Læknablaðið - 01.03.2017, Blaðsíða 41

LÆKNAblaðið 2017/103 149
Fjölskyldan á Reykjalundi
árið 1956: Vífill, Ketill,
Ólafur Hergill, Guðríður
Steinunn, Oddur, Þengill,
Ragnheiður og Jóhannes
Vandill.1
svo mikil að hægt var að horfa í sólina
um miðjan dag án þess að depla auga. Það
var mjög kyrrt yfir öllu en viss spenna
í loftinu. Af og til voru menn að nálgast
mig og töluðu oftast þýsku en stundum
ensku og buðu upp á að skipta gjaldeyri á
hagstæðara gengi en var í bönkunum. Ég
þorði aldrei að gera þetta því þarna gat
vissulega verið leynilögreglan sem vildi
klekkja á manni.
Árið 1991 var ég að vinna í tæpa fjóra
mánuði við Alþjóðaheilbrigðisstofnunina
í Kaupmannahöfn. Verkefni mitt var tengt
slysavörnum og var ég sendur til fjögurra
landa á vegum stofnunarinnar, meðal
annars til Búdapest. En þá var allt öðruvísi
að koma til Ungverjalands. Flugstöðin var
ný og glæsileg og í leigubílnum á leið á
hótelið hljómaði einungis útvarpsstöðin
Voice of America. Ég heimsótti ýmsar
stofnanir og spítala þarna. Á spítölunum
var allt mjög gamaldags og búnaður fá-
tæklegur. En nú voru Ungverjar opnir og
töluðu frjálslega um hvað hitt og þetta
væri ómögulegt en ég vissi hins vegar
að menning þeirra, þar á meðal það sem
tengdist læknisfræðinni, stóð traustum
fótum á gömlum merg og var bjartsýnn á
að þarna yrðu framfarir þegar efnahagur
rýmkaðist. Leiðsögumaður minn vildi
gera lítið úr mannfallinu í uppreisninni
árið 1956, ég veit eiginlega ekki af hverju.
Hún sagði einnig að kommúnisminn hefði
alls ekki verið alslæmur fyrir Ungverja.
Eftir að kommúnistar tóku við stjórn upp
úr seinna stríðinu sagði hún að öll börn
hefðu fengið menntun óháð ríkidæmi en
fyrir þann tíma hefði menntun einungis
verið fyrir ríka fólkið.
Heimsóknir mínar til Ungverjalands
voru báðar fræðandi og skemmtilegar.
Mér fannst ég vera að stíga inn í gamla
evrópska menningu þar sem ríkti kyrrð
og fólk var háttvíst í framkomu. Þegar ég
fór í heimsóknir í ráðuneyti eða á spítala
hneigðu fylgdarmenn mínir sig iðulega
fyrir konunum og kysstu á handarbak
þeirra. Oft var ég leystur út með smá gjöf-
um sem voru táknrænar fyrir Ungverja-
land.
Það veldur mér vonbrigðum að
Ungverjar skuli nú loka landamærum
sínum fyrir flóttafólki og neita að verða
við ósk Evrópusambandsins um að þeir
axli ábyrgð ásamt öðrum Evrópuþjóðum.
Minnugur þess að við Íslendingar hjálpuð-
um þeim á sínum tíma finnst mér sárt að
lesa um þessi viðbrögð Ungverja.
Nokkur fjöldi íslenskra námsmanna
lærir nú læknisfræði í Ungverjalandi og
hafa sjúkrahúsið og heilsugæslan á Ak-
ureyri notið góðs af því, þar sem lækna-
kandídatar koma hingað og leggja fram
krafta sína og góða þekkingu. Auk þess
hafa ungverskir sérfræðilæknar komið
til að vinna á sjúkrahúsinu. Ég fór að
hugsa um þetta erindi þegar ég las grein
í Morgunblaðinu þar sem rakin var saga
ungversku flóttamannanna, sem komu til
Íslands árið 1956.4 Í greininni er rætt við
tvær hjúkrunarkonur sem voru í hópnum
í Hlégarði og settust hér að. Þær heita
Elísabet Csillag og Eva Jóhannsdóttir. Ég
sló á þráðinn til Elísabetar og mundi hún
vel eftir þessari dvöl og hlýjum móttökum
í Mosfellssveitinni og reyndar ávallt á Ís-
landi. Það sem kom þeim mest á óvart var
þessi mikli snjór. Þær eru ánægðar með þá
ákvörðun sem þær tóku á sínum tíma.
Þakkarorð
Sérstakar þakkir fá eftirfarandi aðilar fyrir
veitta aðstoð: Kristín Sigfúsdóttir, Odd-
ur Ólafsson, András Lovas, ungverskur
læknir, Guðríður Steinunn, Vífill og
Þengill, systkini mín, og Hlín Árnadóttir,
mágkona mín.
Heimildir
1. Þengilsdóttir E. Ykkar einlæg. Kvennabrekka forlag.
Reykjavík 2012.
2. Csillag M. Unverska uppreisnin 1956. Barn ungversku
uppreisnarinnar. Morgunblaðið 30.10.2016; 104: 22-3.
3. en.wikipedia.org/wiki/Hungarian_Revolution_
of_1956#Prelude – nóvember 2016.
4. Alexandersdóttir JM. Unverska uppreisnin 1956. „Eva, við
förum til Íslands“. Morgunblaðið 30.10.2016; 104: 24-5.

U M F J Ö L L U N O G G R E I N A R