Fréttablaðið - 11.11.2017, Qupperneq 16

Útgáfufélag: 365 miðlar ehf. Stjórnarformaður: Einar Þór Sverrisson forStjóri: Ingibjörg Stefanía Pálmadóttir Útgefandi og aðalritStjóri: Kristín Þorsteinsdóttir kristin@frettabladid.is
aðStoðarritStjórar: Hrund Þórsdóttir hrund@stod2.is, Kjartan Hreinn Njálssson kjaranh@frettabladid.is, Kolbeinn Tumi Daðason kolbeinntumi@365.is, Ólöf Skaftadóttir olof@frettabladid.is. Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili
á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871 fréttaBlaðið Skaftahlíð 24, 105
reykjavík Sími: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is ÞróunarStjóri: Tinni Sveinsson tinni@365.is helgarBlað: Kristjana Björg Guðbrandsdóttir kristjanabjorg@frettabladid.is markaðurinn: Hörður Ægisson hordur@frettabladid.is
menning: Magnús Guðmundsson magnus@frettabladid.is lífið: Guðný Hrönn Antonsdóttir gudnyhronn@frettabladid.is ljóSmyndir: Vilhelm Gunnarsson villi@365.is framleiðSluStjóri: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is
Gunnar
Kristín
Þorsteinsdóttir
kristin@frettabladid.is
Baktjalda-
makkið
rænir stóra
hópa lífs-
hamingjunni
og kostar
fjölda fólks
lífið. Þetta er
látið við-
gangast
áratug eftir
áratug
– afleiðing-
arnar stinga í
augun.
Mín skoðun
Guðmundur Steingrímsson
Einkenni á fallegu og góðu samfélagi finnst mér vera þetta: Allar manneskjur geta verið þær sjálfar, notið hæfileika sinna, dugnaðar og
ástríðu. Fólk getur fundið sér sinn farveg og átt inni-
haldsríkt líf á sínum forsendum. Allar manneskjur
eiga að fá tækifæri, helst fullt af tækifærum, til að gera
það sem þær eru bestar í. Það er frábært samfélag.
Af fjölmörgum ástæðum er þetta ekki auðvelt mark-
mið. Margt getur gert það að verkum að manneskja
nýtur sín ekki. Það breytir hins vegar ekki því, að hið
pólitíska markmið á alltaf að vera þetta: Að búa til
svona samfélag. Pólitíkusar verða að toga samfélagið
sem mest í þessa átt.
Hommahatarinn
Sumir vinna gegn þessu. Hommahatarinn Robert
Marshall er óvinur hins opna, fjölbreytta og fallega
samfélags. Robert Gerald Marshall, kallaður Bob, er
yfirlýstur hommahatari og hefur byggt sína setu á
fylkisþinginu í Virginíu á hommahatri um langt árabil.
Hann var í fréttum í vikunni vegna þess að hann tapaði
blessunarlega fyrir transkonunni Danicu Roem í kosn-
ingum til þingsins. Roem varð þannig fyrsta yfirlýsta
transkonan til þess að hljóta kosningu til þings í Banda-
ríkjunum. Og af hverju er það mikilvægt? Jú, vegna þess
að hin ömurlega pólitík Roberts Marshall vinnur gegn
þessu markmiði sem á að vera markmið allrar pólitíkur:
Að búa til samfélag þar sem fólk getur verið það sjálft
og notið sín, óhindrað. Sigur Roem er stórt skref í áttina
að svoleiðis samfélagi. Önnur merkileg skref voru til
dæmis þau að blökkukona varð borgarstjóri í fyrsta
skipti. Og síki. Það er raunar ótrúlegt að svona hlutir
skuli vera að gerast í fyrsta skipti þar vestur frá, en
svona er baráttan komin skammt á veg. Á sama tíma
hafa skref verið stigin afturábak hér á landi: Konum
fækkaði á Alþingi. Það er skandall. Og innflytjendum.
Hin eilífa barátta
Þetta eru öflin sem eigast við, á Íslandi og út um allan
heim: Fjölbreytni gegn einsleitni. Frelsi gegn bælingu.
Frjálslyndi gegn múrum og þöggunum. Robert Mars-
hall er víða og hans hatursáróður gegn fólki sem er
öðruvísi en hann sjálfur. Til eru merkar úttektir á
því hvernig stjórnmálasaga nútímans fjallar fyrst og
fremst um baráttu þessara tveggja afla: Hins opna og
víðsýna samfélags gegn hinu bælda og lokaða. Lýðræði
gegn einræði. Um þau gildi var síðari heimsstyrjöldin
háð. Haturs- og einræðisöfl voru þar höfð undir af lýð-
ræðis- og frjálslyndisöflum. Enn í dag er þetta höfuðás
stjórnmálanna, sem flest hverfist um. Hann birtist
í stórum og smáum deilumálum. Í Bandaríkjunum
er allt á fullu í þeim efnum. Myndin af Juli Briskman
að gefa bílalest Donalds Trump fingurinn í byrjun
vikunnar mun fara í sögubækurnar. Fátt er jafnáhrifa-
mikið og andóf hins frjálsa anda gegn yfirgangi og
hrottaskap. Stundum þarf að gefa mönnum eins og
Trump og Robert Marshall fingurinn.
Játning í lokin
Ég hef einstaklega gaman af því, í hrollköldu tíðinda-
leysi skammdegisins, að birta þessa grein af tvennum
orsökum: 1) Til að tala um samfélagið eins og það
birtist mér og 2) til að nýta það dauðafæri mér til
skemmtunar sem skapaðist við það að homma-
hatarinn Robert Marshall skuli vera nafni vinar míns
Róberts Marshall. Ég hef hlegið að því alla vikuna. Það
segir jú ákveðna jákvæða hluti um nærumhverfi mitt,
að tilhugsunin um Róbert Marshall sem yfirlýstan
hommahatara skuli vera sprenghlægileg fásinna. Ég
vil nota þetta einstaka tækifæri til að segja að lokum,
í nafni hugsjónarinnar um sigur umburðarlyndis og
hinna frjálslyndu gilda, af heilum hug og af öllu hjarta:
Þegi þú Robert Marshall.
Varðandi Robert Marshall
Þjónkun almannavalds við sérhagsmuni í okkar heimshluta er hvergi augljósari en í Bandaríkj-unum. Þar er lífi fólks teflt í tvísýnu á hverjum degi í nafni úreltrar byssumenningar, úldnum leifum frá tímum villta vestursins.
Blóðbaðið í Las Vegas fyrir fáum vikum útheimti fleiri
mannslíf en önnur níðingsverk byssumanna. Aftur felldi
byssuhrotti tugi kirkjugesta sem áttu sér einskis ills von
í Texas fyrir fáum dögum. Byssuógnin er alltaf handan
við hornið þegar hrottar komast yfir afkastamikil
manndrápstól, sem gerð eru fyrir hermenn á vígvelli.
Byssueign almennings í Bandaríkjunum er næstum
tífalt heimsmeðaltalið.
Kirkjum, kvikmyndahúsum, hljómleikasölum og
skólum er breytt í blóðvelli eins og hendi sé veifað.
Óprúttnir þrýstihópar með fúlgur fjár á borð við
samtök byssueigenda – National Rifle Association –
virðast hafa stjórnmálamennina í vasanum. Þeir ausa fé
í áróður og beita slagorðum eins og „byssur drepa ekki
fólk, fólk drepur fólk“. Og sitjandi forseti tekur undir.
Engu er líkara en hagsmunir byssusalanna vegi þyngra
en harmurinn sem hrottarnir kalla yfir fjölda fólks með
manndrápstólunum.
Sérhagsmunaöfl ráða miklu í Bandaríkjunum. Eftir
að fangelsi voru einkavædd fyrir rúmum aldarþriðjungi
hefur fjöldi fanga margfaldast. Bandaríkjamenn eru
fimm prósent mannkyns, en 25 af hundraði dæmdra
refsifanga í heiminum sitja í bandarískum fangelsum
– fimmfalt meðaltal heimsbyggðarinnar. Langflestir
afplána dóma fyrir fíkniefnamisferli, sem myndu í
mesta lagi sæta sektum í Vestur-Evrópu.
Þessi mynd blasir við þó að bandarísk stjórnvöld hafi
í marga áratugi verið í yfirlýstu stríði gegn eiturlyfjum.
Þau hafa ekki haft erindi sem erfiði. Eiturlyfin streyma
um allt. Óprúttnir talsmenn einkarekinna tukthúsa
eru, líkt og vopnasalar, óþreytandi að berjast fyrir eigin
hagsmunum með hörmulegum afleiðingum.
Oft hefur verið sýnt fram á þræði milli annarlegra
sérhagsmuna og stjórnvalda. Vont er til þess að hugsa,
að einkarekin fangelsi hafi ógæfu fjölda veiklundaðra
samborgara sinna að féþúfu – einkum fólks sem ekki er
hvítt á hörund. Tekjur fangelsanna aukast eftir því sem
fleiri eru bak við rimlana.
Margt er vel gert í Bandaríkjunum. Velsældin blasir
víða við og sköpunarkrafturinn er mikill. En að sumu
leyti eru Bandaríkin frumstætt ríki. Þar má finna mörg
víti til varnaðar fyrir þá sem vilja byggja siðað samfélag.
Alltof greiðar leiðir milli æðstu stjórnvalda og annar-
legra hagsmuna er svartur blettur mitt í velsældinni.
Baktjaldamakkið rænir stóra hópa lífshamingjunni og
kostar fjölda fólks lífið. Þetta er látið viðgangast áratug
eftir áratug – afleiðingarnar stinga í augun.
Viðskipti og stjórnmál eru eitruð blanda og eyði-
leggja hvort annað. Bandarísk stjórnmál eru alltof lituð
af þjónkun við sérhagsmuni sem smyrja vélar stjórn-
málanna. Enda komast skrítnir fuglar til æðstu metorða
í Bandaríkjunum.
Í samanburðinum getum við prísað okkur sæl með
okkar stjórnmálamenn þó að þar sé auðvitað misjafn
sauður í mörgu fé.
Úldnar leifar
Urðarhvarf 14 203 Kópavogur s: 510 6500 www.hv.is
Eyjólfur Guðmundsson
Heimilislæknir/General Practitioner
Eyjolfur@hv.is
HEILSUGÆSLA
Urðarhvarf 14 203 Kópavogur s: 510 6500 www.hv.is
Eyjólfur Guðmundsson
Heimilislæknir/General Practitioner
Eyjolfur@hv.is
HEILSUGÆSLA
Ert þú með
heimilislækni?
Ný heilsugæslustöð Urðarhvarfi 14, Kópavogi
Skráning stendur yfir, opin öllum,
óháð búsetu. verið velkomin !
Sími 510 6500, www.hv.is
1 1 . n ó v e m b e r 2 0 1 7 L A U G A r D A G U r16 s k o ð U n ∙ F r É T T A b L A ð i ð
SKOÐUN
1
1
-1
1
-2
0
1
7

0
4
:1
5
F
B
1
2
8
s
_
P
1
2
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
8
s
_
P
1
1
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
8
s
_
P
0
0
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
8
s
_
P
0
1
6
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
E
3
1
-4
4
0
4
1
E
3
1
-4
2
C
8
1
E
3
1
-4
1
8
C
1
E
3
1
-4
0
5
0
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
1
A

F
B
1
2
8
s
_
1
0
_
1
1
_
2
0
1
C
M
Y
K