Dagblaðið Vísir - DV - 12.02.2016, Blaðsíða 4

Helgarblað 12.–15. febrúar 20164 Fréttir
Send til
Ísafjarðar
Kona á níræðisaldri var send
frá Reykjavík til Ísafjarðar með
sjúkraflugi í vikunni án þess
að aðstandendur hennar væru
látnir vita. Þetta segir Birna
Mjöll Atladóttir.
„Ég hringdi ansi reið niður
á deildina í gær og þá var
ég upplýst um að það hefði
verið ákveðið á einhverjum
„flettifundi“ að
senda hana til
Ísafjarðar,“
segir Birna
Mjöll en fjöl­
skyldan er frá
Patreksfirði
þar sem móðir
hennar er búsett.
Þó á hún marga aðstandendur í
Reykjavík. Móðir Birnu fótbrotn­
aði fyrir skömmu og þurfti því
að fara til Reykjavíkur í aðgerð.
Systir Birnu ætlaði að heim­
sækja móður sína í gær en
greip þá í tómt að sögn Birnu
og eftir talsverða eftirgrennslan
kom í ljós að hún var á Ísafirði.
Birna segir að það hefði verið
skömminni skárra að senda
hana til Patreksfjarðar, en annar
veikur maður flaug með sjúkra­
fluginu og var millilent í Bíldu­
dal til þess að koma honum til
Patreksfjarðar.
Birna Mjöll segist hafa spurst
fyrir af hverju móðir sín hafi ekki
verið send til Patreksfjarðar, en
þá fengust þau svör að þar væri
ekki sjúkrahús, heldur einung­
is sjúkraskýli, sem er ekki rétt.
Það tekur fjölskyldu Birnu 8–10
tíma að komast fram og til baka
til Ísafjarðar.
n Tímabundinn skortur á lyfjum en ekki neyðarástand n Hvimleitt fyrir sjúklinga
S
kortur á lyfjum hérlendis
er viðvarandi en yfirleitt
tímabundinn. Hjá stærsta
lyfja dreifingarfyrirtæki lands­
ins hefur vantað 5–10% allra
vörunúmera lyfja sem eru á skrá síð­
ustu tvö ár en meðal biðtími er 14–
17 dagar. Ekki er um neyðarástand
að ræða en skorturinn skapar yfir­
leitt hvimleið vandamál fyrir lyfja­
fræðinga og sjúklinga. Hins vegar
koma endrum og eins upp alvarleg
tilvik þegar skortur er á lífsnauðsyn­
legum lyfjum. Mat Lyfjastofnunar er
að allir hlutaðeigandi séu að gera allt
sem í þeirra valdi stendur til að hindra
skort og leysa fljótt og vel úr þeim
tímabundna skorti sem upp kemur.
Ósáttir lyfjafræðingar
Augljóslega kemur lyfjaskorturinn
mest niður á sjúklingum, sem þurfa
oft á tíðum að fara á nokkra staði til
þess að nálgast nauðsynleg lyf. DV
hringdi í nokkur apótek til þess að fá
álit þeirra sem í þeim starfa. „Það er
stór hluti starfsins farinn að snúast
um það að hringja í önnur apótek
og kanna hvort lyfin séu til þar,“ segir
lyfjafræðingur í Reykjavíkurapóteki.
„Ástandið er gjörsamlega óþolandi,“
segir kollegi hennar hjá Apóteki
Garðabæjar og bætir við að það sé
séríslenskt. „Ég starfaði í Þýskalandi
í þrjú ár og þar vantaði einfaldlega
aldrei lyf,“ segir hann. Annar kollegi
hans hjá Lyfjum og heilsu, vestur í bæ,
tekur undir að ástandið sé „hræðilegt“
og segir það sérstaklega hvimleitt
að erfitt sé að treysta á dagsetningar
einstakra lyfja á biðlistum fyrirtækj­
anna og því sé erfitt að veita við­
skiptavinum haldbærar upplýsingar.
„Það er gefin upp ákveðin dagsetn­
ing og þá hef ég brennt mig á því að
upplýsa viðskiptavininn um að varan
verði að öllum líkindum til fljótlega.
Svo frestast það hjá dreifingaraðilan­
um og viðskiptavinirnir eru eðlilega
ekki sáttir við það,“ segir hann.
Óviðráðanlegar aðstæður
Tvö fyrirtæki eru með tögl og hagldir
varðandi dreifingu á lyfjum hérlendis.
Annars vegar er það fyrirtækið
Distica, sem hefur um 70% markaðs­
hlutdeild hérlendis, og hins vegar
Parlogis. Þessi fyrirtæki flytja sjálf inn
lyf en dreifa einnig fyrir önnur fyrir­
tæki, til dæmis dreifir Distica fyrir
Actavis. Hægt er að nálgast biðlista
fyrirtækjanna á heimasíðum þeirra.
Þegar þessi orð eru skrifuð eru um
185 vörunúmer lyfja á biðlista hjá
Distica en daginn áður, miðvikudag,
var um að ræða 206 lyf. Alls býður
Distica upp á 3.300 vörunúmer lyfja
og því hafa 5,6–6,2% þeirra lyfja sem
eru í boði verið á biðlista undanfarna
tvo daga.
Að sögn Gylfa Rútssonar, fram­
kvæmdastjóra Distica, getur ýmislegt
komið upp á varðandi innflutning á
lyfjum og oft koma upp óviðráðan­
legar aðstæður. Til dæmis sé illvið­
ráðanlegt þegar framleiðandi á til­
tekið lyf ekki til og þá setja vandræði
við flutninga oft strik í reikninginn.
„Janúar var mjög slæmur hjá okkur
en þá voru um 290 vörunúmer lyfja
á bið en núna er 181 vörunúmer á
bið, sem er þó ekki nema um 5,5% af
þeim vörunúmerum sem við erum að
dreifa. Það helgast að stærstum hluta
af því að framleiðendur gátu ekki af­
hent það magn sem pantað var ásamt
hremmingum í flutningum, skip urðu
vélarvana í mánuðinum og eldur
kviknaði um borð í einu skipanna,“
segir Gylfi.
Gæðamálin fyrirferðarmikil
Gylfi bendir á að flutningur lyfja sé
vandasamur, þar sem gæðamálin séu
fyrirferðarmikil og til dæmis sé mikil­
vægt að varan sé flutt við rétt hitastig
alla aðfangakeðjuna í samræmi við
kröfur framleiðenda. Ef minnsti grun­
ur vaknar um að lyf hafi farið út fyrir
hitastigsmörk þá sé lyfið sett í skoðun
og í sumum tilvikum samþykkir fram­
leiðandinn ekki að lyfið sé losað inn
til sölu, en það tefur mjög allan feril­
inn. Í þeim tilvikum er yfirleitt tekin
ákvörðun um að farga því.
„Síðustu tvö ár voru minnst 158
vörunúmer sem fóru á biðlista að
meðaltali en verst var ástandið í
febrúar 2015 þegar 330 vörunúmer
voru á bið, 10% af heildarframboði
okkar. Meðalbiðtíminn eftir lyfi er 14–
17 dagar en auðvitað skiptir það miklu
hvaða lyf fara á bið því sum lyfjanna
eru lífsnauðsynleg,“ segir Gylfi. Hann
segist hafa fullan skilning á því að
biðlistarnir eftir lyfjum geti reynst
þeim, sem þurfa á þeim að halda,
hvimleiðir. „Það er keppikefli okkar
og allra sem eru á þessum markaði að
lífsnauðsynleg lyf séu til,“ segir Gylfi.
Allir að gera sitt besta
Lyfjastofnun hefur eftirlit með lyfja­
iðnaðinum á Íslandi og þar á bæ
fylgjast menn grannt með biðlistum
dreifingaraðilanna. „Undanfarin ár
hefur stofnunin verið í miklum sam­
skiptum við lyfjaheildsölurnar. Við
höfum átt marga fundi um hvernig
hægt sé að hindra að mannleg mistök
endurtaki sig, slípa til verkferla, auka
samskipti og upplýsingamiðlun til
allra hlutaðeigandi. Það er mat Lyfja­
stofnunar að allir séu að gera allt sem
í þeirra valdi stendur til að hindra
skort og leysa úr þeim tímabundna
skorti sem kemur upp. Hins vegar
getur margt farið úrskeiðis og það
gerist reglulega en almennt séð sýnist
mér að brugðist sé fljótt við og leitað
allra mögulegra lausna,“ segir Jóhann
M. Lenharðsson, sviðstjóri hjá Lyfja­
stofnun.
„Alheimsvandamál“
Hann segir að ekki sé um séríslenskt
fyrirbrigði að ræða. „Lyfjaskortur er
alheimsvandamál og það eru haldn­
ar ráðstefnur vítt og breitt um heim­
inn um þennan skort og hvað sé til
ráða. Lyfjaframleiðsla er gríðarlega
flókið fyrirbrigði. Það liggur langur
undirbúningur að baki framleiðsl­
unni og ef einn liður í framleiðslunni
fer úrskeiðis þá riðlast allt kerfið,“
segir Jóhann. Að hans sögn eru
Lyfjastofnun og hagsmunaaðilar með
puttann á púlsinum eins og hægt er
og stofnunin reynir að sýna sveigjan­
leika frá reglum ef brýn nauðsyn ber
til. „Það gerist oft að veita þarf ýmiss
konar undanþágur og oft er málið
leyst áður en sjúklingurinn, apótekið
eða sjúkrahúsið verður vart við skort­
inn,“ segir Jóhann.
Þekkir þú dæmi um lyfjaskort og
viltu deila reynslu þinni? Hafðu sam-
band við bjornth@dv.is. n
Björn Þorfinnsson
bjornth@dv.is
„Ástandið óþolandi“
Gylfi Rútsson Framkvæmdastjóri Distica.Jóhann M. Lenharðsson Sviðsstjóri hjá
Lyfjastofnun.
„Stór hluti starfsins
farinn að snúast um
það að hringja í önnur apótek