Læknablaðið - 01.03.2017, Side 44

152 LÆKNAblaðið 2017/103
Ö L D U N G A D E I L D
Stjórn Öldungadeildar
Magnús B. Einarson formaður, Þórarinn
Sveinsson ritari, Hörður Alfreðsson gjaldkeri,
Guðrún Agnarsdóttir, Kristrún Benediktsdóttir.
Öldungaráð
Bergþóra Ragnarsdóttir, Jón Hilmar Alfreðsson,
Sigurður E. Þorvaldsson, Snorri Ingimarsson,
Tryggvi Ásmundsson.
Umsjón síðu
Páll Ásmundsson
Vefsíða: http://innri.lis.is/oldungadeild-li
Ólafur Jónsson
svæfingalæknir í Reykjavík
Í blaðinu Þjóðólfi þann 5. nóvember 1863
er frásögn af nokkuð óvenjulegum og
fágætum atburði. Læknaneminn Þorvald-
ur Jónsson (1837-1916) þreytti lokapróf í
læknisfræði. Það var lærifaðir hans, Jón
Hjaltalín (1807-1882) landlæknir, sem
prófaði hann. Prófið var bæði skriflegt
og munnlegt. Þess má geta að Þorvaldur
hafði lesið læknisfræði við Hafnarháskóla
árin 1857-1860 en síðan stundaði hann nám
sitt hjá Jóni landlækni sem árið 1860 hafði
fengið leyfi yfirvalda til þess að hefja hér
kennslu læknisefna. Þorvaldur var fyrsti
nemandi hans og jafnframt sá fyrsti sem
hann prófaði. Fram til þessa hafði kennsla
eða fræðsla í lækningum hérlendis verið
ómarkviss og brotakennd allt frá því að
fyrsti lærði læknirinn, Bjarni Pálsson
(1719-1779) landlæknir, annaðist kennslu
nokkurra læknisefna.
Hefst nú frásögn blaðsins eftir Jón
Hjaltalín, talsvert stytt:
Það er nú svo sem sjálfsagt, að þegar siðr sá, sem
fallinn er niðr fyrir nærfelt 100 árum verðr tekinn
upp aptr, þá verðr það að verða með nokkrum
umbreytingum, og þann veg var það og með
læknispróf það, er hér nú aptr eptir lánga dvöl
var haldið í miðjum fyrra mánuði, er kandidatus
medicinae og chirurgiae Þorvaldr Jónsson var
prófaðr í læknisfræði samkvæmt konúngsúr-
skurði 29. Ágúst f.á. og bréfi lögreglustjórnarinn-
ar af 28. Maí þ.á.
Sem prófdómendr við þetta læknispróf voru
af stip[t]amtmanninum kvaddir þessir menn:
kanselliráð og fyrrum héraðslæknir herra G.
Hjálmarsson; yfirkennari herra B. Gunnlögsen,
apothekari franskr konsúll herra A. Randrup,
kennari við hinn lærða skóla herra H. Guð-
mundsson. Hin skriflegu spursmál voru fjögr,
og hafði kandídatinn til að svara hverju þeirra,
hérumbil 5 tíma; þau voru útvalin á examens-
staðnum, en einn af kennurum lærða skólans var
jafnan fenginn til að sitja yfir kandídatnum með-
an hann svaraði þeim.
Hin skriflegu spursmál voru svo hljóðandi:
1. Í Anatomie og Líffræði (Physiologie):
Kandidatinn skýri ljóslega frá legu lúngnanna í
mannlegum líkama; segi af hverju þau saman-
standi, og til hvers þau þéni (deres physiologiske
Function)?
2. Í dómsmála-læknisfræði (Medicina forensis):
Hver meiðsli eru það á mannlegum líkama, sem
verða að álítast sem óumflýanlega drepandi
(laesiones absolute letales) og hvernig geta minni
meiðsli, vegna kringumstæðanna, orðið banvæn
á ýmsan hátt?
3. Í handlæknisfræði (Chirurgie):
Kandídatinn skýri frá þeim mátum og meðölum,
með hverjum menn stöðva allar ytri blóðrásir
(alle ydre Forblödninger) bæði frá slagæðum og
blóðæðum?
4. Í innvortis sjúkdómafræði (Therapie):
Hvað er vatnssýki (Ascites)? hvor eru hennar
sérstöku kennimerki? hvernig getr hún lyktað
(Prognosis)? og hvernig á hún að meðhöndlast?
Þessi 2 seinustu spursmál valdi herra Dr.
Medicinae Krabbe, því hann var hér viðstaddr
meðan lærdómsprófið fram fór. [Harald Krabbe
(1831-1917), danskur læknir sem rannsakaði sulla-
veikina 1863].
Þegar kandídatinn var búinn að svara þeim
skriflegu spursmálum, byrjaði hið munnlega
lærdómspróf, sem stóð yfir í 3 daga. Fyrst var
kandídatinn yfirheyrðr í grasafræði (Botanik)
og varaði sú yfirheyrsla í 1 tíma; þá í efnafræði,
sömuleiðis í heilan tíma; þá í anatomie 1 1/2 tíma;
því næst í chirugie líka í 1 1/2 tíma; þá í yfirsetu-
Læknisprófið
í Reykjavík árið 1863 Nemandinn: Þorvaldur Jónsson læknir
Kennarinn: Jón Hjaltalín landlæknir