Fréttablaðið - 19.07.2017, Blaðsíða 12

Frá degi til dags
Útgáfufélag: 365 miðlar ehf. Stjórnarformaður: Einar Þór Sverrisson forStjóri: Ingibjörg Stefanía Pálmadóttir Útgefandi og aðalritStjóri: Kristín Þorsteinsdóttir kristin@frettabladid.is
aðStoðarritStjórar: Hrund Þórsdóttir hrund@stod2.is, Kolbeinn Tumi Daðason kolbeinntumi@365.is. Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri.
Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSn 1670-3871 fréttaBlaðið Skaftahlíð 24, 105 reykjavík Sími: 512 5000,
ritstjorn@frettabladid.is ÞróunarStjóri: Tinni Sveinsson tinni@365.is helgarBlað: Kristjana Björg Guðbrandsdóttir kristjanabjorg@frettabladid.is markaðurinn: Hörður Ægisson hordur@frettabladid.is menning: Magnús Guðmundsson
magnus@frettabladid.is lífið: Guðný Hrönn Antonsdóttir gudnyhronn@frettabladid.is ljóSmyndir: Vilhelm Gunnarsson villi@365.is framleiðSluStjóri: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is
Halldór
Magnús
Guðmundsson
magnus@frettabladid.is
Sumir ráðamenn virðast halda að hægt sé að breyta valdi forseta og ábyrgð á náðun og almennri uppgjöf saka einfaldlega með lagabreytingum. Slíkur mál­
flutningur byggir á vanþekkingu og er til þess fallinn að
draga athyglina frá kjarna málsins.
Vald og ábyrgð forseta Íslands í slíkum málum er sam­
kvæmt 29. gr. stjórnarskrárinnar:
„Forsetinn getur ákveðið, að saksókn fyrir afbrot skuli
niður falla, ef ríkar ástæður eru til. Hann náðar menn og
veitir almenna uppgjöf saka. Ráðherra getur hann þó
ekki leyst undan saksókn né refsingu, sem landsdómur
hefur dæmt, nema með samþykki Alþingis.“
Ákvæðið er byggt á eldri ákvæðum stjórnarskrár um
náðunarvald Danakonungs. Á grundvelli úreltra og
óljósra ákvæða um vald og ábyrgð forseta Íslands er
staða hans í stjórnskipun landsins mjög óviss. Stundum
er vald og ábyrgð forseta Íslands talin vera mikil eins og
árið 1952 þegar 27.364 landsmenn undirrituðu áskorun
til forseta Íslands, Ásgeirs Ásgeirssonar, um að veita
almenna sakaruppgjöf til þeirra sem dæmdir voru vegna
atburða á Austurvelli 30. mars 1949. Núna bendir hver
ráðamaður á annan varðandi ábyrgð á umdeildri upp­
reist æru dæmds kynferðisafbrotamanns. Forseti Íslands
bendir á innanríkisráðherra sem aftur bendir á starfsfólk
innanríkisráðuneytis !
Slík stjórnarskrá með tilheyrandi ábyrgðarleysi æðstu
valdhafa er uppskrift að sífelldum deilum um grund­
vallar atriði stjórnskipunar og réttarfars.
Þjóðkjörinn forseti Íslands þarf að gegna lykilhlutverki
við uppbyggingu íslenska lýðveldisins. Að mínu mati er
mjög æskilegt að forseti Íslands skori á Alþingi að virða
niðurstöðu þjóðaratkvæðagreiðslunnar 20. október
2012 þegar 67% kjósenda samþykktu meginatriði Nýju
stjórnarskrárinnar sem m.a. afmarkar vald og ábyrgð
forseta Íslands. Eina leiðin til að skýra stöðu og hlutverk
forseta Íslands í stjórnskipun landsins er grundvallar­
breyting á stjórnarskrá. Í lýðræðisríki á enginn valds­
maður að hafa vald án ábyrgðar. Raunverulegt lýðveldi
verður ekki byggt á 19. aldar stjórnarskrá konungsríkis.
Æskilegt að forseti Íslands
leiðbeini Alþingi

Að mínu
mati er mjög
æskilegt að
forseti
Íslands skori
á Alþingi að
virða
niðurstöðu
þjóðarat-
kvæða-
greiðslunnar
20. október
2012
Svanur
Kristjánsson
prófessor í
stjórnmála-
fræði við Há-
skóla Íslands
Skítaveður
Það var svokallað skítaveður við
Skeljanes og Faxaskjól í Reykja-
vík í gær þar sem neyðarlokur í
dælustöðvunum voru opnaðar
og óhreinsuðu skólpi hleypt í
sjóinn. Var fólki ráðlagt að fara
ekki í fjöruna eða sjóinn nálægt
dælustöðvunum þar sem hætta
var á að saurgerlamengun í sjó
yrði yfir viðmiðunarmörkum.
Jákvætt er að Reykjavíkurborg
hafi upplýst um skólpmengunina
í þetta sinn.
Reyndar var sannkallað skíta-
veður víðar og sást vart til sólar
nema á Austfjörðum. Útlit er
fyrir gott veður á Norðaustur-
landi á morgun en hversu lengi
þurfa aðrir Íslendingar að bíða
eftir nokkrum samfelldum
sumardögum?
Sumar á þingi
Sumarleysið er þó ekki bundið
við veðrið. Í gær fundaði stjórn-
skipunar- og eftirlitsnefnd
Alþingis um reglur um uppreist
æru. Formaður nefndarinnar
hafði komið því á framfæri að
árstíminn væri ekki réttur. Þótti
honum fundurinn geta beðið
fram í ágúst, þar sem sumarfrí er
nú á þingi, en varð þó við beiðni
Svandísar Svavarsdóttur, VG, um
að halda fundinn.
Pistlahöfundi þykir mikilvægt
að Alþingi, eða nefndir þess,
taki fyrir þau pólitísku mál sem
brenna heitast á þjóðinni, jafnvel
þótt það sé svokallað sumar.
thorgnyr@frettabladid.is
• Nýtt útlit, öfl ugri og hljóðlátari
• Stiglaus hraðastýring ásamt
pulse rofa og 5 prógrömmum
• Uppskriftabók fylgir
Rauðagerði 25 108 Rvk Sími 440-1800 www.kaelitaekni.is
Pro750 galdurinn á
bak við ferskt hráefni
Þvert á móti
þekkja flestir
öryrkjar á
Íslandi það af
eigin raun að
þurfa sífellt
að berjast
fyrir rétt-
indum sínum,
samfélags-
þátttöku og
mannvirð-
ingu.
Það kemur tæpast nokkrum á óvart að Ísland stendur sig langverst af Norður­löndunum þegar kemur að aðgerðum stjórnvalda gegn ójöfnuði samkvæmt nýrri skýrslu frá Oxfam. Að minnsta kosti ekki þeim sem þurfa að lifa við þennan
ójöfnuð frá degi til dags, þrátt fyrir fögur fyrirheit
stjórnvalda hverju sinni, og er gert að sætta sig við að
njóta ekki mannréttinda vegna þess að það er talið
kosta of mikið.
Þessi tíðindi koma Áslaugu Ýri Hjartardóttur
eflaust ekki á óvart. Áslaug Ýr er daufblind og nýverið
hafnaði Héraðsdómur Reykjavíkur beiðni hennar
til Samskiptamiðstöðvar heyrnarlausra og heyrnar­
skertra um að greitt yrði fyrir túlkaþjónustu fjögurra
túlka vegna sumarbúða sem hún hyggst sækja í
Svíþjóð í sumar. Sumarbúðirnar eru sérstaklega fyrir
daufblind ungmenni á Norðurlöndum en sænska
ríkið greiðir fyrir bæði uppihald og ferðakostnað
túlkanna. Íslenska ríkið hefði einvörðungu þurft
að greiða launakostnað túlkanna en því var engu
að síður hafnað á þeirri forsendu að kostnaðurinn
myndi nema um 18% af ráðstöfunarfé Samskiptamið­
stöðvarinnar á næstu þremur mánuðum.
Þetta er auðvitað hátt hlutfall af ráðstöfunarfé en
það segir okkur náttúrlega fyrst og fremst hversu
spart er farið með fjármagn til mannréttinda fatlaðs
fólks á Íslandi. Það fjármagn virðist ekki ráðast af þörf
heldur skilgreindu þolmarki stjórnvalda hverju sinni
eftir árferði. Héraðsdómur fellst því á rök ríkisins
fyrir því að í þessu tilviki sé svo lítið til ráðstöfunar
að stór úthlutun bitni á öðrum. Fyrir vikið og í nafni
fjársvelts velferðarkerfis eru mannréttindi Áslaugar
Ýrar sett í annað sæti. Þetta er óneitanlega lýsandi
fyrir þá staðreynd að Ísland er í tólfta sæti listans yfir
aðgerðir stjórnvalda gegn ójöfnuði en Svíþjóð í því
fyrsta. Svíar drógu heldur ekki lappirnar þegar kom
að því að fullgilda samning Sameinuðu þjóðanna um
réttindi fatlaðs fólks sem var undirritaður árið 2007.
Það tók okkur Íslendinga hins vegar tæp tíu ár og
samningurinn bíður enn lögfestingar.
Fullgildingin á síðasta ári var vissulega stórt skref
en mál Áslaugar Ýrar sýnir okkur svo að ekki verður
um villst að það dugar ekki til. Á meðal grundvallar­
atriða samningsins má nefna að með honum undir­
gengst ríkið þá skyldu að banna mismunun, stuðla
að samfélagsþátttöku allra og jöfnum tækifærum og
bera virðingu fyrir fjölbreytileika fólks og mann­
legum margbreytileika. Þrátt fyrir fullgildinguna er
út frá máli Áslaugar Ýrar og fleiri málum erfitt að sjá
annað en að íslenska ríkið hafi ekki í hyggju að fram­
fylgja þessum skyldum. Þvert á móti þekkja flestir
öryrkjar á Íslandi það af eigin raun að þurfa sífellt að
berjast fyrir réttindum sínum, samfélagsþátttöku og
mannvirðingu.
Áslaug Ýr tók lán fyrir launakostnaði túlkanna sem
íslenska ríkið hefði átt að sjá sóma sinn í að greiða
og hún ætlar að áfrýja málinu til Hæstaréttar. Það
er óskandi samfélagsins vegna að þar verði henni
dæmdur sigur og íslenska ríkið dæmt til að hætta að
dæma fatlað fólk til félagslegrar einangrunar.
Einangrun
1 9 . j ú l í 2 0 1 7 M I Ð V I K U D A G U R12 s K o Ð U n ∙ F R É T T A B l A Ð I Ð
SKOÐUN
1
9
-0
7
-2
0
1
7

0
4
:5
3
F
B
0
4
0
s
_
P
0
2
9
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
0
s
_
P
0
1
2
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
D
5
7
-0
2
0
8
1
D
5
7
-0
0
C
C
1
D
5
6
-F
F
9
0
1
D
5
6
-F
E
5
4
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
2
B

F
B
0
4
0
s
_
1
8
_
7
_
2
0
1
7
C
M
Y
K