Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.12.2001, Blaðsíða 70

Þankastrik
Þankastrík er fastur dálkur I blaðinu og höfundur hvers pistils stingur upp á þeim næsta. í Þankastriki gefst
hjúkrunarfræðingum færí á að tjá sig um ýmislegt sem varðar hjúkrun og er þeim hjartfólgið. Pistiarnir geta
fjallað um ákveðin málefni, sögur af kynnum við sjúklinga eða starfsfótk, eitthvað sem hefur orðið höfundum
til hugljómunar eða hvaðeina annað sem tengist starfinu og hugmyndafræði þess. Björg Árnadóttir, sem
skrifaði Þankastrik síðasta blaðs, skoraði á Margréti Blöndal sem tekur hér upp þráðinn.
'Hjwkv'an
ÍMÁAlÁY, KjAY'tA,
Margrét Blöndal
Ég velti því oft fyrir mér hvort hætta sé á að við hjúkrunar-
fræðingar gleymum mikilvægi andlegrar hjúkrunar í öngþveiti
sífelldra breytinga og starfsálags? Það er hægt að veita fullkomna
tæknilega þjónustu með huga slitinn úr samhengi við hönd en í
huga sjúklingsins getur vantað töluvert ef hjartað er ekki með.
Hjúkrunarfræðingar hafa tilhneigingu til að hlaupa sífellt
hraðar á yfirfullum heilbrigðisstofnunum. Fylgir ekki firring þessu
ástandi? Þessu álagi, þessari hugsun að það taki því ekki að
leggja sig fram, það sé ekki tími? Hvar eru mörkin? Hvað með
nýjar leiðir? Við getum treyst því að breytingar eru og verða
daglegur veruleiki í heilbrigðisþjónustunni eins og í lífinu sjálfu.
Því fylgir að við þurfum að axla þá ábyrgð að hafa áhrif á
breytingar í heilbrigðisþjónustunni þannig að hjúkrun
verði áfram veitt með huga, hjarta og hönd. í ferli breytinga
felst einmitt möguleikinn á að hafa áhrif. Láta rödd sína heyrast.
Koma skoðunum sínum á framfæri á uppbyggilegan hátt til
hagsbóta fyrir þá sem við hjúkrum.
Þegar ég tek þátt í umræðum hjúkrunarfræðinga um mikil-
vægi þess að veita andlega hjúkrun segjast margir finna til
óöryggis þegar kemur að andlega þætti hjúkrunarinnar. Mörgum
finnst auðveldara að koma sér undan erfiðum tilfinningum eða
fyrirspurnum heldur en að takast á við þær og þar með eðlilegan
ótta við eigin vanþekkingu. Talað er um „erfiða" skjólstæðinga og
stundum sagt að fólk í heilbrigðisstéttum séu „erfiðustu" skjól-
stæðingarnir. Slíkt tal ber merki um ónóga þekkingu á áhrifum
heilbrigðisvanda og kreppu á manneskjuna. Heilbrigðisstéttir vita
betur en aðrir hvaða þjónustu þeir vilja og ættu að fá þegar þær
lenda hinumegin borðsins. Það er ekkert til sem heitir erfiðir
skjólstæðingar. Bara skjólstæðingar sem eiga erfitt. Okkar
hlutverk er að sinna þörfum þeirra.
Mér finnst of margir hjúkrunarfræðingar misskilja „fag-
mennsku" í hjúkrunarstarfinu. Fagmennska gangi út á að vera
tæknilega fær og vita allt um fræðin en vera stífur og tilfinninga-
lega fjarlægur. Óttinn við að „taka sjúklinginn inn á sig“ verður
hindrun. Fræðin segja okkur að skjólstæðingar okkar þurfa
umhyggju, samúð og samhyggð. Fagmennskan felur það einnig
í sér að við leitumst við að vinna úr og læra af þeim áhrifum sem
þjáning annarra hefur óhjákvæmilega á okkur.
358
Geta hjúkrunarfræðingar leyft sér að segjast ekki hafa tíma
fyrir andlega hjúkrun? Er hægt að forgangsraða tímanum betur?
Dæmi: Svara í stuttu máli spurningum aðstandenda og/eða þú
munir kanna málið og hringja eða tala við þá og svara fleiri
spurningum síðar. Ekki segja: „Ég var nú að koma úr fríi og er
ekki inni í þessu." Lagður er grunnur að öryggi og trausti ef
skjólstæðingur veit að hann getur haft samband við hjúkrunar-
fræðing á tilteknum tíma.
Kínverska rittáknið fyrir „hlustun" er sett saman úr fimm
öðrum táknum sem merkja; augu, eyru, þú, ótakmörkuð athygli
og hjarta. Þarf að segja meira?
Ég hef margoft orðið vitni að faglegum vinnubrögðum heil-
brigðisstarfsmanna þar sem kvörtunum, reiði eða örvæntingu
skjólstæðingsins var mætt með skilningi, hlustun og yfirvegun
þess sem veit að það er besta hjálpin.
Auðveldasta leiðin til að nálgast þann sem þjáist á einhvern
hátt er að reyna að setja sig í hans spor: Hvernig vildi ég vera
ávörpuð? Hvaða framkomu myndi ég vilja? Byrja þar, fikra sig
áfram og spyrja: „Hvað vilt þú?“ Spurðu og hjálpaðu honum að
skoða líðan sína og möguleika í stöðunni. Hans er valið. Þannig
veitum við einstaklingshæfða hjúkrun.
Magn er ekki það sama og gæði. Andlegur stuðningur getur
skipt sköpum í meðferðarheldni, fyrirbyggt óþarfa misskilning og
vanlíðan. Hægt er að hlusta í stað þess að afsaka með því hve
mikið er að gera. Hægt er að veita styrk með því að hvetja áfram
og hrósa. Hægt er að snerta á nærgætinn hátt þann sem er
þjáður eða vansæll. Hægt er að sýna umhyggju með einu
vinsamlegu brosi þegar augu mætast.
Við getum ekki bjargað heiminum, fjarlægt sorg, sjúkdóma
eða áföll en við getum verið með fólki og stutt það í veikindum
eða kreppu. Það er okkar hlutverk.
Spurningarnar eru fleiri en svörin í þessu þankastriki. Ég tel
þó mikilvægt að við stöldrum við af og til og spyrjum okkur
áleitinna spurninga. Annars er hætta á að tæknin fari fram úr
siðferðinu í hjúkrun og einkunnarorðin hugur, hjarta og hönd
standi ekki undir nafni.
Ég skora á Eyrúnu Jónsdóttur að skrifa næsta þankastrik.
Tímarit hjúkrunarfræðinga • 5. tbl. 77. árg. 2001