Fréttablaðið - 10.05.2018, Síða 46

Grein þessi varðar notkun á hugtakinu „Listmeðferð og músíkmeðferð“.
Mikill er máttur listanna og
það hafa menn vitað frá örófi
alda. Listir hafa verið notaðar í
margs konar tilgangi í fagurlistum,
arkitektúr, hönnun, kennslu, til
tjáningar, styrkingar og gleði. Að
gefnu tilefni er þörf á að skerpa á
notkun hugtaksins „meðferð“ frá
sjónarhóli list- og músíkmeðferðar-
fræðinga, ekki síst m.t.t. öryggis og
virðingu fyrir sjúklingum og skjól-
stæðingum.
Félag músíkmeðferðarfræðinga
(stofnað 1997) og Félag listmeð-
ferðarfræðinga (stofnað 1998) eru
fagfélög einstaklinga hér á landi
sem hafa menntað sig sem músík-
eða listmeðferðarfræðinga (Music
Therapist/Art Therapist). List- og
músíkmeðferðarfræðingar hafa
lokið meistaragráðu eða sambæri-
legri menntun frá viðurkenndum
skólum á þessu sviði. Menntunin
er á háskólastigi og samanstendur
hún af kenningum um listsköpun,
sálfræðikenningum, geðfræði,
reynslu af listsköpun og starfs-
þjálfun undir handleiðslu reynds
listmeðferðarfræðings, sálfræð-
ings eða geðlæknis. Á meðan á
námi stendur er lögð áhersla á að
nemendur sæki sér persónulega
meðferð. Menntun í list og músík-
meðferð er ekki í boði á Íslandi sem
stendur.
Síðan um aldamót hafa fag-
félögin tvö óskað eftir löggildingu.
Félagsmenn vinna með viðkvæma
einstaklinga, oft í flókinni til-
finningavinnu. Það krefst þess að
viðkomandi hafi þekkingu á list-
forminu, eigin tilfinningalífi, með-
ferðarsambandinu, meðferðar-
kenningum og kunni að beita
listrænni tjáningu sem verkfæri
til að meðferðin gagnist einstakl-
ingnum. Löggilding faggreinanna
er mikilvægur þáttur í að tryggja
öryggi sjúklinga. Með þessu má
koma í veg fyrir að þeir sem ekki
hafa lokið námi í viðeigandi með-
ferðarfræðum valdi skaða vegna
vanþekkingar sinnar.
Í haust verður norræn ráðstefna
haldin á Hótel Örk í Hveragerði
þar sem menntaðir meðferða-
fræðingar í skapandi listum flytja
erindi og halda vinnustofur. Ein
af frumkvöðlum listmeðferðar og
stofnendum þessarar ráðstefnu
er Sigríður Björnsdóttir sem lengi
starfaði á barnadeild Landspítal-
ans. Fyrsta ráðstefnan var haldin
á Íslandi árið 1975 en hefur síðan
verið haldin annað hvert ár í hverju
Norðurlandanna. Frá 2014 hefur
ráðstefnan verið haldin í samvinnu
við músíkmeðferðarfræðinga og
leiklistarmeðferðarfræðinga og
verður það gert að þessu sinni
líka. Fyrirlesarar og þeir sem halda
vinnustofur koma frá ýmsum
löndum og er leitast við að fjalla
um það sem efst er á baugi í með-
ferðarfræðunum á hverjum tíma.
Þessi ráðstefna er öllum opin og
getur gefið áhugasömum góða inn-
sýn í meðferðarform skapandi lista.
Hægt er að hafa samband við félög
list- eða músíkmeðferðarfræðinga
til að fá frekari upplýsingar. Upp-
lýsingar um ráðstefnuna er að finna
á ncatc2018.is.
Fyrir hönd stjórna
Félags listmeðferðarfræðinga (list-
medferdisland.com) og Félags músík-
meðferðarfræðinga
Hvað er listmeðferð?
Inga Björk
Ingadóttir
músíkmeð-
ferðarfræðingur
Fjóla
Eðvarðsdóttir
listmeðferðar-
fræðingur
Í framhaldi af grein minni „Til hagsmunaaðila Hörpu“ sem birt var sl. nóvember og nú nýafstað-
ins aðalfundar Hörpu vil ég útskýra
nánar mikilvægi þeirra tækifæra
sem felast í markvissri dagskrár-
gerð og verkefnastýringu. Fyrir
utan baráttuna við að halda utan
um reksturinn þá er tilvistargrund-
völlur tónleikahúss (listrænn sem
og rekstrarlegur) tónleikar, tón-
leikaraðir og hátíðir með flytjend-
um í hæsta mögulega gæðaflokki
en jafnframt með sjálfbæru sniði.
Ef til vill er það þvert á almennar
hugmyndir en í raun er það óeðli-
legt þegar slíkir viðburðir bera ekki
sterka afkomu sem notuð er til þess
að styðja við stórviðburði og/eða
almenna reksturinn. Slík kjarna-
starfsemi mótar einnig helstu við-
miðunarmörk rekstursins og stöðu
hússins gagnvart hagsmunaaðilum.
Skilyrðin fyrir öflugri kjarna-
starfsemi í Hörpu eru með besta
móti. Listamenn hrósa heims-
klassa hljómburði Eldborgar, 86%
þjóðarinnar hafa heimsótt húsið,
starfsemi t.d. Sinfóníunnar bendir
til þess að þolmörk markaðarins
séu ekkert að gera vart við sig og
húsið sjálft er einfaldlega flott! En
þessi starfsemi er ný hér á landi og
ekki er hægt að bera hana saman
við aðrar greinar og/eða „hype“-
markaðsstefnu sem við þekkjum
helst frá stórborgum eins og
London eða New York (enda hefur
hún heldur ekki sannað sig þar).
Langtímamarkmið eins og miðlun
náinna tengsla við listformið sjálft
og markviss þróun hóps af kjarna
áhorfenda eru undirstöður fyrirsjá-
anleika og velgengni á þessu sviði.
Fjögur skref þarf að taka til að
koma þessu af stað. Helstu aðstand-
endur klassískra tónleika þurfa að
fara í djúpa sjálfsskoðun á eigin
styrk- og veikleikum. Þessir aðilar
þurfa jafnframt að sjá til þess að
samskiptin sín á milli séu mjög góð.
Þar með geta þeir betur skilgreint
hlutverk hvers og eins en einnig
séð betur hvar vantar almennt upp
á þekkingu og reynslu. Þá fyrst er
hægt að finna viðeigandi lausnir til
þess að styrkja verkefnastýringu og
samningsstöðu allra. Augljóslega
væri Harpa best til þess fallin að
halda utan um yfirsýn á markaðn-
um, að vera samræmingaraðili og
að fylla upp í það sem fer út fyrir
hlutverk og/eða getu annarra.
Að sauma þessa þræði saman
er mjög fíngerð og tímafrek vinna
sem alltaf krefst mikillar langtíma-
skipulagningar og góðra samskipta
innanhúss, sem og við aðra tón-
leikahaldara og alþjóðlega mark-
aðinn. Púslin í þessu spili eru því
bæði örsmá og risastór. Oftast er
það til dæmis þannig að tónleika-
hús einbeita sér að ákveðinni sér-
stöðu. Elbphilharmonie Hamburg
er nokkurs konar „borgartorg“ með
tengingu við hótel, veitingastaði
og gjafabúðir og hefur samstarf við
fjölbreytta tónleikahaldara, Musik-
verein í Vín hefur gyllta salinn sem
við þekkjum frá nýárstónleikunum
í sjónvarpinu og bæði Vínar og
Berlínar Konzerthaus hafa lýð-
ræðislega og nútímalega dagskrár-
gerð. Harpa hefur mikla möguleika
til þess að ala betur á öllum slíkum
atriðum.
Þó svo að klassíska tónlistin sé
oftast aðalatriði tónleikahúss af
þessu tagi þá er margt í hinni miklu
flóru íslensku tónlistarsenunnar
sem bendir til þess að slík nálgun
að tónleikahaldi gæti boðið upp
á spennandi og áður óþekkta
möguleika á öðrum sviðum tón-
listarheimsins. En hvað sem það
varðar þá verður erfiðara að koma
sterkum kjarna á beina braut eftir
því sem tíminn líður. Klassíkin t.d.
skipuleggur sig 2-6 ár fyrirfram og
því er nauðsynlegt að ganga í þetta
verkefni tafarlaust, ekki síst til þess
að gæta að alþjóðlegu orðspori
þessa glæsilega húss þegar kemur
að tónleikahaldi. Það eru forrétt-
indi að eiga Hörpu og aðstaðan er
að öllu leyti metnaðarfull til þess
að bera sterkan kjarna af eigin við-
burðum og vera þar með aflið á bak
við uppsprettu tónlistarlífsins.
Höfundur hefur starfað í klassíska
tónlistarheiminum í Vín sl. 7 ár, þar
á meðal sem verkefnastjóri í Wiener
Konzerthaus við tónleikahald og
uppsetningu gæðastjórnunarkerfis.
Mikilvægustu
tækifæri Hörpu
Gunnar
Guðjónsson
verkefnastjóri
Löggilding faggreinanna
er mikilvægur þáttur í að
tryggja öryggi sjúklinga. Með
þessu má koma í veg fyrir
að þeir sem ekki hafa lokið
námi í viðeigandi meðferðar-
fræðum valdi skaða vegna
vanþekkingar sinnar.
Klassíkin t.d. skipuleggur
sig 2-6 ár fyrirfram og því er
nauðsynlegt að ganga í þetta
verkefni tafarlaust, ekki síst
til þess að gæta að alþjóðlegu
orðspori þessa glæsilega húss
þegar kemur að tónleika-
haldi.Biðlisti í greiningu og viðtöl hjá sálfræðiþjónustu í skólum borgarinnar er langur. Víða er
einum sálfræðingi ætlað að sinna
þremur til fjórum skólum.
Í stað þess að fjölga sálfræðingum
hefur borgarmeirihlutinn ákveðið
„að draga úr svokölluðum greining-
um enda séu þær oft ofnotaðar“ en
þetta voru orð eins borgarfulltrúa á
fundi um daginn þegar spurt var út
í málefnið.
Vegna þessa hafa foreldrar neyðst
til að fara með börn sem tengja van-
líðan sína við námsgetu á einka-
reknar sálfræðistofur til að fá styrk-
leika og veikleika kortlagða. Fyrir
þetta er greitt að lágmarki 150.000
krónur.
Að sinna börnum er grunnstefið
í stefnu Flokks fólksins og sem odd-
viti og skólasálfræðingur til fjölda
ára er það mat mitt að þegar kemur
að sálfræðiþjónustu við skólabörn
hafi borgarmeirihlutinn stigið allt
of fast á bremsurnar.
Tökum sem dæmi barn sem
tengir vanlíðan sína við námið.
Kennarar reyna eftir bestu getu að
mæta þörfum barnsins. Barnið fær
að vinna í smærri hópum, fær e.t.v.
léttara námsefni eða minna heima-
nám. Engu að síður líður því illa í
skólanum. Sjálfsmatið versnar og
smám saman fer barnið að forðast
námið. Þegar komið er í efri bekk-
ina er barnið kvíðið og neitar jafn-
vel að fara í skólann. Þegar hér er
komið sögu er barnið oft búið að
vera á biðlista eftir sálfræðiþjónustu
í marga mánuði.
Í tilfellum sem þessum, sem eru
æði mörg, er brýnt að barnið fái
greiningu strax með þar til gerðum
greiningartækjum sem aðeins sál-
fræðingar mega nota. Um gæti verið
að ræða sértækan námsvanda; mál-
þroskaröskun, frávik í skynhugsun,
slakt vinnsluminni og athyglisbrest.
Þegar niðurstöður greiningar liggja
fyrir er gerð einstaklingsnámskrá
sem sniðin er að þörfum barnsins.
Stefna borgarinnar í þessum
málum hefur leitt til þess að fjöldi
barna í borginni fær ekki þá þjón-
ustu sem þau þurfa. Efnaminni
foreldrar hafa ekki efni á þjónustu
sjálfstætt starfandi sálfræðings.
Í mest sláandi tilfellum hafa for-
eldrar fengið lán eða afi og amma
hafa greitt fyrir þjónustuna.
Flokkur fólksins getur ekki liðið
að sparað sé þegar börn eru ann-
ars vegar. Tekjur borgarsjóðs eru
yfir hundrað milljarðar króna. Við
höfum vel efni á að sinna börnun-
um okkar með fullnægjandi hætti.
Flokkur fólksins er með fjölskyld-
una í forgrunni í sinni stefnu. Það
sem snýr að börnum og foreldrum
þeirra er sett í forgang. Markmiðið
er að biðlistar eftir þjónustu þar
sem börn eru annars vegar hverfi
með öllu í stofnunum borgarinnar.
Amma og afi borguðu
fyrir greiningu
Efnaminni foreldrar hafa
ekki efni á þjónustu sjálf-
stætt starfandi sálfræðings.
Í mest sláandi tilfellum hafa
foreldrar fengið lán eða afi
og amma hafa greitt fyrir
þjónustuna.
Kolbrún
Baldursdóttir
skipar 1. sæti
Flokks fólksins
í Reykjavík
Reykjavík stendur á krossgötum. Við getum tekið af skarið og gert betur, eða haldið áfram
með óbreytt ástand. Reykjavík þarf
að vera samkeppnishæf. Ekki bara
við nágrannasveitarfélögin sem hafa
vaxið hraðar en borgin. Reykjavík á
að vera samkeppnishæf við bestu
borgir Evrópu. Hér viljum við að
ungt fólk geti keypt og leigt íbúð á
viðráðanlegu verði. Í því hverfi sem
það velur. Við gerum kröfu um að
leikskólarnir hafi pláss fyrir börnin
okkar og séu fullmannaðir. Fólk á að
komast á milli hverfa borgarinnar á
styttri tíma. Og við viljum borg þar
sem loftið er hreint og undir hættu-
mörkum. Borg þar sem rými er fyrir
þjónustu og fyrirtæki í austurhluta
borgarinnar eins og á Keldum og
í Mjóddinni. Þar sem skipulag er
þannig að umferðin sé ekki stífluð
í vesturátt á morgnana og í austur
síðdegis. Þar sem almenningssam-
göngur virka og eru raunverulegur
valkostur. Hér er hægt að gera miklu
betur á næstu fjórum árum.
Uppfærum stjórnkerfið
inn í 21. öldina
Við þurfum stjórnkerfi sem er ein-
falt og skilvirkt. Stjórnunarkostnað
sem er í samræmi við umfang og
stærð Reykjavíkur. Í takt við þær
kröfur sem við gerum til fyrirtækja á
21. öldinni. Til þess þarf breytingar.
Borg sem er vel rekin svo ekki þurfi
að hækka álögur á íbúa. Borgarstjóra
sem er með viðtalstíma og svarar
fyrir erfiðu málin. Borgarstjórn
sem framkvæmir í stað þess að lofa.
Reykjavík á að vera græn, tækni-
vædd og manneskjuleg borg. Hún
hefur alla burði til þess. Það er ein-
falt að panta sér flugmiða og skrá sig í
flug. Það er líka ekki dýrt. Það kostar
álíka mikið að senda inn fyrirspurn
í stjórnkerfi Reykjavíkur og að kaupa
lággjaldafar til London: 17.000 krón-
ur fyrir hverja spurningu. Við vitum
hvenær flugvélin fer frá Keflavík. Það
er hins vegar ómögulegt að vita hve-
nær og hvort spurningum sé svarað
hjá borginni. Þessu þarf að breyta.
Við ætlum að vernda grænu svæð-
in í borginni. Friðlýsing Elliðaárdals
er löngu tímabær. Verndun Laugar-
dals sem útivistar- og íþróttasvæðis
er sjálfsögð. Reykjavík á langt í land
með að verða snjallborg enda er
sumt í stjórnkerfinu sem minnir á 19.
aldar bréfaskriftir embættismanna.
Þessu ber að breyta. Við viljum að
skólarnir fái aukið sjálfstæði og geti
undirbúið börnin okkar undir nýjar
áskoranir fjórðu iðnbyltingarinnar.
Áhersla á sjálfstæða hugsun, sam-
skipti og sköpun skiptir miklu máli.
Styðjum kennara og skólana okkar
til að mæta þessum verkefnum nýrr-
ar aldar. Þannig snjallborg vil ég sjá.
Reykjavík til framtíðar
Eyþór Arnalds
skipar 1. sæti á
lista Sjálfstæðis-
flokks í Reykjavík
Reykjavík á langt í land með
að verða snjallborg enda er
sumt í stjórnkerfinu sem
minnir á 19. aldar bréfa-
skriftir embættismanna.
Þessu ber að breyta.
1 0 . m a í 2 0 1 8 F I m m T U D a G U R22 s k o ð U n ∙ F R É T T a B L a ð I ð
1
0
-0
5
-2
0
1
8
0
4
:3
1
F
B
0
6
4
s
_
P
0
4
6
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
3
5
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
1
9
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
3
0
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 1
F
B
D
-5
F
E
C
1
F
B
D
-5
E
B
0
1
F
B
D
-5
D
7
4
1
F
B
D
-5
C
3
8
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
4
A

F
B
0
6
4
s
_
9
_
5
_
2
0
1
8
C
M
Y
K