Morgunblaðið - Sunnudagur - 26.03.2017, Blaðsíða 16

ÚTTEKT
16 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 26.3. 2017
S
ala á fasteignum hefur ekki verið líf-
legri hérna í tíu til fimmtán ár,“
segir Kristinn Jónasson, bæj-
arstjóri í Snæfellsbæ. „Það var síð-
ast hjá mér í morgun fólk sem hef-
ur verið að leita að húsnæði frá því í janúar, án
árangurs; þannig að það er talsverður skortur
á húsnæði í sveitarfélaginu og lítið sem losn-
ar.“
Að sögn Kristins er framboð á fasteignum í
eigu einkaaðila lítið sem ekkert; það sem hægt
er að leigja séu íbúðir í eigu sveitarfélagsins
annars vegar og Íbúðalánasjóðs hins vegar
sem sjóðurinn eignaðist í hruninu. „Þeir eru að
leigja allar sínar íbúðir en mættu vera sneggri
þegar skipt er um leigjendur. Það tekur of
langan tíma.“
Snæfellsbær hefur heldur ekki farið var-
hluta af aukinni leigu á húsnæði til ferða-
manna, hinni svokölluðu Airbnb-væðingu, sem
takmarkar eðli málsins samkvæmt framboðið.
Þá segir hann aukin umsvif í ferðaþjónustu
hafa áhrif á húsnæðismarkaðinn enda kalli þau
á fleira fólk, eins og víðast hvar á landinu. Það
þýði svo aftur að fjölbreytni í störfum sé að
aukast í sveitarfélaginu. „Öfugt við það sem
var fyrir fimm árum erum við farin að reka
ferðaþjónustuna á ársgrundvelli sem kallar á
það að fólk er í auknum mæli farið að festa sig
hérna,“ segir Kristinn og bætir við að bílaum-
ferð hafi aukist um 85% frá 2013 til 2016. „Það
koma orðið fleiri bílar út af Snæfellsnesi en
fara um Holtavörðuheiði.“
Kristinn segir ánægjulegt hversu margt
ungt fólk, sem lokið hefur námi, er að flytja á
Snæfellsnesið. „Ég hef mjög gaman af því að
ræða við þetta fólk og það talar um að það sé
mun fljótara að spara peninga hér en í Reykja-
vík. Það er ekki síst vegna þess að húsnæð-
isverð er mun lægra,“ segir Kristinn.
Í ljósi húsnæðisskortsins vonast bæj-
arstjórinn til þess að fleiri komi á næstu
misserum til með að treysta sér til að byggja
í Snæfellsbæ. „Vandamálið í því sambandi er
það, eins og svo víða á landsbyggðinni, að
ekki er öruggt að fólk endurheimti peningana
sem það leggur í bygginguna ákveði það
seinna að selja. Í því sambandi er ánægjulegt
að húsnæðisverð sé að hækka,“ segir Krist-
inn.
Fasteignaverð ekki nógu hátt
Að sögn Gísla Halldórs Halldórssonar, bæj-
arstjóra í Ísafjarðarbæ, er staðan í húsnæðis-
málum snúin í sveitarfélaginu. „Það er eig-
inlega skortur á húsnæði, sérstaklega á
Ísafirði, en vandamálið er flókið vegna þess að
fasteignaverð hefur ekki verið nógu hátt og
ekki í takti við leiguverð sem er hlutfallslega
hærra,“ segir Gísli.
Hann bendir þó á, að fasteignaverð hafi
hækkað um 25% á undanförnum tveimur ár-
um og sú hækkun standi enn yfir. Þannig að
hagkvæmnibilið er að styttast og þar af leið-
andi ætti að vera aukinn hvati til að byggja.
„Okkar verkefni hjá sveitarfélaginu núna er
að endurskoða skipulag, finna heppilegar lóð-
ir og örva verktaka til húsbygginga,“ segir
Gísli.
Ísafjarðarbær hefur líka sótt um stofnfjár-
framlag hjá Íbúðalánasjóði en það er fyrst og
fremst vegna lítilla íbúða, fyrir tekju- og efna-
minna fólk, og spurn eftir þeim er ekkert gríð-
arlega mikil fyrir vestan, að sögn Gísla. „Samt
vonumst við til að geta nýtt það sem kjölfestu í
fjölbýlishúsum með stærri íbúðum á efstu
hæð,“ segir hann.
Annað sem hefur verið að eiga sér stað
vestra er Airbnb-væðingin. „Hún er ekki stór-
vægileg en við finnum vissulega fyrir henni,“
viðurkennir Gísli.
Þá hafa verið brögð að því að fólk hafi verið
að kaupa sér sumarhús í sveitarfélaginu, ekki
síst á Flateyri, til að verja þar tíma í orlofum
sínum. „Við erum auðvitað fegin því þegar hús
eru keypt og tekin í gegn, það flikkar upp á
þessi fallegu þorp okkar, en á móti kemur að
um leið minnkar framboðið á húsnæði. Á Flat-
eyri eru til dæmis um sextíu lögheimilislausar
íbúðir sem er mjög hátt hlutfall og svipaður
fjöldi og á Ísafirði,“ segir Gísli.
Mikill vöxtur er fram undan í fiskeldi í Ísa-
fjarðardjúpi sem Gísli segir kalla á nokkur
hundruð ný störf. „Það gæti þýtt íbúafjölgun
upp á meira en þúsund manns þannig að við
þurfum að vera í startholunum. Sú þróun ætti
á endanum að skila okkur réttu fasteignaverði
en 200 til 300 fermetra einbýlishús hafa verið
að seljast á 25 til 30 milljónir króna. Það er
ekki hátt fermetraverð og þar af leiðandi hag-
stætt að kaupa hérna fyrir vestan núna,“ segir
Gísli.
Hann segir fólki hafa verið að fjölga í sveit-
arfélaginu, ekki síst fólki á barneignaraldri, og
um leið hafi aldurspíramídinn verið að réttast
af. Húsnæðisskortur haldi þó aftur af þessari
þróun. „Fólk vill flytja út á land, meðal annars
hingað til okkar, og atvinna er í boði, þannig að
fjölgun yrði klárlega hraðari ef úrval húsnæðis
væri meira.“
Hann segir sumt eldra fólk hafa áhuga á að
minnka við sig en ekki sé nægilega gott fram-
boð af slíku húsnæði, til dæmis þægilegu hús-
næði með lyftu, og fyrir vikið haldi fólkið að
sér höndum. „Við þurfum að fara að koma
framkvæmdum við slíkt húsnæði af stað en um
leið myndi losna um stærra húsnæði fyrir fjöl-
skyldufólk,“ segir Gísli.
Erum í stökustu vandræðum
„Við erum í stökustu vandræðum; það er of
lítið framboð á húsnæði hjá okkur,“ segir
Ásta Björg Pálmadóttir, sveitarstjóri í Sveit-
arfélaginu Skagafirði. Lítið hefur verið byggt
á svæðinu eftir hrun og kennir Ásta háum
byggingarkostnaði og lágu fasteignaverði
fyrst og fremst þar um enda þótt vísbend-
ingar séu um að fasteignaverð fari nú hækk-
andi.
„Við erum að missa fólk út af húsnæð-
isvandræðum sem er bagalegt þar sem við höf-
um næga atvinnu og vantar fólk í vinnu. Við
þurfum virkari leigumarkað og það er sáralítið
á sölu. Sérstaklega vantar húsnæði fyrir fjöl-
skyldufólk,“ segir Ásta og bætir við að Airbnb-
væðingin hafi á síðustu mánuðum teygt anga
sína norður.
Ásta kveðst á sínum tíma hafa óskað eftir
fundi með ASÍ vegna byggingarfélagsins
Bjargs en fengið þau svör að það myndi ein-
beita sér að höfuðborgarsvæðinu, alltént til að
byrja með.
Heldur er Eyjólfur þó að hressast og Ásta
upplýsir að tvö einbýlishús séu þegar í bygg-
ingu og framkvæmdir við sex eða sjö til við-
bótar muni vonandi hefjast með vorinu. Þá
festi verktaki kaup á gamla barnaskóla-
húsnæðinu og hyggst setja þar upp ellefu íbúð-
ir, auk þess sem Búhaldar, félag eldri borgara,
eru að reisa sex íbúðir sem teknar verða í
notkun í haust. „Sveitarfélagið setti líka á
laggirnar sjálfseignarstofnun sem sótti um
stofnframlag til Íbúðalánasjóðs en við höfum
ekki enn fengið svar,“ segir Ásta.
30% hækkun á fasteignaverði
Það er orðið of lítið framboð á húsnæði hjá
okkur,“ segir Kristján Þór Magnússon, sveit-
arstjóri Norðurþings. „Vandamálið í því sam-
bandi hefur aðallega verið samspil sölu-
andvirðis eigna á markaði á móti
byggingarkostnaði sem aftrað hefur uppbygg-
ingu til þessa, en sem betur fer höfum við verið
að sjá um þriðjungs hækkun á fasteignaverði
undanfarið ár eða svo, alla vega á Húsavík,
vegna uppbyggingarinnar sem er að eiga sér
stað í atvinnulífinu hjá okkur. Þetta mun ýta
undir nauðsynlega fjölgun íbúða á svæðinu.“
Aðgerðir til að mæta vaxandi húsnæðisþörf
eru þegar hafnar nyrðra en Kristján Þór tók
einmitt fyrstu skóflustunguna að nýju hverfi á
Húsavík í vikunni. Þar eru tæplega þrjátíu lóð-
ir fyrir tvíbýlishús og fjögurra eininga fjöl-
býlishús og áformað að byggja 22 íbúðir til að
byrja með en að sögn sveitarstjórans er rými í
hverfinu fyrir annað eins og er annar áfangi í
athugun.
„Miðað við þær spár sem við höfum á borð-
inu í tengslum við þessa uppbyggingu á svæð-
inu er skortur á einhverjum hundrað íbúðum á
næstu fimm árum,“ segir Kristján Þór.
Norðurþing hefur ekki farið á mis við aukin
umsvif í ferðaþjónustunni og líkir Kristján Þór
leigumarkaðnum við villta vestrið í því sam-
bandi. „Við höfum fundið fyrir þessari Airbnb-
væðingu og höfum verið að reyna að vernda al-
menna leigendur í leit að leiguhúsnæði á vett-
vangi sveitarstjórnar enda eru íbúðir
takmörkuð auðlind. Þetta er þó alls ekki ein-
falt mál, þar sem menn vilja auðvitað sjá
hverja einustu atvinnugrein vaxa og dafna.“
Húsnæðisskortur
á landsbyggðinni
Offramboð á húsnæði á landsbyggðinni heyrir sögunni til, að því er fram kemur í samtali Sunnudagsblaðsins við sjö
sveitar- og bæjarstjóra víðs vegar um landið. Þvert á móti er víðast hvar skortur á húsnæði eða hann við það að bresta á,
meðal annars vegna aukinna umsvifa í atvinnulífinu og Airbnb-væðingarinnar. Eðli málsins samkvæmt hækkar
fasteignaverð því hratt um þessar mundir úti á landi og framkvæmdir víða hafnar eða að fara í gang.
Orri Páll Ormarsson orri@mbl.is
Frá Egilsstöðum. Þar er
framboð á húsnæði
minna en eftirspurnin.
Morgunblaðið/Golli