Dagblaðið Vísir - DV - 18.08.2017, Blaðsíða 63

menning 39Helgarblað 18. ágúst 2017
Steinunni Knútsdóttur, deildarfor­
seta sviðslistadeildarinnar. Hann
segir sitt hlutverk sem fagstjóra
vera eins og staða listræns stjórn­
anda námsins, hann velji inn lista­
menn í hlutverk nemenda og aðra
í hlutverk kennara, reyni að skil­
greina hvers eðlis samband þeirra
skuli vera og skapa kringumstæð­
ur fyrir þá til að mætast í.
Hvorki alvitrir kennarar né
galtómir nemendur
„Fyrst og fremst viljum við taka þá
sem skrá sig í námið alvarlega sem
listamenn. Við erum ekki að reyna
að gera nemendurna að ákveðinni
tegund listamanna – heldur eru
það þeir sjálfir sem munu segja
okkur hvað það er sem listamenn
eru og gera. Þeir eru sjálfir lista­
menn sem hafa verið að skapa list
í einhvern tíma og koma því inn
með sína eigin þekkingu, bæði í
formi ákveðinna vinnuaðferða og
listrænna spurninga.
Þær grunnspurningar sem
þessir tilteknu listamenn eru að
takast á við í sinni eigin listsköp­
un verða alltaf leiðarstefið í því
sem við gerum, hvort sem það eru
vinnustofur, vinnustofudvöl, fyrir­
lestrar eða eitthvað allt annað. Það
er því ekki verið að hamra á því að
til að útskrifast úr náminu þurfi
listamennirnir að vita x, y og z.
Þvert á móti lítum við svo á að öll
þekkingin sé nú þegar til staðar hjá
þeim, en markmið námsins sé að
hjálpa þeim að reyna að nálgast og
virkja hana.
Þetta er líka eitthvað sem við
höfum í huga þegar við veljum
listamenn til að taka þátt í kennsl­
unni. Hugmyndin er ekki að fá
alvitra kennara til að kenna nem­
endum sem ekkert vita, heldur að
skapa umhverfi fyrir þessa lista­
menn til að gera eigin tilraunir. Við
viljum fá kennarana og nemend­
urna til að vinna í sameiningu að
hlutum þar sem úrlausnin er ekki
gefin. Hvernig þetta er gert getur
verið mjög mismunandi. Við ráð­
um sem sagt ekki bara kennara inn
til að fylla í ákveðið gat í stunda­
töflunni heldur byrjum við á því
að velta fyrir okkur með hverjum
listamanni hvað hann vilji fást við,
hvað hann komi til með að kenna
og finnum svo form sem hentar.“
Samvinna nemanda og kennara
Þegar hann er beðinn um dæmi
um hvernig slík kennsla fer fram
nefnir hann nokkra ólíka lista­
menn sem hafa tekið þátt í verkefn­
inu, til að mynda sviðslistamann­
inn Ant Hampton og svissneska
tónskáldið Christophe Meierhans:
„Þeir komu inn með tiltekið verk­
efni sem þeir voru sjálfir að vinna
að fyrir ákveðinn skilafrest. Þeir
takast þá á við vandamálin sem
þeir eru að kljást við í verkefn­
inu með hjálp nemendanna. Verk
kennaranna er þannig ekki dæmi
um það rétta eða fullkomna held­
ur notað sem dæmi um vanda­
málin sem þessir listamenn þurfa
stöðugt að eiga við í listsköpun­
inni,“ segir Alexander.
Hann nefnir líka Finnann Satu
Herrala og Grikkjann Manolis
Tsipos sem voru í viku í vinnu­
stofudvöl á Kolstöðum og áttu þar
í ítarlegum samræðum við nem­
endurna, skipulögðu þriggja tíma
samtal við hvern nemanda þar
reynt var að finna kjarnann og
mikilvægustu spurningarnar í list­
sköpun þess nemanda. „Þrátt fyrir
að aðferðirnar séu ólíkar er það
sem sameinar þetta allt, að það er
drifið áfram af spurningum og til­
raunum til að þróa aðferðir til að
takast á við þær, hvort sem það eru
spurningar listamannanna sem
eru beðnir um að taka þátt eða
spurningar listamannanna sem
hafa skráð sig í námskeiðið.“
Það var fjölbreyttur hópur lista­
manna sem tók þátt í kennslunni
í ár, úr ólíkum listgreinum með
ólíka snertifleti við sviðslistir. Á
næsta ári verða bæði ný andlit – til
að mynda franski sviðslistamað­
urinn Phillippe Quesne sem mun
vinna verk með nemendunum – og
aðrir listamenn sem koma í annað
skipti. „Mér finnst mikilvægt að
við vinnum aftur með sömu lista­
mönnunum því þannig gerum við
þetta að eins konar miðstöð fyrir
ákveðna gerð menningar.“
Spurningin skiptir mestu máli
„Það er ákveðið viðhorf sem við
biðjum alla um að mæta með
í farteskinu en við höfum enga
stjórn á því sem kemur út úr
vinnunni. Niðurstaðan úr þessari
tólf mánaða vinnu er ekki bara
þessi tilteknu útskriftarverkefni
sem hafa verið sýnd heldur er það
umfram allt færni listamannanna
í að átta sig á þeim spurningum
sem eru miðlægar í sköpun þeirra,
að geta talað um þær og mótað
vinnuaðferðir sem gera þeim kleift
að takast á við þessar spurningar.
Ef það er eitthvað róttækt við
þetta nám þá er það eflaust það
að þetta er ekki nám endanlegra
afurða, ekki nám fullkomnun­
ar. Ef ég tala út frá eigin reynslu af
menntun sem nemandi þá er það
yfirleitt ákvörðun að ofan hvað er
álitið mikilvægt – þér er sagt hvað
þú átt að læra. Við tökum lista­
mennina hins vegar alvarlega sem
listamenn sem geta starfað á eigin
forsendum, bæði í náminu og eft­
ir það.“
Er það þá kannski bara tákn-
rænt að þú ert ungur maður, 31 árs
gamall, og margir nemendanna
eru eldri og jafnvel lengra komnir
á sínum listamannsferli en þú?
„Já, ætli það ekki. Ég hugsa að
þegar stefnt er á að móta flatan
strúktúr sé áhættan oft að skrið­
þunginn, stofnunin og umhverfið
þrýsti því í aðra átt og skapi þannig
ójafnvægi. Þar sem ég er ungur
finnst manni eiginlega ólíklegra að
ég fari að misskilja stöðu mína, fari
að telja mig miklu reynslumeiri
og noti það til að réttlæta auk­
ið stigveldi. Vissulega sækja lista­
mennirnir í náminu í einhverja
þekkingu hjá mér en ég sæki ekki
síður þekkingu til þeirra. Það er
því mjög merkilegt að útskrifa sex
listamenn sem eru kannski meiri
sérfræðingar í því sem þeir gera en
ég mun nokkurn tímann verða,“
segir Alexander, sem er þessa dag­
ana að taka á móti öðrum árgangi
námsins. Í þetta skipti koma nem­
endurnir víðar að, meðal annars
frá Brasilíu, Mið­Evrópu, Norður­
Ameríku, Mexíkó, Ástralíu og Ís­
landi.
Í tengslum við samfélagið
Heldur þú að tilkoma svona náms
hafi einhver áhrif út í sviðslista-
samfélagið, listasamfélagið hér
á landi eða jafnvel samfélagið í
víðari skilningi?
„Já, við erum alltaf meðvitað
að reyna að finna holur eða opn­
anir þannig að það sem á sér stað
í náminu leki út og hafi áhrif víð­
ar. Þannig höfum við átt í samtali
eða samvinnu við leikhús, sýn­
ingarrými, tónleikastaði, unnið
með unglingum, eldri borgur­
um og fólki þar á milli, átt í sam­
tali við fólk frá góðgerðasamtök­
um, vísindamenn og þá sem stýra
húsnæðismarkaðnum. Ég tel að
við höfum áhrif með því að hafa
virka nærveru í samfélaginu og
leyfa þessum samtölum að leka
út. En þar að auki, ef við útskrifum
sex til átta listamenn sem hafa
fundið fyrir uppörvun, eru orðn­
ir sjálfsöruggari í því að orða þær
spurningar sem þeir vilja fást við,
geta barist fyrir því sem þeir vilja
stunda – listamenn sem eigna sér
það sem þeir eru að gera – þá held
ég að það hljóti að hafi einhver
áhrif.“
Varðandi þessi tengsl sem þú
nefnir, þá er eitt sem ég tók eftir í
kynningu námsins og ég hef tek-
ið eftir í kynningu framhaldsnáms
í listum víðar. Þetta er sérstök
áhersla á tengslamyndun, með-
al annars inn í listasenuna. Ég get
eiginlega ekki komist hjá því að líta
þetta svolítið gagnrýnum augum.
Að einhverju leyti finnst mér eins
og nemendur séu þá að kaupa sér
aðgang að tengslaneti til að hjálpa
sér að komast áfram á frama-
brautinni – efnahagslegum auði er
breytt í félagslegan auð sem ætti að
skila sér í velgengni. En kannski er
þetta alls ekki hugmyndin?
„Það er vissulega rétt að þetta
er eitthvað sem maður vill að sé
hluti af masternámi sínu, það er
að maður verði ekki jafn mikið
eyland og þegar maður skráði sig.
Þannig að þetta er einn þráður en
alls ekki meginþráðurinn í nám­
inu. Það er frekar verið að skoða
hvernig þínar listrænu spurn­
ingar og athafnir leiða þig í tengsl
við heiminn utan þessa örheims
masternámsins. Þetta eru rosa­
lega ólík tengsl við fjölbreytt fólk
í hverju tilfelli – og þetta sést aug­
ljóslega þegar þakkarlistar nem­
endanna eru skoðaðir. Á þessum
listum eru bæði listamenn og fólk
úr senunni en stór hluti þeirra sem
þau hafa unnið með er fólk sem
tengist listalífinu ekki á nokkurn
hátt. Í þokkabót væri það nú líka
svolítið kaldhæðnislegt fyrir er­
lenda listamenn að koma til Ís­
lands til þess að reyna að tengjast
heiminum. Ég held að þetta nám­
skeið sé ekkert sérstaklega líklegt
til að laða að sér fólk sem er bara
að gera list til að öðlast frama:
„fyrst tökum við Reykjavík og síð­
an heimsfrægð!““n
„Hugmyndin er
ekki að fá alvitra
kennara til að kenna nem-
endum sem ekkert vita.
Saga Sigurðardóttir, dansari og danshöfundur, er á meðal þeirra listamanna sem
útskrifast úr fyrsta árgangi alþjóðlegs framhaldsnáms í samtíma sviðslistum. Lokaverkefnið
hennar er verkið Savage Scenes.Mynd Saga Sigurðardóttir
Húsið mitt Eitt af útskriftarverkefnunum er 40 daga upplifunarverk Hrefnu Lindar
Lárusdóttur um húsnæðismarkaðinn í Reykjavík, en verkið hefur vakið mikla athygli í
fjölmiðlum að undanförnu. Mynd Laufey eLÍaSdóttir
Úr listheiminum
Vinsælast á
Spotify
Ég vil það
Enn eina vikuna er lagið Ég vil
það með söngvaranum Chase
og rapparanum JóaPé langvin­
sælasta lag­
ið á íslenska
Spotify með
10.988 í
daglega
hlustun.
Næstvin­
sælustu
lögin eru
líka íslenskt rapp, í öðru sæti er
Geri ekki neitt með Aroni Can og
Unnsteini, og í því þriðja lagið
Joey Cypher með Joey Christ og
vinum.
Vinsælasta myndin í kvikmynda­
húsum í vikunni var hryllings­
myndin Annabelle: Creation,
sem fjallar um hina andsetnu
djöfladúkku Annabelle. 3.558
manns sáu myndina um síðustu
helgi. Næstflestir sáu Atomic
Blonde og örlítið færri fóru á
seinni heimsstyrjaldarmyndina
Dunkirk.
„Jæja, það var þá Hjörleifur „Tuð“
Guttormsson sem lét mála yfir sjó-
manninn flotta á húsveggnum. Ég
sting upp á hugmyndasamkeppni
meðal veggjamálara um það hver
getur málað sem bestu risastóru
myndina af Hjörleifi á akkúrat
þennan sama vegg,“ skrifar Dr.
Gunni, tónlistarmaður og spek­
ingur, á Facebook og vitnar þar til
stórs veggmálverks af sjómanni á
austurgafli Sjávarútvegshússins
sem var nýlega málað yfir. Fljót­
lega kom í ljós að sjómaðurinn
var látinn fara meðal annars eft­
ir ítrekaðar umkvartanir Hjör-
leifs Guttormssonar, fyrrverandi
þingmanns og ráðherra.
„Þegar næstum þriðjungur veltu
hverfur úr atvinnu-
grein getur
vart verið
um annað
en hrun
að ræða.
Staðan er
nú sem og
undanfar-
in ár ákaflega
snúin og ljóst að bregðast þarf við
ef ekki á illa að fara,“ segir Egill
Örn Jóhannsson, formaður Fé­
lags íslenskra bókaútgefenda, í
viðtali við Morgunblaðið, en þar
var greint frá því að velta bóka­
útgáfu hafi dregist saman um 31
prósent frá hruni og hafi sam­
drátturinn verið heil 11 prósent
í fyrra.
Vinsælast í bíó
Umræðan
annabelle: Creation
Hjörleif á vegginn
Hrun í bókaútgáfu