Fréttablaðið - 20.05.2017, Blaðsíða 16

Útgáfufélag: 365 miðlar ehf. Stjórnarformaður: Einar Þór Sverrisson forStjóri: Ingibjörg Stefanía Pálmadóttir Útgefandi og aðalritStjóri: Kristín Þorsteinsdóttir kristin@frettabladid.is
aðStoðarritStjórar: Andri Ólafsson andri@frettabladid.is, Hrund Þórsdóttir hrund@stod2.is, Kolbeinn Tumi Daðason kolbeinntumi@365.is. Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri.
Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSn 1670-3871 fréttaBlaðið Skaftahlíð 24, 105 reykjavík Sími: 512 5000,
ritstjorn@frettabladid.is ÞróunarStjóri: Tinni Sveinsson tinni@365.is helgarBlað: Kristjana Björg Guðbrandsdóttir kristjanabjorg@frettabladid.is markaðurinn: Hörður Ægisson hordur@frettabladid.is menning: Magnús Guðmundsson
magnus@frettabladid.is lífið: Guðný Hrönn Antonsdóttir gudnyhronn@frettabladid.is ljóSmyndir: Vilhelm Gunnarsson villi@365.is framleiðSluStjóri: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is
Gunnar
Kristín
Þorsteinsdóttir
kristin@frettabladid.is
Mín skoðun Sif Sigmarsdóttir
Á fögrum
sumardegi
minnir
miðbærinn á
Longyear-
byen á
Svalbarða.
Þar fæst fátt í
búðum litlu
verslunar-
götunnar,
annað en
hlýjustu
skjólflíkur,
kuldaskór
– og að vísu
rifflar og
haglabyssur
til að verjast
ísbjörnum.
Fyrir nokkrum vikum var þrjátíu og fjögurra ára krikketleikari, Mustafa Bashir, fundinn sekur um líkamsárás fyrir dómi í Manchester. Bashir játaði
að hafa ítrekað beitt eiginkonu sína ofbeldi. Hann lamdi
hana með krikketkylfu uns hún missti meðvitund, neyddi
hana til að drekka baneitrað bleikiefni, lét hana innbyrða
töflur og sagði henni að fyrirfara sér.
Þegar dómur var kveðinn upp ætlaði allt um koll að
keyra. Um eiginkonu Bashirs hafði dómarinn nefni-
lega þetta að segja: „Ég er ekki sannfærður um að hún sé
varnarlaus einstaklingur … Hún er vel gefin kona, á marga
vini og útskrifaðist úr háskóla.“
Dómarinn ákvað að hlífa krikketleikaranum við
fangelsisvist og dæmdi hann til átján mánaða skilorðs-
bundinnar refsingar.
Límmiðar og skírlífisbelti
Í upphafi þessarar viku prýddi forsíðu Fréttablaðsins frétt
um átak söngkonunnar Þórunnar Antoníu Magnúsdóttur
sem felst í að sporna gegn því að fólki sé byrluð ólyfjan á
skemmtistöðum. Þórunn lét útbúa sérstaka límmiða sem
setja má ofan á glös til að loka þeim og koma þannig í veg
fyrir að hægt sé að lauma í þau svo nefndum nauðgunar-
lyfjum. Í viðtali við blaðið sagði Þórunn hugmyndina hafa
vaknað þegar stúlku sem er henni nákomin var byrlað
slíkt lyf á skemmtistað og henni nauðgað. Vafalaust hafa
Þórunn – og forseti Íslands sem er verndari verkefnisins –
talið sig hafa verið að láta gott af sér leiða. Ekki virtust þó
allir þeirrar skoðunar.
Í greinum á vefritum og í athugasemdum í kommenta-
kerfum var Þórunn höfð að háði og spotti: „Hvað með
bara skírlífisbelti?“ – „Límmiðar fyrir konur til að líma
á píkuna á sér og loka henni.“ – „Ég skil ekki hvað konur
eru að gera utandyra.“ Límmiðarnir voru jafnframt sagðir
„segja konum að þær beri ábyrgð á að vera ekki nauðgað“
og Þórunn var sökuð um þolendaskömmun (e. victim-
blaming), að færa ábyrgð á nauðgun frá geranda yfir á
fórnarlamb.
Á ári hverju er gengin svokölluð drusluganga víða um
heim. Þar er þolendaskömmun mótmælt og þeirri hug-
mynd hafnað að kenna megi útliti eða klæðaburði konu
um sé henni nauðgað.
Mál Mustafa Bashir ber þess skýrt vitni að baráttunni
gegn þolendaskömmun og konum er hvergi nærri lokið.
Vegna þess að eiginkona Bashirs var með háskólagráðu
fannst dómara hún vera minna fórnarlamb; það var eins
og hún hefði átt að geta varist barsmíðum hans vegna þess
að hún var „vel gefin“.
Þolendaskömmun er útbreitt mein sem bráðnauðsyn-
legt er að berjast gegn. Sú barátta má hins vegar ekki fara
út í svo miklar öfgar að hún snúist upp í andhverfu sína.
Beint á byrjunarreit
Einstaklingar, konur og karlar, gera ýmislegt í lífinu til að
reyna að verja sig gegn ófyrirséðum áföllum, þar á meðal
glæpum. Við læsum húsum okkar þegar við förum að
heiman, við pössum upp á töskuna okkar á almannafæri,
konur fara á sjálfsvarnarnámskeið og svo mætti lengi
telja. Það skammast þó enginn út í Securitas fyrir að selja
þjófavarnarkerfi eða líkamsræktarstöðvar fyrir að kenna
sjálfsvarnaríþróttir. Af hverju eru límmiðar Þórunnar eitt-
hvað öðruvísi?
Við erum komin í hring ef við sendum út þau skilaboð
að kynferðisofbeldi gegn konum sé einhvern veginn
„öðruvísi“ glæpur og reyni konur að verja sig gegn honum
með „hefðbundnum“ hætti séu þær að taka á sig einhverja
sök. Við erum að stunda þolendaskömmun. Við erum að
segja að konur eigi hlutdeild í sektinni vegna þess að þær
viðurkenndu að hætta gæti verið á ferðum. Við erum að
segja að vilji kona reyna að verja sig þurfi hún að skamm-
ast sín. Skömmin er komin á fórnarlambið, umræðan er
aftur orðin tabú og við erum komin á byrjunarreit.
Í stað þess að úthrópa þá sem vekja máls á glæp sem
þrífst á þögn og hírist í skuggum, væri ekki nær að taka
saman höndum og opna umræðuna enn frekar? Þeir sem
settu sig upp á móti átaki Þórunnar sögðu að réttara væri
að segja nauðgurum að hætta að nauðga en að segja fólki
að verja sig gegn nauðgurum. Annað útilokar ekki hitt.
Eftirfarandi skilaboð mætti til dæmis setja fram á límmiða:
Ekki vera nauðgari.
Að lemja vel gefna konu
Vegna flutnings á aðalskrifstofu Vinnueftirlits
ríkisins frá Bíldshöfða 16 að Dvergshöfða 2
verður skrifstofan lokuð 22.-24. maí.
Tekið er á móti áríðandi erindum í síma 550-4600.
Aðrar skrifstofur stofnunarinnar verða opnar eins
og venja er sjá heimasíðu Vinnueftirlitsins:
vinnueftirlit.is
Vinnueftirlitið opnar að Dvergshöfða 2,
föstudaginn 26 maí.
Ofvöxtur ferðamannaiðnaðar er ekki séríslenskt fyrirbæri. Ferðamenn fara eins og holskefla yfir marga rómuðustu staði veraldarinnar. Sums staðar er innfæddum nóg boðið. En úr vöndu er að ráða því ferðamennirnir eru lifi-
brauðið.
Feneyjar eru mesti ferðamannastaður í heimi. Þar
búa örfáir tugir þúsunda, en gestirnir eru á þriðja tug
milljóna. Ekki er að undra þótt einstaka Feneyjabúi
stynji yfir ósköpunum.
Feneyjar eru eins og lítið frímerki miðað við Ísland.
Í samanburðinum er andrýmið á Íslandi óendanlegt.
Fyrst Feneyingar geta tekið á móti tugum milljóna
ferðamanna á hverju ári án þess að innviðirnir bresti
hlýtur að vera langt í þolmörkin hjá okkur. Þess verður
til dæmis ekki vart í Feneyjum að fólk komist ekki á
klósett.
Við getum margt lært af Feneyjabúum. Okkur hættir
til að sýna útlendum gestum óþarfa undirlægjuhátt.
Yfirvöld í Feneyjum hika ekki við að setja ferðamönn-
unum og ferðamannaiðnaðinum stólinn fyrir dyrnar.
Þau banna skyndibitakeðjur. Neonskilti og áberandi
auglýsingar sjást hvergi utandyra. Karlmenn mega ekki
ganga um berir að ofan og konur fá ekki að spranga
um á sundbol einum fata líkt og algengt er á sólríkum
ferðamannastöðum. Þannig er því skipulega forðað að
mannlífið verði ferðamanninum að bráð með húð og
hári. Nóg er það samt. Feneyjar halda sinni sögulegu
sérstöðu.
Þegar gengið er um miðborg Reykjavíkur er stundum
engu líkara en maður sé kominn á fjöll. Hópar útlend-
inga eru klæddir eins og pólfarar. Á fögrum sumardegi
minnir miðbærinn á Longyearbyen á Svalbarða. Þar
fæst fátt í búðum litlu verslunargötunnar, annað en
hlýjustu skjólflíkur, kuldaskór – og að vísu rifflar og
haglabyssur til að verjast ísbjörnum. Þetta er kannski í
lagi á Svalbarða. Þar hefur enginn fasta búsetu og lítið
gróið mannlíf að taka tillit til.
Fínustu mathúsin í miðbæ Reykjavíkur eru gjarnan
eins og mötuneyti rannsóknarleiðangurs á norðlægum
slóðum – eða fjörlegur skíðaskáli. Sumir eru til fara eins
og hríðarbylur sé í aðsigi. Gott að búðirnar í miðbæn-
um selji varninginn sinn, en hvimleitt fyrir okkur sem
eigum hérna heima og viljum gera okkur dagamun.
Við höfum fullt leyfi til að sakna hinna örfáu sólar-
daga þegar allir gengu brosandi um á stuttbuxum og
bol. Það voru gleðidagar.
Ótækt er að rútur skutli hverjum einasta ferðamanni
upp að dyrum gististaða, tefji umferð og haldi vöku
fyrir fólki um nætur þegar verst lætur. Það gerist hvergi
á byggðu bóli. Af hverju láta leigubílstjórar bæjarins
það yfir sig ganga að svo freklega sé gengið inn á þeirra
verksvið?
Ferðamennirnir hætta ekki að koma til Feneyja þótt
þeim sé gert að sýna gestgjöfunum og siðum þeirra
eða sérvisku tilhlýðilega virðingu. Hættan felst miklu
frekar í hinu, að bugta sig og beygja fyrir ímynduðum
kröfum, og verða flatneskjunni að bráð. Þannig fer
mestur glansinn af mannlífinu.
Pólfarar í bænum
2 0 . m a í 2 0 1 7 L a U G a R D a G U R16 s k o ð U n ∙ F R É T T a B L a ð i ð
SKOÐUN
2
0
-0
5
-2
0
1
7

0
4
:2
8
F
B
1
2
0
s
_
P
1
2
0
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
0
s
_
P
1
0
5
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
0
s
_
P
0
0
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
0
s
_
P
0
1
6
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
C
E
5
-4
A
8
8
1
C
E
5
-4
9
4
C
1
C
E
5
-4
8
1
0
1
C
E
5
-4
6
D
4
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
1
A

F
B
1
2
0
s
_
1
9
_
5
_
2
0
1
7
C
M
Y
K