Fréttablaðið - 24.08.2017, Blaðsíða 34

Vera
Einarsdóttir
vera@365.is
Það er sterk fylgni á
milli stæltra vöðva
og sterkra beina. Ef beinin
eru ekki notuð rýrna þau
eins og vöðvarnir.
Halldóra Björnsdóttir
4 KYNNINGARBLAÐ 2 4 . áG ú s t 2 0 1 7 F I M MT U DAG U RHeILsuRæKt
Í uppvextinum eru beinin að stækka og þéttast. Um 20-25 ára aldurinn næst hámarksbeinþéttni
en það er arfbundið hver
hámarksbeinþéttni hvers og eins
getur orðið. „Börn og ungmenni
sem hreyfa sig lítið og borða
næringarsnauðan mat ná ekki
mögulegri hámarksbeinþéttni og
geta áhrif þess komið fram síðar á
ævinni. Fræðslan þarf því að fara
fram frá vöggu til grafar,“ segir
Halldóra Björnsdóttir íþróttakennari,
útvarpsleikfimistjórnandi og
framkvæmdastjóri Beinverndar
en hún mun annast fræðslu á
námskeiðinu Styrkjum beinin sem
Sóltún heima býður upp á í haust.
Námskeiðið er hugsað fyrir konur
60+ sem eru með beinþynningu en
konur eru þar í mun meiri hættu en
karlar.
Að sögn Halldóru helst beinþéttni
kvenna nokkuð jöfn fram að
tíðahvörfum, ef allt er eðlilegt. Þá
minnkar styrkur estrogens sem
hefur áhrif á beinmyndun. „Fyrsta
áratuginn eftir tíðahvörf verður því
yfirleitt mikið beintap hjá konum.
Þessi ár er því sérstaklega mikilvægt
að huga að næringu, hreyfingu,
vítamíninntöku og byltuvörnum
en allt dregur það úr líkum á
spornað gegn beinþynningu
Þriðja hver kona fyrir fimmtugt og önnur hver kona eftir fimmtugt er í hættu á að brotna af völd-
um beinþynningar. Algengustu brotin eru framhandleggsbrot, samfallsbrot í hrygg og mjaðm-
abrot. Afleiðingarnar geta verið alvarlegar. Það er margt hægt að gera til varnar.
eftir tíðahvörf
hjá konum
minnkar styrkur
estrogens sem
hefur áhrif á
beinmyndun. Þá
er sérstaklega
mikilvægt
að huga að
mataræði og
hreyfingu.
Halldóra kennir
réttu tökin.
MYNDIR/ANtoN
Karlar geta
líka fengið
beinþynningu.
Það gerist þó
yfirleitt seinna
hjá þeim
en konum.
Hreyfing örvar
beinmyndun.
En hvað er hægt að gera til að
sporna gegn beinþynningu? „Við
tölum um svokallaða beinaþrennu
sem samanstendur af hreyfingu, kalki
og D-vítamíni. Flestir fá nægt kalk úr
fæðunni en líkaminn getur ekki nýtt
það án hjálpar D-vítamíns. Líkaminn
framleiðir það með hjálp sólar en
hennar nýtur ekki nægilega við hér á
landi auk þess sem fæðutegundir sem
innihalda D-vítamín eru af skornum
skammti. Flestir þurfa því D-vítamín
í formi bætiefnis.“ Halldóra segir
líkamsþjálfun ekki síður mikilvæga.
„Það er sterk fylgni á milli stæltra
vöðva og sterkra beina. Ef beinin
eru ekki notuð rýrna þau eins og
vöðvarnir. Hreyfing leiðir aftur á
móti til þess að beinmyndun örvast.“
Halldóra segir líka mikilvægt að
huga að almennu fjölbreyttu fæði.
„Eldra fólk þarf sérstaklega að huga
að því að fá nægt prótín en þegar fólk
eldist hefur það ekki alltaf burði til að
elda prótínríkar máltíðir. Þá er hætt
við því að vöðvarnir rýrni sem dregur
úr jafnvægi og styrk og eykur hættu á
byltum og beinbrotum.“
Halldóra segir aldrei of seint að
grípa til aðgerða gegn beinþynningu
en þeir sem greinast fá lyf sem
draga úr beintapi og hjálpa til við
nýmyndun á beinvef. Flestir þurfa
að taka þau í 3-5 ár samhliða því að
huga að fyrrnefndri beinaþrennu.
Sé beinþynning til staðar eykst
hætta á beinbrotum en þau geta haft
alvarlegar afleiðingar í för með sér
þegar fólk er komið á efri ár. „Einn
af hverjum fjórum eða fimm sem
mjaðmabrotnar er látinn innan árs. Á
því eru ýmsar skýringar en aðgerðin,
sjúkrahúslegan, hreyfingarleysið og
lystarleysið sem fylgir spilar allt inn
í,“ segir Halldóra. Tveir af hverjum
fjórum eða fimm fara svo upp á
næsta þjónustustig. „Fara til dæmis
úr því að vera sjálfstæðir heima
í að þurfa heimahjúkrun eða úr
heimahjúkrun á hjúkrunarheimili.
Einn af hverjum fjórum til fimm nær
svo fullri heilsu,“ upplýsir Halldóra.
Hún segir aldrei hægt að komast hjá
öllum beinbrotum en að til mikils sé
að vinna fyrir bæði einstaklinga og
samfélag að draga úr þeim.
Halldóra hvetur fólk til að afla
sér upplýsinga á beinvernd.is
en þar er meðal annars að finna
yfirlit yfir kalkríkar fæðutegundir,
uppskriftir og ýmiss konar
fræðsluefni. Sömuleiðis áhættupróf
og áhættureikni. Á námskeiðinu
Styrkjum beinin verða kenndar
styrktar- og jafnvægis æfingar auk
þess sem boðið verður upp á fræðslu.
Námskeiðið hefst 5. september.
Nánari upplýsingar er að finna á
soltunheima.is.
Allir þurfa D-vítamín
Fólk á öllum aldri þarf að gæta þess
að fá nægjanlegt D-vítamín. Magn
fer eftir aldri.
l Börn 1-9 ára: 10 míkrógrömm
eða 400 alþjóðaeiningar (IU)
l Konur og karlar á aldrinum 10-70
ára: 15 míkrógrömm eða 600 IU
l Konur og karlar yfir 70 ára: 20
míkrógrömm eða 800 IU
Þeir sem líða skort þurfa stærri
skammta til að byrja með til að ná
upp nægjanlegum styrk en geta
síðan haldið sig við ráðlagðan dag-
skammt.
Heimild: embætti landlæknis
beinbrotum.“ Aðspurð segir Halldóra
karla líka verða fyrir beintapi en
að það gerist síðar á ævinni. Á milli
sextugs og sjötugs er beintap hjá
kynjunum hins vegar orðið það
sama og þá geta karlar líka fengið
beinþynningu. Hjá þeim er það þó
oftar en ekki arfbundið eða tengt
undirliggjandi sjúkdómum.
jl húsinu & smáralind
4,5*
FACEBOOK.COM/
XO VEITINGASTAÐUR
4,7*
OPIÐ TIL KL 21:00 ÖLL KVÖLD
nautasalat xo
www.Xofood.is
571-3888
Líklega besti holli
skyndibitinn Á íslandi
takk!
þökkum frábærar
móttökur í smáralind
TA
ND
OO
RI
KJ
ÚK
LIN
GU
RXO HUMARBAKA
jl húsinu & smáralind
4,5*
FACEBOOK.COM/
XO VEITINGASTAÐUR
4,7*
OPIÐ TIL KL 21:00 ÖLL KVÖLD
nautasalat xo
www.Xofood.is
571-3888
Líklega besti holli
skyndibitinn Á íslandi
takk!
þökkum frábærar
móttökur í smáralind
TA
ND
OO
RI
KJ
ÚK
LIN
GU
RXO HUMARBAKA
2
4
-0
8
-2
0
1
7

0
4
:4
2
F
B
0
7
2
s
_
P
0
5
0
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
7
2
s
_
P
0
3
9
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
7
2
s
_
P
0
2
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
7
2
s
_
P
0
3
4
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
D
8
F
-D
F
0
4
1
D
8
F
-D
D
C
8
1
D
8
F
-D
C
8
C
1
D
8
F
-D
B
5
0
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
6
A

F
B
0
7
2
s
_
2
3
_
8
_
2
0
1
7
C
M
Y
K