Dagblaðið Vísir - DV - 29.11.2016, Blaðsíða 20

Vikublað 29. nóvember–1. desember 201620 Fréttir Erlent
ÞITT BESTA VAL Í LITUM
HANNAH NOTAR
LIT 3-65
PALETTE DELUXE
NÚ MEÐ LÚXUS
OLEO-GOLD ELIXIR
GERÐU LIT
AÐ LÚXUS
FYRIR ALLT AÐ 30% MEIRI GLJÁ*
NR. 1 Í EVRÓPU
NÝTT
Vísindamenn uggandi
n Svört skýrsla um loftslagsbreytingar n Óttast óafturkræfar breytingar
V
iðvörunarbjöllurnar verða
bara háværari,“ segir
Marcus Carson, loftslags-
sérfræðingur hjá sænsku
umhverfisstofnuninni, um
þá ógnvekjandi þróun sem nú á sér
stað á norðurskautinu. Ísbreiðan
þar hefur aldrei verið jafn lítil og um
þessar mundir og hefur hiti á svæð-
inu verið um 20 gráðum á Celsíus
hærri en í meðalári.
Á dögunum kom út skýrsla,
The Arctic Resilience Report, þar
sem dregin er upp dökk mynd af
stöðu mála og framtíðarhorfum. Í
niðurstöðum skýrslunnar, sem var
unnin af 11 samtökum, þar á meðal
Norður skautsráðinu, og sex háskól-
um, kemur fram að áframhaldandi
bráðnun íshellunnar gæti valdið
óafturkræfum breytingum á vistkerfi
alls heimsins.
Hættulegir vendipunktar
Í skýrslunni er ljósi varpað á svokall-
aða vendipunkta (e. tipping points),
sem verða þegar loftslag fer mjög
skyndilega úr einu stöðugu ástandi
yfir í annað stöðugt ástand með til-
heyrandi áhrifum á nærliggjandi
vistkerfi.
Einn þeirra vendipunkta sem
bent var í skýrslunni á við um freð-
mýrarnar á nyrsta gróðurbelti jarðar.
Hlýnandi loftslag – og bráðnun íss
þar með – mun hafa þær afleiðingar
að gróðurlendi mun vaxa og koma
í staðinn fyrir ísþekjuna. Gróðurinn
drekkur í sig meiri hita en ísinn sem
aftur flýtir fyrir bráðnun íss. Þiðn-
andi sífreri mun svo leiða til auk-
innar losunar á metangasi sem er
mjög öflug gróður húsalofttegund.
Öll þessi keðjuverkun er talin
geta valdið verulegum breyting-
um á veðurkerfum jarðar – og er
þá enginn óhultur; áhrifanna mun
gæta um allan heim og í öllum vist-
kerfum, til dæmis með hruni fiski-
stofna í Norður-Íshafi.
Mjög óvenjulegt
Eins og áður segir hafa mikil hlý-
indi verið á norðurskautinu undan-
farnar vikur og hefur ís þar bráðnað
mun hraðar en í venjulegu árferði.
Undir venjulegum kringumstæðum
á þessum árstíma ætti kuldinn á
norðurskautinu að verða til þess
að hafís myndast, hægt og rólega.
En engin hafísmyndun hefur verið
á svæðinu undanfarnar vikur held-
ur hefur ísbreiðan bráðnað sem er
mjög óvenjulegt á þessum árstíma.
Vísindamenn hafa lengi velt
mögulegum áhrifum af þessu fyrir
sér og þeim keðjuverkunum sem
gætu orðið með hlýnun jarðar og
bráðnun íshellunnar á norður-
skautinu. Í umfjöllun Guardian
um málið í liðinni viku var bent á
dæmi: Ef tiltölulega lítil ísbreiða
bráðnar á einum stað mun bráðn-
unin hafa áhrif á fleiri stöðum.
Ísbreiðan endurvarpar sólarljósi
og heldur bæði sjónum og loftinu
í kring köldu. Þegar ísinn bráðnar
drekkur sjórinn meiri hita í sig sem
hefur þau áhrif að ísinn bráðnar og
loftið hlýnar. Þá fer af stað keðju-
verkun sem hefur ófyrirséðar af-
leiðingar. Þetta er í meginatriðum
sama þróun og fjallað var um hér að
framan um freðmýrararnar á norð-
urslóðum. Vísindamenn segja að
enginn vafi leiki á því að þær að-
stæður sem verið hafa á norður-
skautinu undanfarnar aldir hafi
gríðarleg áhrif á veðurkerfi um
allan heim.
Yrðu mikil mistök
Skýrslan, og þróunin á norðurskaut-
inu, kemur á sama tíma og nýkjörinn
Bandaríkjaforseti, Donald Trump,
hefur heitið því að draga til baka fjár-
framlög til loftslagsrannsókna. Stofn-
anir á borð við NASA og fleiri sem
sérhæfa sig í rannsóknum á lofts-
lagsbreytingum hafa notið góðs af
framlögum bandarískra yfirvalda en
Trump vill frekar verja peningunum
til rannsókna í geimnum.
„Það yrðu mikil mistök,“ segir
Marcus Carson við breska blaðið
Guardian um þessar fyrirætlanir og
bætir við að nú á tímum sé einmitt
þörf á frekari rannsóknum, bæði
til að skilja afleiðingar loftslags-
breytinga og ekki síður hvernig eigi
að bregðast við þeim. „Þetta væri
eins og að rífa flugstjórnarklefann
úr flugvél í miðju flugi. Þetta er mjög
alvarlegur vandi sem við stöndum
frammi fyrir og breytingarnar eru
mjög alvarlegar, en við skiljum þær
ekki enn alveg til hlítar. Við þurfum
á frekari rannsóknum að halda og
hingað til hafa Bandaríkjamenn
verið í fararbroddi hvað það varðar,“
segir Carson. n
Einar Þór Sigurðsson
einar@dv.is
Miklar breytingar Áframhaldandi bráðnun íshellunnar gæti valdið óafturkræfum breytingum á vistkerfi alls heimsins. MYnd EPA
Alvarlegur vandi Marcus Carson segir
að Bandaríkjamenn, og sér í lagi Donald
Trump, væru að gera mikil mistök með
því að klippa á fjárframlög til rannsókna á
loftslagsbreytingum.
„Þetta væri eins og að
rífa flugstjórnarklefann
úr flugvél í miðju flugi