Læknablaðið - 01.03.2017, Side 19

LÆKNAblaðið 2017/103 127
Athuganir sem gerðar hafa verið í öðrum löndum á árangri
meðferðar lifrarbólgu C með peg-interferóni og ríbavíríni utan
klínískra slembirannsókna sýna ýmist svipaðan eða lakari ár-
angur í samanburði við framskyggnu klínísku rannsóknirnar. Í
danskri rannsókn fengu 63% varanlega veirusvörun, þar af var
svörun í arfgerð 1 um 44%.19 Í fjölþjóðlegri rannsókn, PROPHESYS,
var veirusvörun 42% fyrir arfgerð 1 og 61% fyrir arfgerð 3.21
Betri árangur hér á landi gæti að hluta skýrst af lægri aldri sjúk-
linga við upphaf meðferðar enda næst almennt betri árangur af
meðferð hjá yngri aldurshópum.19,21,22 Lágur aldur skýrist að hluta
af síðkominni útbreiðslu veirunnar hér á landi.15 Einnig er mögu-
legt að sjúklingar greinist hér fyrr og sé vísað fyrr til meðferðar.
Á sjúkrahúsinu Vogi hefur um árabil verið skimað skipulega fyrir
lifrarbólgu C hjá fólki sem hefur sprautað sig með vímuefnum í æð
og þeim sem greinast verið vísað áfram til eftirlits og meðferðar.23
Þá voru fáir sjúklingar með skorpulifur eða mikla örmyndun
í lifur (bandvefsstig 4-6) en árangur meðferðar er lakari í þeim
hópi.21,22,24,25 Í mörgum erlendum rannsóknum eru allt að 30% sjúk-
linga með mikla örmyndun í lifur eða skorpulifur.11,12 Lágur aldur
þýðisins hefur áhrif á tíðni skorpulifrar þar sem tíðni hennar eykst
með aldri sjúklinga, að hluta vegna þess að bandvefsmyndun er
hraðari hjá þeim sem eru eldri við smit.26 Þótt nýgengi skorpulifr-
ar hafi farið vaxandi hér á landi hefur það lengst af verið lágt í
samanburði við nágrannalöndin. Lifrarsýni var tekið hjá tæplega
helmingi sjúklinga. Líklegt er að sýni hafi helst verið tekið hjá
sjúklingum sem líklegastir voru til að hafa mikla örmyndun, til
dæmis þeim sem höfðu langan smittíma og aðra áhættuþætti, svo
sem mikla áfengisneyslu.
Þá gefur smæð íslenska samfélagsins og samvinna við með-
ferðarstofnanir eins og SÁÁ, tækifæri til þéttara utanumhalds og
getur dregið úr líkum á að sjúklingar detti út úr meðferð og eftirliti.
Í rannsókninni voru könnuð áhrif nokkurra þátta á árangur
meðferðar. Verulegur munur var á árangri eftir arfgerð þar sem
svörun var betri hjá sjúklingum með arfgerð 3 en arfgerð 1. Yngri
sjúklingar svöruðu meðferð betur en þeir eldri. Þá var árangur
lakari hjá þeim sem höfðu mikla örmyndun í lifur. Allt er þetta í
samræmi við niðurstöður annarra rannsókna.10,13,19,20,22
Þekkt er að árangur af meðferð við lifrarbólgu C með interferóni
og ríbavíríni er lakari hjá þeim sem jafnframt eru smitaðir af HIV.27
Sjúklingar með samhliða HIV-smit eru að jafnaði útilokaðir frá er-
lendum rannsóknum eða rannsakaðir sérstaklega.19,22 Tiltölulega
fáir voru HIV-smitaðir í þessari rannsókn og var ekki tilefni til sér-
stakrar skoðunar á þeim hópi. Það gerir þó samanburð við aðrar
rannsóknir enn hagstæðari að hafa hann með.
Rannsóknir hafa sýnt að svörun við meðferð er lakari hjá þeim
sjúklingum sem hafa hátt veirumagn í sermi við upphaf meðferð-
ar.10,11 Í þessari rannsókn læknuðust hlutfallslega heldur færri af
þeim sem voru með hátt veirumagn en munurinn var lítill enda
þýðið tiltölulega smátt og veirumagnsmælingar lágu ekki fyrir hjá
öllum.
Í okkar rannsókn fékk fjórðungur þeirra sem ekki luku lyfja-
meðferð viðvarandi veirusvörun en þekkt er að sumir sjúklingar
þurfa styttri meðferðartíma til að læknast.28-31
Takmarkanir rannsóknarinnar eru meðal annars að hún er aft-
urskyggn. Þá veldur smæð þýðisins því að í takmörkuðum mæli er
hægt að sundurgreina og bera saman hópa svo tölfræðilega mark-
tækt sé.
Styrkur rannsóknarinnar felst meðal annars í því að þýðið tekur
yfir þversnið á heilli þjóð og meðferðin var veitt á einni stofnun.
Rannsókn okkar sýnir að miðað við erlendar rannsóknir var ár-
angur af meðferð lifrarbólgu C á Íslandi með peg-interferóni alfa
og ríbavíríni góður og gefur það tilefni til bjartsýni um árangur af
meðferðarátaki gegn lifrarbólgu C sem hafið er hér á landi.
Tafla I. Grunnupplýsingar um rannsóknarþýði (n: 207).
Fjöldi (n) Hlutfall (%)
Kyn
Karlar 136 66
Konur 71 34
Arfgerð
1 71 34
2 1 0
3 134 65
Aldur við meðferð (ár)
≤45 149 72
>45 58 28
Smitleið
Sprautusmit 155 75
Blóðhlutagjöf 10 5
Annað/óþekkt 42 20
Upphafsveirumagn (IU/ml1)
Undir 600.000 66 32
Yfir 600.000 66 32
Óþekkt 75 36
Ishak-bandvefsstig
0 til 3 74 36
4 til 6 18 9
Þar af skorpulifur 9 4
Óþekkt 115 55
1IU/ml: International Units/millilítra
Tafla II. Sjúklingar sem fengu viðvarandi veirusvörun1
Allir sjúklingar sem hófu
meðferð (n: 207)
Sjúklingar sem luku meðferð
samkvæmt áætlun (n: 161)
(n) (%) (n) (%)
Arfgerð 1 41/71 58 37/48 77
Arfgerð 3 105/135 78 98/112 88
Allir sjúklingar 147/207 71 136/161 84
1Viðvarandi veirusvörun við meðferð telst náð þegar RNA veirunnar er ómælanlegt í
sermi 24 vikum eftir lok meðferðar.