Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.12.2001, Blaðsíða 38

Þjáning og sársauki sjúklinga
Of fáliðað 124
Ekki of fáliðað 50
Samskipti við stjórnendur
Of fáliðað 124
Ekki of fáliðað 52
Samstarf við annað fagfólk
Of fáliðað 124
Ekki of fáliðað 51
Almennt samstarf og starfsandi
Of fáliðað 127
Ekki of fáliðað 52
2,82 0,74
2,48 0,73 2,79’
2,24 0,65
1,97 0,73 2,38’
2,24 0,43
2,06 0,55 2,37’
2,22 0,44
2,05 0,58 2,10’
*p<0,05; ’ ‘*p<0,01; * O o' V o.
Samantekt og umræða
[ þessari grein hefur verið fjallað um almenna álagsþætti í
störfum hjúkrunarfræðinga, eða streituvalda í vinnu, og
álagsþætti sem snúa sérstaklega að hjúkrun, eða álags-
þætti í hjúkrun. Of mikil vinna var sá almenni álagsþáttur
sem olli mestri streitu í vinnu, en næstmestri streitu í vinnu
ollu ónóg boðskipti og ráðgjöf. Önnur atriði, sem hjúkr-
unarfræðingar segja að valdi talsverði streitu í vinnu, voru
þau að eiga erfitt með að gleyma vinnunni þegar heim er
komið og að hafa litla stjórn á umhverfi sínu. Þegar litið er
á álagsþætti, sem lúta sérstaklega að hjúkrunarstarfinu
kemur í Ijós að það að horfa á sjúklinga þjást veldur mestu
álagi en næstmestu álagi veldur ónógur tími til að sinna
hjúkrunarstörfum, og að veita sjúklingi andlega
aðhlynningu olli ámóta miklu álagi. Fjórða mesta álaginu
olli ónóg mönnun á deildum.
Ónóg mönnun og skortur á hjúkrunarfræðingum jók
bæði almennt vinnuálag og álagsþætti í hjúkrun. Skortur á
hjúkrunarfræðingum jók sérstaklega streitu vegna sam-
skipta við sjúklinga og aðstandendur. Almennt má segja að
vinnuálag og álagsþættir í hjúkrun vaxi í réttu hlutfalli við
skort á hjúkrunarfræðingum sem og álag tengt umönnun
sjúklinga. Sama á við um álag tengt þjáningu og sársauka
sjúklinga, álag vegna andlegs stuðnings við sjúklinga og
álag vegna klínískra vandamála í hjúkrunarmeðferð. Skortur
á hjúkrunarfræðingum reyndist einnig hafa áhrif á álagsþætti
sem tengjast samstarfi og samvinnu við annað fagfólk.
124 þátttakendur töldu vinnustað sinn of fáliðaðan
samanborið við 52 sem ekki þótti of fáliðað. Þeir sem töldu
of fáliðað á sínum vinnustað fundu fyrir meiru almennu
vinnuálagi en hinir sem ekki töldu of fáliðað. Þeir undirþættir
spurningalistans Streituvaldar í vinnu, sem mældu mestan
mun á þessum tveimur hópum, voru streituvaldar tengdir
samskiptum við sjúklinga og aðstandendur, öryggi og
aðbúnaði, og samstarfi og samstarfsörðugleikum. Álags-
þættir í hjúkrun mældust einnig meiri hjá þeim þátttak-
endum sem töldu of fáliðað á sínum vinnustað. Þessi munur
kom fram á öllum álagsþáttum hjúkrunar nema þeim sem
326
snúa að klínísku samstarfi, þ.e.a.s. á álagi sem stafar af
skorti á faglegum stuðningi, og meðferðarsamstarfi og
ágreiningi um meðferð. Mestur munur, sem mældist á milli
þeirra sem töldu of fáliðað og hinna sem ekki töldu of
fáliðað, er á álagsþáttum í hjúkrun sem mæla vinnuálag,
umönnun sjúklinga og þjáningu og sársauka sjúklinga en
minnstur á álagsþáttum sem tengjast samstarfi.
Fjölgun innlagna og aukarúm á deildum auka vinnuálag
og fjölga streituvöldum í hjúkrun. Álagsþættir í hjúkrun
mældust mestir þar sem innlagnir jukust mest. Sé litið á
undirþætti spurningalistans Álagsþættir í hjúkrun hefur
fjölgun innlagna tölfræðilega marktæk áhrif á álagsþætti
sem tengjast samstarfi við annað fagfólk, samskiptum við
stjórnendur, andlegum stuðningi við sjúklinga, meðferðar-
samstarfi og ágreiningi um meðferð. Tölfræðilega mark-
tæk fylgni er einnig á milli álagsþátta í hjúkrun og fjölda
aukarúma. Marktæk fylgni mældist bæði við spurninga-
listann í heild og flesta undirþætti hans. Þessi fylgni var
mest hvað varðar álag tengt umönnun sjúklinga, því að
veita andlegan stuðning og klínískum vandamálum í hjúkr-
unarmeðferð. Tölfræðilega marktæk fylgni mældist líka á
milli almenns vinnuálags, eða streituvalda í vinnu, og fjölda
aukarúma. Þessi marktækni mældist bæði við spurninga-
listann í heild og þá þætti hans sem mæla álag tengt
öryggi og aðbúnaði, og samskiptum við sjúklinga.
Eðli vinnustaðarins sjálfs hefur bæði áhrif á almenna
streituvalda í vinnu og álagsþætti í hjúkrun. Þannig greindu
þátttakendur, sem starfa á sjúkrahúsi, frá meiri streitu í sam-
skiptum við sjúklinga og aðstandendur og vegna öryggis og
aðbúnaðar á vinnustað en þeir sem starfa á öðrum vinnu-
stöðum. Flins vegar greindu þátttakendur, sem starfa á
sjúkrahúsum, frá minni streitu en aðrir hvað varðar tilbreyt-
ingarleysi og einhæfni í störfum. Streita tengd tilbreytingar-
leysi og einhæfni í störfum mældist aftur á móti mest meðal
þeirra sem unnu á hjúkrunar- og dvalarheimilum. Álags-
þættir í hjúkrun mældust minnstir hjá þeim þátttakendum
sem vinna í heilsugæslu. Þessi munur er mestur á álags-
þáttum í hjúkrun sem mæla umönnun sjúklinga og þjáningu
og sársauka sjúklinga. Munurinn á milli þeirra sem vinna í
heilsugæslu og hinna er líka mikill á álagsþáttum í hjúkrun
sem tengjast klínískum vandamálum í hjúkrunarmeðferð og
meðferðarsamstarfi, og ágreiningi um meðferð.
Aldur þátttakenda hafði áhrif á streituvalda sem tengj-
ast samstarfi og samstarfsörðugleikum og starfsaldur
hafði áhrif á streituvalda sem tengjast samskiptum við
sjúklinga og aðstandendur. Streita tengd samstarfi leggst
líka þyngra á stjórnendur en almenna hjúkrunarfræðinga.
Streituvaldar tengdir samstarfsörðugleikum mældust
lægstir í yngsta aldurshópnum en hæstir í elsta aldurs-
flokknum og í aldursflokknum 40 til 49 ára. Streita tengd
samskiptum við sjúklinga og aðstandendur fer aftur á móti
tölfræðilega marktækt minnkandi eftir starfsaldri, mældist
langlægst meðal þátttakenda sem höfðu unnið 5 ár eða
Tímarit hjúkrunarfræðinga • 5. tbl. 77. árg. 2001