caga fuerte y los
angeles de darán suerte,“
eða: Borðaðu vel og kúkaðu
eins og í keppni, þá munu
englarnir veita þér heppni.“
Jólahefðir
Kúkakallarnir
við Jesújötuna
Trump á hækjum sér.
Á hverju ári eru gerðar nýjar
útgáfur El cagener, eða kúka-
kallinum, sem vísa í stjörnur
ársins. Hér sjást páfinn, Hillary
Clinton, Obama og Trump
á hækjum sér en Trump er
langvinsælasti kúkakallinn í ár.
Cagatíó.
Í Katalóníu er það Cagatíó, uppdressaður trjádrumbur,
sem færir börnunum gjafirnar en ekki jólasveinninn, þó
jólasveinninn hafi þó tekið hans sess á sumum heimil-
um. Cagatíó kúkar gjöfum og nammi eftir að hafa verið
laminn með priki.
Cagatíó, eða kúkafrændi, kemur inn á heimilin í byrjun
desember og börnin gefa honum mat og vatn svo hann
geti kúkað gjöfum og nammi á aðfangadag.
Klassískur kúkakall.
Í Katalóníu eru heimilin skreytt með Betlehem-uppstillingu eins og kaþólskra
er siður. En þar er líka að finna litla fígúru við hlið jesúbarnsins, Maríu, Jóseps
og vitringanna sem ekki er að finna í öðrum löndum. Litla fígúran, sem situr á
hækjum sér í þjóðbúningi og gengur örna sinna í guðsgrænni náttúrinni, kallast
El caganer, eða kúkakallinn.
Xavier Rodriquéz.
Xavier hefur lamið
trjádrumb til að láta
hann kúka pökkum
frá því hann var
lítill drengur, og
nú hafa börnin
hans tekið við.