Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.12.2001, Blaðsíða 45

Öldungadeild Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga fagnar
því tækifærí sem gefst með því að fá fastan dálk í tíma-
ritinu. Þar gefst tækifæri til að tengja nútið við fortíð og
þar með að koma á framfæri áhugamálum sem deildin
hefur unnið að með því að hafist verði handa við að reisa
„muna- og minjasafn". Það er okkar skoðun að gamlir
munir séu sem óðast að glatast. Einnig mun gefast
tækifæri að koma með gamlar og skondnar sögur og
lýsingar á aðstæðum eins og verklagi og siðum o.fl.
starfinu tengt því breytingar eru gífurlegar. Ég skora á
alla eldri hjúkrunarfræðinga að láta frá sér heyra, hafa
samband við rítstjóra eða undirritaða. Hér hefst fyrsti
þáttur okkar og hefur Bergljót Líndal, hjúkrunarforstjóri,
góðfúslega tekið að sér að flytja fyrsta pistilinn og
kunnum við henni þakkir fyrir.
Þálína Sigurjónsdóttir, formaður öldungadeildar
(pats@centrum.is)
Stofnun Líknar
Fyrstu drög að skípulagðri heilbrígðisþjónustu á íslandi
„1915 3. júní kvöddu 4 konur hjer í bæ ýmsar aðrar konur
til þess að ræða um stofnun hjúkrunarfjelags hjer í bæ til
að veita efnalitlum sjúklingum, sem komust eigi í spítala,
heimahjúkrun ókeypis."
Þannig hefst „Yfirlit yfir starf hjúkrunarfjelagsins Líkn
1915-1930“. Aðalhvatamaður var hjúkrunakonan Christo-
phine Bjarnhjeðinsson og var hún fyrsti formaður. Síðar
segir: „Starf fjelagsins með einni fullkominni hjúkrunarkonu
skyldi byrja þá um haustið 1. okt.“ í lögum Líknar segir
m.a.: „Stjórnin ræður fullkomlega menntaða hjúkrunar-
konu, fjelagsfundur ákveður hver skuli vera laun hjúkrunar-
konu. Hjúkrunarkona skal ekki vera á sama stað allan
daginn, heldur heimsækja sem flesta sjúklinga á degi
hverjum."
Aðalstarf hjúkrunarkonu Líknar var hjúkrun berklasjúkl-
inga, en berklar voru sívaxandi vandamál, síðar kom félag-
ið á fót berklavarnarstöð sem var í raun fyrsti vísir að
heilsuverndarstöð hér á landi.
Árið 1927 kom það á fót ungbarnavernd og ári síðar
mæðravernd.
Félagið réð til sín lækna, sérfræðinga í viðkomandi
greinum, og hjúkrunarkonunum fjölgaði smátt og smátt.
Gerðar voru miklar kröfur um menntun hjúkrunarkvenna
og fóru nokkrar þeirra utan til að „fullkomna" sig í hjúkr-
unarstörfunum. Þær voru orðnar 10 um það er lauk.
Félagar urðu flestir 170.
Með stofnun Líknar hefst merkilegur kafli í íslenskri
Tímarit hjúkrunarfræðinga • 5. tbl. 77. árg. 2001
heilbrigðisþjónustu, þar voru lögð fyrstu drög að skipu-
lagðri heilsugæslu á íslandi.
Starfsemin jókst jafnt og þétt og innan nokkurra ára var
hún orðin ómissandi þáttur heilbrigðisþjónustunnar.
Þar var unnið erfitt starf af mikilli hugsjón, glímt við
stöðugan fjárskort og sífellt var verið að finna leiðir til að afla
fjár til rekstrarins, t.d. með alls kyns skemmtunum,
merkjasölu, „lotteríi“ o.fl. Starfsemin var styrkt af ríkinu,
bæjarfjelagi Reykjavíkur, sjúkrasamlagi Reykjavíkur, bæjar-
fjelagi Hafnarfjarðar, enn fremur með „meðlimagjöldum",
gjöfum og áheitum. Það stóð fyrir miklum matargjöfum,
lýsisgjöfum, fatagjöfum, enn fremur skemmtunum og
ferðalögum fyrir „Líknarbömin". Bæjaryfirvöld gerðu sér
grein fyrir nauðsyn þessarar starfsemi og árið 1946 var
ákveðið að „gera tillögur um stærð og fyrirkomulag full-
kominnar heilsuverndarstöðvar í Reykjavík". Heilsuverndar-
stöðin var vígð 2. mars 1957 og var Líkn þá lögð niður.
Rétt er að geta þess í lokin að árið 1902 var Hjúkrunar-
félag Reykjavíkur stofnað fyrir atbeina Oddfellowreglunnar.
Fyrsti formaður þess var Jón Helgason biskup. Það
annaðist heimahjúkrun í tæp 30 ár þar til Líkn tók við.
Líkn var stofnað af konum, stjórnað af konum og rekið
af konum. Konur höfðu ekki einu sinni kosningarétt þegar
félagið var stofnað. Hjúkrunarkonur áttu þar stóran þátt
sem hjúkrunarfræðingar í dag gætu kannski tekið til
fyrirmyndar.
Bergljót Líndal
333