Fréttablaðið - 17.06.2017, Blaðsíða 26

Yst á bryggjusporð-inum á Tjuvholmen í Ósló stendur Astrup Fearnley samtíma-listasafnið í fádæma fallegum byggingum sem mynda eins og
glugga út í hinn stóra heim. Gunnar
B. Kvaran listfræðingur, sem hefur
stýrt safninu allt frá 2001, segir að
það sé líka viðeigandi þar sem safn-
ið hafi lengi haft það markmið að
veita gestum sínum sýn inn í veröld
alþjóðlegrar samtímalistar enda er
safneignin einstök á meðal einka-
safna á Norðurlöndum. Nýverið
var opnuð til að mynda í safninu
mögnuð yfirlitssýning á kínverskri
samtímalist sem vert er að hvetja fólk
til þess að kynna sér nánar.
Gunnar hefur búið og starfað í
Noregi í tuttugu ár. Hann er kvikur,
líflegur og léttur á fæti og það leynir
sér ekki að listin er ástríða. Ævistarfið
og áhugamálið eru eitt og hið sama.
Ásmundur og Barthes
„Faðir minn er Karl Kvaran, mynd-
listarmaður og abstraktmálari, og
ég er alinn upp á vinnustofunni
hjá honum. Þegar ég fer í gegnum
menntaskóla þá hef ég áhuga á
myndlist, bókmenntum og heim-
speki og velti fyrir mér hvað ég ætti
að gera með þennan áhuga,“ segir
Gunnar og rifjar upp æskuárin. „Ég
valdi að fara til Frakklands vegna
þess að þar áttu sér stað miklar
hræringar í bókmenntaheiminum
þar sem póst-strúktúralistarnir
voru að koma fram á sviðið. Fræði-
menn á borð við Roland Barthes og
þessir menn sem komu fram á sjötta
og sjöunda áratugnum, en þegar ég
er þarna á áttunda áratugnum eru
þeir orðnir stóra viðmiðið í þessum
alþjóðlega heimi. Farnir að hafa
áhrif á listasöguna og hvernig list-
fræðingar og listheimspekingar
hugsa. Þessir menn lausrifu listasög-
una út úr þessum hefðbundna sögu-
lega, formalíska lestri og inn kemur
allur þessi lestur sem hefur að gera
með merkingarfræðina og heim-
spekina og allar hugmyndirnar sem
við fengum frá bókmenntunum.“
Þessi þróun heillaði mig og því
fór ég til Aix en Provance og skrifaði
mína doktorsritgerð, sem fjallaði um
Ásmund Sveinsson og stílhugtakið í
myndlist, þar og það var mjög góður
tími. Þegar ég var að skrifa mína rit-
gerð fékk ég starf við Ásmundarsafn,
en Ásmundur var þá orðinn mjög
fullorðinn, við að skrásetja safnið
sem átti svo að renna til borgarinnar
eftir hans dag. Þetta svona markaði
upphafið að mínum ferli heima.“
Dyravörður á Kjarvalsstöðum
Í framhaldi af starfinu við Ásmund-
arsafn var Gunnari boðið að vera
listráðunautur á Kjarvalsstöðum en
að tveimur árum liðnum tók hann
svo við starfi forstöðumanns. „Þetta
var skemmtilegur tími því það var
mjög gott fólk í menningarmála-
nefndinni og metnaðarfullt fyrir
hönd listarinnar. Ég lagði því til að
við myndum hætta að leigja út Kjar-
valsstaði fyrir sýningar og breyta
þeim og Ásmundarsafni í Listasafn
Reykjavíkur. Þetta samþykkti menn-
ingarmálanefndin sem fól í sér mikla
framför því þetta kostaði mikla pen-
inga. Það þurfti að auka fjárveitingar
til safnsins því með breytingunni
byrjuðum við að kúratera sýningar
við söfnin. Fyrir þann tíma hafði list-
ráðunautur aðeins það hlutverk að
segja: Já, þetta er listamaður sem við
getum leigt sal, en ekki þessum. Þessi
er listamaður en ekki þessi. – Þetta
var svona dyravarðarhlutverk,“ segir
Gunnar og hlær.
„En þetta hafði mikið að segja fyrir
íslenska listamenn því þetta gerði
mikið fyrir þeirra sjálfsvirðingu. Allt
í einu gátum við boðið t.d. Kristjáni
Guðmundssyni, Helga Þorgils og
Louisu Matthíasdóttur að sýna, þar
sem við fjármögnuðum allt frá lánum
á verkum að flutningi og sýningar-
skrá. Auk þess fengum við tækifæri til
að setja saman umfangsmiklar sýn-
ingar á borð við Íslenska abstraktlist,
Skúlptúr, skúlptúr, skúlptúr og fleiri
yfirlitssýningar. Þetta gekk ljómandi
vel enda var aðsóknin ótrúlega góð.
En svo fáum við þessa miklu gjöf frá
Erró sem var gríðarleg lyftistöng fyrir
safnið og þar með vorum við tekin
alvarlega sem safn. Við keyptum líka
inn mikið af verkum íslenskra lista-
manna á þessum tíma. En þar sem
við höfðum ekki safnahús þá var það
takmarkað sem fólk sá af þeirri starf-
semi. Þá fór í gang Korpúlfsstaðaverk-
efnið sem endaði með Hafnarhúsinu
nokkrum árum seinna.“
Aðspurður segir Gunnar að þess-
um breytingum hafi í raun ekki fylgt
ýkja mikil átök. „Það var náttúrulega
mikið skrifað í blöðin á þessum tíma
og ég man að menn eins og Bragi
Ásgeirsson voru fullir efasemda og
skrifuðu krassandi greinar. Hann var
svona einna ákafastur enda hræddur
um að þarna væri verið að mismuna
og fara inn í einhverja íslenska list-
pólitík sem ég var alls ekki að gera.
En svo var Sverrir Ólafsson líka
atkvæðamikill og skrifaði mikið
og eins listamenn eins og Hannes
Lárusson sem taldi að þarna væri of
mikið vald í höndum safnsins. Þetta
voru þó tiltölulega fáar raddir því
almennt var þetta hagkvæmt fyrir-
komulag og síðan kom það í ljós að
sýningarnar sem við framleiddum
voru langt í frá einsleitar. Það voru
margir ólíkir listamenn sýndir enda
var annað ekki mögulegt því þessi
stofnun varð mjög stór mjög hratt.
Þannig að ef við ætluðum að fá inn
samtal við almenning þá urðum
við að spila breitt á sviðið. Að auki
byrjuðum við að flytja inn sýningar
og lögðum áherslu á hefðbundnari
nálgun þar, náðum meðal annars til
okkar stórri sýningu á vegum Rodin
safnsins, Miro og marga fleiri snill-
inga þar sem eitt leiddi af öðru og
þá reyndist tengslanetið frá námsár-
unum í Frakklandi óneitanlega ansi
vel.“
Gluggi til Bandaríkjanna
Gunnar rifjar upp að þegar verk-
efnið með Hafnarhúsið hafi verið
komið á fullt hafi honum verið
boðið að taka við Listasafninu í
Bergen sem hentaði vel þar sem
seinna ráðningartímabilinu var að
ljúka. „Á Íslandi voru ekki svo marg-
ir möguleikar eða mörg söfn þannig
að ég ákvað að slá til. Þetta var mikill
lærdómur og ævintýri fyrir mig því
safnið í Bergen á frábært alþjóð-
legt safn verka og hefur á að skipa
frábæru fagfólki. Það var mjög vel
tekið á móti mér í Bergen en ég var
enn í þessum byggingarmótus eftir
Reykjavík, með hamarinn á lofti og
adrenalínið í blóðinu og sá að safnið
í Bergen var allt of lítið. Þannig að
eins og heima í Reykjavík fór ég í að
fá safnið stækkað og nú með því að
safnið fékk að yfirtaka gamla raf-
veituhúsið í Bergen sem er ótrúlega
flott bygging frá fjórða áratugnum og
við hliðina á safninu,“ segir Gunnar
og hlær að þessum rammíslenska
framkvæmdaham sem hann hafi
verið í á þessum árum.
Gunnar var fjögur ár í Bergen
þangað til hann tók við starfi for-
stöðumanns Astrup Fearnley þar
sem hans beið það spennandi verk-
efni að einbeita sér að bandarískri
samtímalist. „Á þessum tíma var
stjórnarformaðurinn og safnarinn
á bak við safnið, Hans Rasmus Ast-
rup, byrjaður að skoða bandaríska
samtímalistamenn á borð við Felix
Gonzales-Torres, Robert Gober og
Matthew Barney. Markmiðið var
svo að byggja upp öflugt safn banda-
rískra verkra frá áttunda áratugnum
og fram til dagsins í dag. Finna lista-
menn sem gætu styrkt þennan hluta
safnsins, listamenn á borð við Cindy
Sherman, Richard Prince, Jeff Kooons
og fleiri. Listamenn sem þá voru ekk-
ert svo dýrir í samanburði við verðið
sem er á þeim í dag.
En til þess að koma okkur lengra
inn í samtíðina þá fór ég þá leið að
taka nokkur ár í að rannsaka það
sem er að gerast í Bandaríkjunum
og fylgjast um leið vel með Kína en
þar var að koma fram þriðja kynslóð
listamanna sem hafa allt aðra stöðu
en fyrsta kynslóð samtímalistar.
Rannsóknin varð til þess að við
Framtíðarsýn sem ber ávöxt
Gunnar B. Kvaran listfræðingur hefur um árabil stýrt einu framsæknasta nútímalistasafni og stærsta einkasafni
Norðurlanda. Hann segir að stórsókn Norðmanna í menningu og listum sé afsprengi framsýni og fjárfestinga.
Gunnar B. Kvaran, stjórnandi Astrup Fearnley samtímalistasafnsins, stendur hér nánast inni í verki Damiens Hirt, Mother and Child Divided, 1993, sem er í eigu safnsins. MynD/MiCHAel AnGeles
↣
1 7 . j ú n í 2 0 1 7 L A U G A R D A G U R26 H e L G i n ∙ F R É T T A B L A ð i ð
1
7
-0
6
-2
0
1
7

0
4
:2
3
F
B
0
9
6
s
_
P
0
7
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
9
6
s
_
P
0
7
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
9
6
s
_
P
0
2
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
9
6
s
_
P
0
2
6
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
D
1
D
-8
D
3
8
1
D
1
D
-8
B
F
C
1
D
1
D
-8
A
C
0
1
D
1
D
-8
9
8
4
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
8
A

F
B
0
9
6
s
_
1
6
_
6
_
2
0
1
7
C
M
Y
K