Fréttablaðið - 10.03.2017, Blaðsíða 13

Þórlindur
Kjartansson
Í dag Ég þekki vel til ungrar stúlku sem ólst upp við það sem smábarn að vera stöðugt boðin aðstoð við allt
mögulegt sem hún tók sér fyrir hendur.
Þessi sífellda og óumbeðna aðstoð varð
til þess að jafnvel áður en hún gat með
orðum beðið um að borða eða drekka
lærði hún að segja: „Ekki hjálpa.“
Þegar hún var niðursokkin í eitthvert
dundur og sá annað foreldrið skyndi-
lega nálgast—jafnvel þótt það væri úr
dágóðri fjarlægð—hrökk hún við, herti
svo svip sinn, rétti upp lófann eins og
til þess að stöðva aðvífandi ökutæki
og hrópaði með öllum þeim myndug-
leik sem er á valdi tæplega tveggja ára
gamals barns: „Nei! Ekki hjálpa.“
Þú ert of lítill
Þetta er ekki óvenjulegt. Eftir að smá-
börn læra að segja „mamma“, „pabbi“ og
„detta“ líður yfirleitt ekki á löngu þangað
til þau eru farin að segja „ég get sjálf“.
Þau eru—eins og ungviði allra dýra—
áhugasöm um að læra að bjarga sér og
reyna því af veikum en vaxandi mætti
að framkvæma upp á eigin spýtur allar
þær daglegu athafnir sem máli skipta í
lífsbaráttunni.
Helsta fyrirstaðan sem börnin okkar
mæta í þessum metnaði sínum eru for-
eldrarnir. Þegar lítil börn gera tilraunir
til þess að drekka sjálf, hella í glös, borða
með skeið, fara í skóna sína eða setja
bíllykil í svissinn og reyna að stinga af
undan ofríkinu, þá má bóka að foreldri
vomi einhvers staðar yfir með yfir-
þyrmandi áhyggjur af því að barnið sulli
niður, meiði sig eða sé einfaldlega of
lengi að gera það sem það ætlar sér. Þetta
er óþolandi fyrir börnin og það er sjaldan
sem þau gráta sárar heldur en einmitt
þegar foreldrarnir grípa fram fyrir hend-
urnar á þeim áður en þau gefast sjálf upp.
Þótt foreldrar fari oftast mjúklega
að þessari afskiptasemi þá telja jafnvel
örlítil kríli sig sjá í gegnum þau. Börnin
taka hjálpinni sjaldnast vel og líta aldrei
þannig á að góður hugur eða gæska
sé á bak við þessa óumbeðnu aðstoð.
Þvert á móti þá grunar mig að heilarnir í
þessum litlu hausum séu bullsjóðandi af
heiftúðugum samsæriskenningum um
raunverulegan tilgang foreldranna með
„hjálpseminni“.
Pínulítil börn eiga það jafnvel til
að beita því óyndisúrræði að láta sem
minnst fyrir sér fara til þess að fá frið fyrir
afskiptaseminni. Foreldrar eru þá fljótir
að kveikja á perunni og álykta undan-
tekningarlaust—og réttilega—að barnið
sé að gera eitthvað sem það „ætti ekki að
vera að gera“.
Þegar foreldrarnir koma svo loks að
barninu sallarólegu að klippa sundur
myndaalbúm og peningaseðla—og
grípa í taumana með tilheyrandi æsingi
og formælingum—þá verður barnið
ekki bara hrætt, heldur hundsvekkt yfir
að ekki hafi tekist að leika á fangaverði
umhyggjufangelsisins.
Ræktum í okkur þrjóskuna
Þegar við eldumst lærum við að það er
okkur öllum nauðsynlegt að læra að
þiggja hjálp annarra og að veita öðrum
hjálp án skuldbindingar. En því miður
þá eigum við líka til, eftir því sem við
fullorðnumst, að bæla niður í okkur hina
eðlislægu þörf til þess að reyna til þrautar
sjálf áður en við biðjum um hjálp. Þar
með kæfum við þann eiginleika sem
einna mestu ræður um hvernig okkur
gengur að takast á við lífsins þrautir. Það
er nefnilega einungis með því að takast á
við sífellt erfiðari verkefni, og gefast ekki
upp fyrr en í fulla hnefana, sem okkur
tekst smám saman að öðlast færni og
skilning á flóknum viðfangsefnum.
En jafnvel þrátt fyrir góðan vilja þá
getum við ekki allt. Okkur eru gefnir
ólíkir kostir og öll þurfum við að kljást
við ýmsa annmarka. Við þurfum líka
öll að mæta óréttlæti, heimsku og til-
litsleysi—þótt vissulega sé það í mjög
mismiklum mæli. Og öll njótum við
einhverra forréttinda og forgjafar; og öll
stöndum við á ýmsum sviðum höllum
fæti.
Við áttum okkur á því smám saman
að engum tekst að láta alla drauma sína
rætast. En það þýðir svo sannarlega ekki
að við séum ekki öll fær um að láta suma
þeirra verða að veruleika.
Að finna sitt strik
Það er sama í hverju afrek og árangur
lífsins er fólginn—það er líklegt að fólkið
sem nær að kreista sem mest út úr lífinu
eigi það sameiginlegt að láta frekar
styrkleika sína og kosti skilgreina sig en
sé ekki of upptekið af veikleikum sínum
eða því hversu óréttlátt lífið getur verið.
Og líklega er einnig hollast að kæra sig
mest kollóttan um hvað öðrum kann að
finnast um mann.
Þeir eru eflaust ekki margir sem hafa
velt fyrir sér spurningunni: „Hvað ætli
Megas taki mikið í réttstöðulyftu?“ Þetta
er vegna þess að það skiptir nákvæmlega
engu máli. Og það er algjörlega óhugs-
andi að Megas hafi áhyggjur af því hvað
öðrum kann að finnast um getu hans í
ólympískum lyftingum. Maður þarf ekki
að vera  fullkominn til að öðlast full-
komnun.
Það stendur í valdi okkar sjálfra að
gera það sem við getum til þess að
verða hamingjusamir einstaklingar og
gagnlegir fyrir fjölskyldur okkar, vini og
samfélag. Og það er líka skylda okkar að
leita stuðnings og hjálpar til þess að ná
því markmiði þegar við þurfum á því að
halda.
Innri og ytri hindranir
Utanaðkomandi hindranir eru oftast
ekki það sem þvælist mest fyrir okkur.
Það er nefnilega oftast ekki þrátt fyrir
erfiðleika sem fólk finnur sitt rétta strik í
lífinu; heldur einmitt vegna þeirra.
Vissulega þurfum við oft hjálp—og
það er nauðsynlegt að vera fær um að
þiggja af auðmýkt og með þakklæti
stuðning og leiðsögn annarra—en það er
ekki síður mikilvægt að við ræktum þann
innbyggða járnvilja sem okkur er gefinn
til þess að reyna sjálf að sigrast á því mót-
læti sem lífið lætur okkur þola.
Þegar við mætum fyrirstöðu í lífinu
ættum við að taka litlu börnin til fyrir-
myndar og segja fyrst „ekki hjálpa“ og sjá
hversu langt við komumst af eigin ramm-
leik. Það er oftast lengra en við héldum.
Ekki hjálpa
mánudaga-föstudaga 7.30 -17.30
laugardaga 8.00 -16.00
sunnudaga 9.00 -16.00
Austurströnd 14 • Hringbraut 35
Fálkagata 18 • Dalbraut 1
....................................................Sími: 561 1433
www.bjornsbakari.is
3 TEGUNDIR AF
SÚRDEIGSBRAUÐUM
VELDU GÆÐI!
PREN
TU
N
.IS
................................................
Þegar við mætum fyrirstöðu í
lífinu ættum við að taka litlu
börnin til fyrirmyndar og segja
fyrst „ekki hjálpa“ og sjá hversu
langt við komumst af eigin
rammleik. Það er oftast lengra
en við héldum.
Þegar Guðný selur Karli húsið sitt er gerður um söluna samn-ingur um kaupverð, afhend-
ingartíma og hvernig greiðslu skuli
háttað. Svo fær kaupandinn eignina
og ber að greiða á tilsettum tíma. En
hvað gerist ef Karl kemst að þeirri
niðurstöðu að hann sé bara búinn
að borga nóg og vilji ekki borga
meira? Ef hugdettan er ekki í sam-
ræmi við samninginn verður Guð-
nýju væntanlega ekki skemmt.
Samningar eru samningar og við
þá verður að standa hvað svo sem
fólki finnst einhverjum árum eftir
að samningar eru gerðir. Ef ekki er
staðið við samninga þarf að endur-
semja eða leiða vanefndir til lykta
fyrir dómstólum. Við viljum flest
að eignarréttur haldi og réttarríki
blómstri.
Píratar hafa lagt fram þingsálykt-
unartillögu á Alþingi um að ríkið
segi upp gildum samningi við þjóð-
kirkjuna. Risastórt eignasafn henn-
ar var endanlega afhent ríkinu árið
1997. Ríkið tók við þessum eignum
og samdi við þjóðkirkjuna um
endurgjald fyrir og þeir samningar
eru lagalega fullgildir. En nú finnst
Pírötum að búið sé að borga nóg og
ríkið eigi bara að hætta að borga.
Rifta eigi samningnum en ríkið eigi
samt að halda eignunum. Ef dæmið
af Guðnýju og Karli er notað leggja
þeir til að Karl hætti að borga Guð-
nýju af því honum finnist hann vera
búinn að borga nóg. Með málflutn-
ingi sínum leggja Píratar til að farnar
verði aðrar leiðir en gert er ráð fyrir
í réttarríki. Þeim finnst að ríkið eigi
að hætta að borga en halda samt
„húsinu“. Í hvaða stöðu er kirkjan
sett? Hún framseldi ríkinu eignirnar
til að kosta laun prestanna. Greiðsla
ríkisins er ekki ríkisframlag heldur
endurgjald vegna kaupa á eignum
þjóðkirkjunnar. Samningur um
verð gildir óháð duttlungum eða
síðari tíma tilfinningum.
Heilindi af beggja hálfu
Samningur ríkisins og þjóðkirkj-
unnar var gerður með fullri meðvit-
und og heilindum af beggja hálfu.
Enginn skyldi kasta rýrð á samn-
ingamennina. Það var vissulega
erfitt að meta verðgildi eignanna
en sátt var um matið. Allt eigna-
safnið var góður hluti jarðeigna í
landinu og eignirnar voru og eru
verðmiklar. Hvernig á að meta
eign Garðakirkju nú, þ.e. landið
undir öllum Garðabæ? Hvernig á
að meta land undir öllum húsum
í Borgarnesi, land Borgarkirkju?
Hvernig metum við verðmæti Þing-
valla – þó ekki sé nema kristalstært
vatnið í Þingvallahrauni? Síðan má
meta kirkjujarðir um allt land út frá
veiðitekjum, náttúrugæðum ýmiss
konar, virkjana- og ferðaþjónustu-
möguleikum.
Tillaga Pírata varðar að samn-
ingur réttarríkisins gildi ekki gagn-
vart kirkjunni. En það er mikilvægt
að ríki og þjóðkirkja tali saman um
þessar eignir og afgjald. Ef meiri-
hluti þjóðar og þings vill rifta
þessum samningi þarf að ræða um
hvernig það verði gert. Samning-
urinn varðar ekki aðskilnað ríkis
og kirkju. Þjóðkirkjan er frjáls og
að mestu óháð ríkinu og ríkið vill
hafa sem minnst afskipti af henni.
Svo fremi sem hún er ekki hlunn-
farin getur þjóðkirkjan séð um
eigin rekstur með greiðslum sem
henni ber skv. samningum við ríkis-
valdið – eða með því að ríkið skili
eignunum eða verðmæti þeirra til
kirkjunnar að nýju.
Kobbi krókur
og réttarríkið
Sigurður Árni
Þórðarson
kirkjuþings-
maður
S k o ð u n ∙ F R É T T a B L a ð i ð 13F Ö S T u d a g u R 1 0 . m a R S 2 0 1 7
1
0
-0
3
-2
0
1
7
0
4
:4
9
F
B
0
4
8
s
_
P
0
3
6
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
2
5
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
1
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
2
4
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 1
C
6
A
-F
5
3
4
1
C
6
A
-F
3
F
8
1
C
6
A
-F
2
B
C
1
C
6
A
-F
1
8
0
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
2
A

F
B
0
4
8
s
_
9
_
3
_
2
0
1
7
C
M
Y
K