Morgunblaðið - 22.12.2016, Blaðsíða 25

Morgunblaðið - 22.12.2016, Blaðsíða 25
UMRÆÐAN 25 MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 22. DESEMBER 2016 Ég er afskaplega undrandi á útspili sitj- andi ríkisstjórnar varðandi kjaramál okkar eldri borgara, sem á að taka gildi um næstu áramót. Að skerða greiðslur frá almannatryggingum vegna smálaunatekna og greiðslna frá lífeyrissjóðum, svo og ef við höfum sýnt þá ráðdeildarsemi að eiga peninga í banka og fá af þeim smánarlega vexti, er gjörsamlega fá- ránlegt, það að þeir séu notaðir til að skerða greiðslur frá almannatrygg- ingum, og eru skattlagðir sér- staklega – það ber vott um rotið og furðulegt innræti. Ráðamenn þjóðarinnar virðast hafa gleymt því algjörlega hver var uppruni almennra trygginga og hvernig til þeirra var stofnað. Sá merki maður Ólafur Thors, fyrr- v.forsætisráðherra, er brautryðjandi almannatryggingakerfisins. Þegar því var komið á fót var það skýrt tekið fram að greiðslur frá almanna- tryggingum skyldu allir fá, án tillits til annarra tekna. Þá var gert ráð fyrir því að greiðslur frá lífeyris- sjóðum yrðu viðbót við greiðslur al- mannatrygginga. Það er mjög brýnt að hækka líf- eyrinn frá Tryggingastofnun núna strax um næstu áramót í a.m.k. kr. 400 þúsund á mánuði fyrir skatt. Þegar skattur hefur verið greiddur standa eftir um kr. 320 þúsund, sem er algjört lágmark, til þess að lifa af, fyrir þá sem ekkert hafa annað. Þeir sem hafa greiðslur úr lífeyr- issjóðum og hugsan- legar vaxtatekjur myndu þá hafa betri kjör og geta lifað lífinu lifandi, enda er sjálf- sagt að umbuna þeim sem sýnt hafa ráðdeild- arsemi og fyrirhyggju. Það er löngu tímabært hætta að refsa fyrir það að sýna ráðdeildarsemi og að ég nú tali ekki um að viðkomandi leggi gjörva hönd á einhverskonar vinnu, sem hann fær þá greitt fyrir. Mér sýnist að það beri að fagna því ef eldri borgarar nenna og vilja miðla af þekkingu sinni og reynslu. Fögnum öllum vinnandi höndum. Við skulum taka frændur okkar, Norðmenn, til fyrirmyndar í þessu efni og láta okkur eldri borgara og öryrkja fá lífeyrinn skattfrjálsan. Það er út í hött að skattleggja lífeyr- inn og allar skerðingar skulu sendar út í hafsauga. Hættum að refsa fyrir ráðdeild og sparsemi Eftir Helga K. Hjálmsson Helgi K. Hjálmsson » Við eigum að sjá sóma okkar í því að gera ævikvöld okkar eldri borgara og öryrkja fjárhagslega áhyggju- laust. Höfundur er viðskiptafræðingur og fv. formaður Landssambands eldri borgara. Ytri straumar valda oft umróti. Fjölgun ferðamanna og fólks utanlands frá, sem leitar starfa og at- hvarfs, auk annarra áhrifa, breyta íslensku samfélagi, en mega ekki raska kjölfestu ís- lensks máls, er felur í sér einstæð verðmæti. Íslenska geymir forn- norræna rökvísi, beygingar og brag- arhætti, sem aðrar Norðurlanda- tungur gera ekki lengur á sama hátt. Vesturheimsk tunga og viðhorf setja mark sitt á íslenskt mál og skekja stoðir þess. Miðborg Reykjavíkur hefur líkt og breyst í erlent hverfi, ekki aðeins vegna erlendra gesta, er fara um stræti, og fagna ber, heldur erlendra heita gististaða, verslana og fyrirtækja. Ekki fer vel á því, en úr væri hægt að bæta, bæru þau einnig íslensk nöfn. Veggjakrot og skrípamyndir lýta líka miðborgina og votta virðingarleysi fyrir um- hverfinu. Krotið minnir á niðurnídd hverfi erlendra stórborga en ekki fögur miðborgarsvæði. Enskan brenglar íslenskuna og dönskuslettur rótast einnig upp úr jarðvegi. Skyndilega eru menn yfir- gengilega „upplifaðir“ eftir að hafa kynnst einhverju, orðið fyrir því, reynt og skynjað. Þegar komið er á bernskuslóðir geta menn sagt að þeir upplifi bernsku sína, er svip- myndir fortíðar leita á huga. En að lýsa skynjun sinni í samtíð sem upp- lifun fellur illa að rökvísi íslensks máls frá fornu fari, er aðgreinir ytri og innri veruleika. Ekki samræmist því að segjast upplifa mátt og fegurð íslenskra fjalla, heldur hrífast menn af fegurð og áhrifamætti fjallanna. Ekki fer vel á að fjalla um að upplifa stríð og stríðstíma heldur að lifa slíka tíma. Á sama veg fer illa á því að segja að menn upplifi öryggi, en betur að orða hugsun sína með því að segja, að menn finni til öryggis eða njóti þess. „Upplifun og æv- intýri í Húsdýragarð- inum,“ kveður við úr Ríkisútvarpinu. Betra væri: Ánægjustundir og ævintýri í Húsdýra- garðinum. „Upplifðu glæsilegan staðalbúnað í BMW,“ segir í auglýs- ingu, er fær óáreitt að heyrast þaðan líka. Einnig önnur: „Gefðu ógleymanlega upplifun með þyrluflugi.“ Betra væri: Gefðu ógleymanlegt þyrluflug. Stjórnendur sjónvarps- og út- varpsþátta heilsa viðmælendum sín- um oft með því að segja: „Velkomnir báðir tveir eða velkomnar báðar tvær eða velkomin bæði tvö.“ Óþarft er að bæta „dönskum“ hortittum við kveðjuna. Íslenskan þarfnast ekki slíkra viðbóta því beygingarmyndin gefur til kynna við hverja er rætt, karla, konur eða konu og karl. Sé „báðum tveim“ bætt við kveðjuna, læðist að sá grunur að annar við- mælenda gæti verið óvelkominn og nauðsyn því að staðfesta að hann eigi erindi í þáttinn. Vaxandi áhrif ensku á íslenskt mál birtast í því, að viðtengingarháttur sagna er oft sniðgenginn í töluðu og rituðu máli, og framsöguháttur eða nafnháttur hafður í stað hans. Mikils er misst úr íslensku sé vikið frá notkun viðtengingarháttar sem tjáir margvísleg blæbrigði tungunnar. Menn furða sig á því hvernig eitt- hvað getur gerst fremur en að segja hvernig það geti gerst. „Framtíð vöruflutninga á sjó gæti falist í því, að sjálfsiglandi skip sigla um heims- ins höf,“ var skrifað undir mynd af slíku skipi í Morgunblaði, og gæti gengið, en betra væri að hafa við- tengingarhátt og rita svo; … að sjálfsiglandi skip sigli um höfin. Annarrar og fyrstu persónu for- nöfnin, þú og við, eru í seinni tíð mjög viðhöfð í tali og rituðu máli eins og í ensku í stað þolmyndar og miðmyndar sagna. Við það verður ís- lenskt mál óskýrt og rýrt gæðum. „Þegar þú ferð upp á Everest“ heyrðist í útvarpsþætti og gátu þá allir er á hlýddu gert ráð fyrir að eiga það afrek eftir. Betra væri að segja: Þegar farið er upp á Everest- fjall. Meira að segja velvirtir frétta- og dagskrárgerðarmenn Ríkis- útvarpsins víkja oft frá þolmynd og temja sér enskuafbökunina. Von er að spurt sé hvort málfars- ráðunautar séu hættir að starfa hjá fjölmiðlum eða hirði ekki lengur um að verja stoðir íslenskrar tungu, hörfi undan holskeflu erlendra áhrifa og sætti sig við að tungan sé svipt eigindum sínum og kostum? Fagna ber að mannlífs- og menn- ingarstraumar víða að berist að landinu, og fjölþætt samskipti séu við umheiminn. Samfara því er þó ekki sjálfsagt að fjölmenning og óheft innrás enskunnar hertaki ís- lenska menningu og umbreyti innri gerð íslenskrar tungu. Hún á sér djúpar norrænar og líka keltneskar rætur, hefur frá upphafi Íslands- byggðar mótað hugsunarhátt hér- lendis og orðsnið og málskilningur borist milli kynslóða. Íslenska hefur fyrr og síðar orðið fyrir margvíslegum áhrifum, en fram að þessu hefur tekist að aðlaga þau innri gerð hennar og viðhalda eigindum, blæbrigðum og bragar- háttum málsins og miklu varðar að svo verði áfram. Litlu munaði að innri stoðir þess brystu um miðja 19. öld. Fjölnismenn komu þá íslensk- unni til bjargar og þýðingar Svein- björns Egilssonar á erlendum önd- vegisritum höfðu líka mikið að segja í baráttunni. Slíkra árvökulla ís- lenskuvina er vant í umróti sam- tíðar, þegar vegið er að grunn- stoðum íslensks máls, og óskandi að þeir komi fram og láti vel að sér kveða. Íslenska í umróti Eftir Gunnþór Ingason » Von er að spurt sé hvort málfars- ráðunautar séu hættir að starfa hjá fjölmiðlum eða hirði ekki lengur um að verja stoðir íslenskr- ar tungu … Sr. Gunnþór Þ. Ingason Höfundur er prestur. LAUGAVEGI 24 - 101 REYKJAVÍK SÍMI: 552 0800 SKIPAGÖTU 7 - 600 AKUREYRI SÍMI: 462 4646 Pilot síðan 1937 ERNA Skipholti 3 - Sími: 552 0775 www.erna. is Skipholti 3 - Sími: 552 0775 - www.erna.isERNA GULL- OG SILFURSMIÐJA Það er nú eða aldrei! 1ct demantshringur (IP1) 1.000.000,- 0.50ct demantshringur (HS1) 400.000,- 0.25ct demantshringur (HS1) 200.000,- KR. 339.900,- Bluetooth & WiFi - Kraftmikill og þéttur hljómur - Fimm innbyggðir magnarar samtals 480 W. - Einfaldur í notkun með BeoMusic smáforriti A9 Þráðlaus hátalari lágmúla 8 · sími 530 2800

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.