Fréttablaðið - 16.11.2017, Blaðsíða 38

Stefán Haukur Jóhannesson,
AFS skiptinemi í Banda-
ríkjunum ’76-’77 og nýr
sendiherra Íslands í London
Skiptinemadvölin mótaði mig
fyrir lífstíð. Þetta er ferðalag út
fyrir þægindarammann, á vit
óvissu, ævintýra og áskorana. AFS
minnkar heiminn, gerir mann
ratvísari í heimsþorpinu. Ég held
því að skiptinemareynslan hafi
eflt mig og stælt, gert mig ódeigari
í að sækjast eftir og takast á við oft
erfið og flókin verkefni á alþjóða-
vettvangi og halda ítrekað út í
óvissuna.
Þetta var afskaplega gefandi tími
en ekki alltaf auðveldur. Sjón-
deildarhringurinn víkkar svo um
munar og á stuttum tíma eignaðist
ég vini frá afar ólíkum menningar-
heimum. Um leið áttar maður sig
betur á því sem sammannlegt er.
Það er fleira sem sameinar okkur
en sundrar. Auk þess gerir þetta
mann næmari fyrir fjölbreytni
mannlífsins og eykur skilning
á mismunandi skoðunum og
gildum. Svo má ekki gleyma tungu-
málinu. Í mínu starfi hefur skipt
sköpum að geta tjáð mig af öryggi á
enskri tungu. Þetta var því klárlega
reynsla sem gaf mér næringarríkt
veganesti í bæði leik og starfi.“
Hvað lærðir þú á
skiptinemadvölinni?
Alda Hjartardóttir hýsti 17 ára
strák frá Katalóníu á Spáni.
Þetta var frábær upplifun og lærdómsrík. Ekki ein-ungis kynntumst við annarri
menningu heldur einnig eigin
landi upp á nýtt og sjálfum okkur
um leið. Við vorum einstaklega
heppin með einstakling, hann
datt inn í okkar fjölskyldu og inn í
okkar húmor. Það er lykilatriði að
taka skiptinemanum sem einum af
fjölskyldunni af heilum hug og eins
og þetta sé þitt barn en ekki gestur.
Hann var alltaf einn af okkur. Nú
er rúmt ár síðan hann fór heim en
hann hefur komið tvisvar í heim-
sókn til okkar og við farið einu
sinni til hans. Hann hringir í okkur
ef eitthvað merkilegt er að gerast
í lífi hans úti og er í miklu sam-
bandi. Ég var alltaf alveg ákveðin
í að gera þetta aftur, þetta var svo
skemmtilegt. Það runnu reyndar á
mig tvær grímur þegar kom að því
að kveðja hann. Það var ótrúlega
erfitt en auðvitað jafnar maður sig
á því. Maður græðir nefnilega eitt
barn í viðbót sem er ómetanlegt og
ótrúlega falleg upplifun.“
Hvernig er að vera
skiptinemamamma? 
Guðmundur Gunnarsson, framkvæmdastjóri AFS, Abena Amoah, skiptinemi á Sauðárkróki 1989, Halldóra Guð-
mundsdóttir, formaður AFS og týnda systirin, Nana Yaa Appiah sem var skiptinemi í Kópavogi 1989.
Heimsþing AFS var haldið í Gana í október síðast-liðnum og ég sem for-
maður AFS á Íslandi fór þangað.
Nokkrum dögum áður en ég fór
út hitti ég kunningjakonu mína,
Kristínu Pétursdóttur, sem hefur
unnið með AFS í mörg ár og hún
sagði við mig, í gríni náttúrlega:
„Heyrðu, fyrst þú ert að fara til
Gana værirðu þá ekki til í að finna
systur mína sem var skiptinemi
heima hjá mér í Kópavoginum
1989? Við misstum því miður
alveg sambandið við hana en það
væri frábært ef þú gætir fundið
hana fyrir mig.“ Og ég sagðist
náttúrlega alveg til í það enda búa
ekki nema 2,7 milljónir manna í
höfuðborg Gana, Akkra og ekkert
mál að finna eina konu með ekkert
nema nafnið hennar. En mér tókst
á einum sólarhring ekki bara að
finna systur hennar heldur hitta
hana líka og geri aðrir betur. Við
erum þarna allra þjóða kvikindi á
þinginu og fyrsta kvöldið er veisla
til að bjóða alla velkomna. Þar
er ég kynnt fyrir konu frá Gana,
Abenu Amoah, sem vinnur hjá AFS
og hafði einmitt verið skiptinemi
á Íslandi, nánar tiltekið á Sauðár-
króki, árið 1989. Ég kveikti strax
á ártalinu og spyr hana í djóki
hvort hún muni nokkuð eftir
konu sem hét Nana Yaa Appiah
og hafði verið á Íslandi á sama
tíma og hún. Abena mundi eftir
nafninu en hafði ekki hitt hana í
mörg ár og ekkert af henni heyrt.
En hún prófaði að gúgla Nönu og
viti menn, hún var búsett í Akkra
og okkur tókst meira að segja að
finna símanúmerið hennar. Við
hringdum í hana strax, standandi
í sparikjólunum í miðri veislu og
hún svaraði! Og við mæltum okkur
mót. Ég hafði strax samband við
Kristínu og sagði henni að ég væri
búin að finna systur hennar og svo
hitti ég hana daginn eftir og það
voru miklir fagnaðarfundir. Við
tókum mynd til að senda Kristínu
og þetta var mjög skemmtileg
stund og alveg ótrúlegt að ég skyldi
finna týndu systurina. Þetta sýnir
hvað heimurinn getur verið lítill.“
Leitin að týndu systurinni
Halldóra Guðmundsdóttir, formaður AFS á Íslandi, fann
týnda skiptisystur úr Kópavoginum á heimsþingi í Gana
Ægir Jónas Jensson, varafor-
maður Norðurlandsdeildar AFS
Ég fór sjálfur sem skiptinemi til Nýja-Sjálands 2015. Þar voru frábærir sjálfboðaliðar sem
hjálpuðu mér með margt sem ég
þurfti á að halda meðan á dvölinni
stóð. Þegar ég kom heim langaði mig
að halda áfram sambandinu við AFS
og taka þátt í starfinu. Mig langaði
til þess að leggja mitt af mörkum svo
aðrir gætu öðlast jafn frábæra reynslu
af skiptinámi og ég hafði gert. Ég er
núna varaformaður í Norðurlands-
deild AFS. Starfið felst meðal annars í
að skipuleggja viðburði fyrir nemana
og hjálpa þeim með hvað sem er
hvort sem það tengist einhverju í
skólanum eða öðru.“
Hvers vegna að gerast sjálfboðaliði? 
Rebecca frá Ítalíu, fremst á mynd,
dvaldi hjá fjölskyldunni í tæpt ár.
Um aldarfjórðungur er síðan Baldvin Valdemarsson, bæjarfulltrúi á Akureyri
og verkefnastjóri hjá Atvinnu-
þróunarfélagi Eyjafjarðar, sendi
fyrsta barnið sitt út í skiptinám á
vegum AFS. Baldvin á fimm börn
og hafa þau öll, utan eldri stráksins,
sótt sambærilegt skiptinám undan-
farin 25 ár. „Fyrsta barnið mitt og
það elsta, dóttirin Katrín Björk,
fór til Kanada og líklegast hefur
fyrrverandi kona mín selt okkur þá
hugmynd á sínum tíma. Hún var
skiptinemi á sínum yngri árum og
það hefur vafalaust haft mikil áhrif
á þennan áhuga hennar.“
Í kjölfarið fylgdu hin börnin á
næstu árum. „Næstur var Valdimar
en hann fór til New York fylkis í
Bandaríkjunum. Þá fór Elva Karitas
en hún dvaldi í Kaliforníu í Banda-
ríkjunum. Það síðasta var svo Sara
Júlía sem dvaldi í Katalóníu á Spáni
fyrir tveimur árum. Eldri strákurinn
minn komst ekki út þar sem hann
var orðinn of gamall en í staðinn
tók hann eina önn í háskóla í
Suður-Karólínu í Bandaríkjunum.“
Dvölin ytra gekk mjög vel hjá
öllum börnunum segir Baldvin.
„Það er ekki hægt að segja annað.
Þau mynduðu tengsl við fólk sem
enn eru til staðar og munu kannski
endast alla ævi. Það er óhætt að
segja að þau hafi komið öll miklu
fullorðnari til baka, lífsreyndari og
víðsýnni.“
Baldvin hefur einnig hýst erlend
ungmenni undanfarin ár sem var
líka mjög lærdómsríkt. „Við vorum
með eina ítalska stelpu í tæplega
eitt ár og vorum mjög heppin. Það
gekk mjög vel og við höfum hitt
hana eftir að hún fór heim. Síðan
hef ég hýst tvo krakka til bráða-
birgða. Fyrst stelpu frá Austurríki
sem dvaldi hjá okkur í þrjá mánuði
og seinna ítalskan strák sem dvaldi
hjá okkur um tíma þegar fóstur-
fjölskyldan hans fór í frí til útlanda.
Þetta gekk allt mjög vel og maður
lærir alltaf eitthvað nýtt með hverju
ungmenni.“
Hann mælir svo sannarlega með
því að bæði ungmenni og foreldrar
skoði þennan möguleika. „Þetta er
ekki síður lærdómur fyrir fóstur-
fjölskylduna. Þessi tími er ekki
alltaf auðveldur en hann er mjög
gefandi. Eins og ég segi oft þarf
fósturfjölskyldan að uppfylla þrjú
skilyrði. Þau þurfa að opna heimili
sitt upp á gátt og gera krakkana að
eigin fjölskyldumeðlimum. Þau
þurfa að opna hjarta sitt og líta á
þau sem börnin sín. Og það þýðir
um leið að það þarf líka að opna
veskið. Þótt nær allt sé borgað fyrir
þau verður maður að vera viðbúinn
að gera það sama fyrir þau og
önnur börn sín.“
Reynsla sem nýtist ævina
Fjögur af fimm börnum Baldvins Valdemarssonar hafa
farið út í skiptinám á vegum AFS. Hann segir þau öll hafa
komið til baka fullorðnari, lífsreyndari og víðsýnni.
Stefán Haukur er lengst til vinstri.
4 KYNNINGARBLAÐ 1 6 . N óv e m B e R 2 0 1 7 F I M MT U DAG U RAFS á ÍSLANdI
1
6
-1
1
-2
0
1
7
0
5
:4
6
F
B
0
7
2
s
_
P
0
5
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
7
2
s
_
P
0
3
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
7
2
s
_
P
0
2
2
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
7
2
s
_
P
0
3
5
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 1
E
3
B
-6
9
2
4
1
E
3
B
-6
7
E
8
1
E
3
B
-6
6
A
C
1
E
3
B
-6
5
7
0
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
4
B

F
B
0
7
2
s
_
1
5
_
1
1
_
2
0
1
C
M
Y
K