Morgunblaðið - 31.01.2018, Side 18

18
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 31. JANÚAR 2018
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Staða TheresuMay,forsætis-
ráðherra Bret-
lands, hefur verið
mjög til umræðu í
bresku pressunni undanfarna
daga. Er þar sagt berum orðum
að Íhaldsflokkur hennar glími
við leiðtogakrísu, og að þing-
menn flokksins vilji að hún setji
fram með skýrari hætti hver
stefna hennar sé í málunum
sem snúa að útgöngu Breta úr
Evrópusambandinu, Brexit. Þá
hefur ekki hjálpað til, að
skýrslu sem kynna átti ráðherr-
um í vikunni um efnahagslegar
afleiðingar Brexit var þess í
stað lekið í fjölmiðla, að því er
virðist til þess að koma enn
frekara höggi á May.
Sem frekara dæmi um ólguna
innan flokksins má nefna, að
breskir fjölmiðlar greindu frá
því í vikunni, að um fjórðungur
þeirra sem mættu á sérstakan
fjáröflunarkvöldverð flokksins
síðastliðinn fimmtudag hefði
beinlínis krafist afsagnar henn-
ar. Og staða May virðist sér-
staklega veik, þar sem bæði
þeir þingmenn flokksins sem
styðja Brexit, og hinir sem vilja
að Bretar verði áfram innan
Evrópusambandsins, virðast
allir vera óánægðir með þá leið
sem May hefur farið.
May hefur þó ekki í hyggju
að víkja og því virðist sem að
þetta ástand muni vara áfram
um sinn. Enginn þingmanna
flokksins kemur May til varnar
þegar að henni er
sótt, en enginn
þeirra virðist held-
ur vilja leggja til
atlögu til þess að
fella hana úr for-
sætisráðherrastólnum.
Ástæðan fyrir því er einfald-
lega sú, að enginn vill bera
ábyrgðina á því að hafa hugs-
anlega valdið upplausn í bresku
stjórninni á þessum tíma-
punkti, þar sem upphaf næsta
viðræðukafla við Evrópusam-
bandið er rétt handan við horn-
ið. Þá óttast Íhaldsmenn einnig
að falli May og ríkisstjórn
hennar, gæti það beinlínis orðið
til þess að Verkamannaflokkur
Jeremys Corbyn nái stjórnar-
taumunum. Enginn vill því
rugga bátnum, jafnvel þó að
allir séu óánægðir með það
hvert hann stefnir.
Eitt sinn var sagt að helsta
afrek May sem leiðtoga Íhalds-
flokksins hefði verið að sam-
eina báða arma flokksins um
það markmið, að Bretar færu
út úr Evrópusambandinu í ljósi
niðurstöðunnar úr Brexit-
þjóðaratkvæðagreiðslunni. Á
þeim tíma var það ekki sjálf-
gefið. Gallinn var hins vegar sá,
að May neitaði fram í lengstu
lög að setja fram skýra stefnu
ríkisstjórnar sinnar í Brexit-
málinu, væntanlega í þeirri von
um að þannig myndi enginn
styggjast. Afleiðingin er sú,
líkt og iðulega þegar slík leið er
farin, að báðir armar brýna nú
kuta sína og búast til átaka.
Báðir armar breska
Íhaldsflokksins
búast til orrustu}
Hitnar undir May
Almennings-samgöngur
eiga eftir að verða
áberandi í kosn-
ingabaráttunni fyr-
ir komandi
borgarstjórnar-
kosningar. Á mbl.is
birtist í gær frétt,
sem sýnir hvað sam-
hengið í þeirri umræðu getur
verið undarlegt.
Íbúar í Staðahverfi í Graf-
arvogi eru lítt hrifnir af breyt-
ingu sem gerð var á leiðakerfi
Strætó um áramót. Bæði sé
tímafrekara og flóknara að kom-
ast leiðar sinnar en áður. Að auki
standist ekki áætlanir því að
vagnstjórum sé gefinn svo
naumur tími að komast á áfanga-
staði að ógerningur sé. Þykir
þeim verulega dregið úr þjón-
ustu í Grafarvogi og íbúum mis-
munað.
Íbúarnir gerðu undirskrifta-
lista og sendu borgarfulltrúum
og Strætó ásamt bréfi. Aðeins
Kjartan Magnússon virti íbúana
svars og sagði að Sjálfstæðis-
flokkurinn hefði verið breyting-
unni andvígur. Svarleysi meiri-
hlutans kemur ekki á óvart, en
er tæplega til sóma.
Sigríður Lóa Sigurðardóttir,
íbúi í Staðahverfi,
segir við mbl.is að
þessi breyting sé
„ekki í anda þess að
draga úr notkun
einkabílsins. Al-
menningssam-
göngur eiga að vera
fyrir alla og sér-
staklega þá sem búa
í úthverfum og eiga fyrir vikið
erfiðara með að ganga eða hjóla
á áfangastað.“
Sigríður Lóa veltir einnig fyr-
ir sér fyrir hverja borgarlínan
eigi að vera og spyr hvort ekki
eigi að vera hægt að komast úr
úthverfunum á stöðvar hennar.
Það er líka furðulegt að meiri-
hlutinn í borginni lætur eins og
varla þurfi að tala um kostn-
aðinn við borgarlínu, sem nú er
með verðmiðann 70 milljarðar og
er þá ótalinn rekstrarkostnaður
og fleira. Um leið horfir hún í
kostnað, sem í samanburði hlýt-
ur að teljast óverulegur, við að
þjónusta íbúa Staðahverfis.
Hvernig í ósköpunum ætlar
meirihlutinn að borga fyrir og
reka borgarlínu ef hann getur
ekki fundið peninga til að reka
almenningssamgöngur í núver-
andi mynd með sómasamlegum
hætti?
Hvernig ætlar meiri-
hluti sem þarf að
skerða almennings-
samgöngur í núver-
andi mynd að hafa
ráð á borgarlínu?}
Skert þjónusta
Í
slensk stjórnvöld vinna að því að
Vatnajökulsþjóðgarður fari á heims-
minjaskrá UNESCO og verður til-
nefning þess efnis send inn 1. febrúar
næstkomandi. Heimsminjasamn-
ingur UNESCO var samþykktur árið 1972 og
þykir hafa heppnast vel. Af 195 ríkjum sem
eiga aðild að UNESCO hafa 193 fullgilt hann
sem er mjög hátt hlutfall.
Það sem er sérstakt við heimsminjasamn-
inginn er að í honum er fjallað um verndun
náttúru- og menningarminja í einum samn-
ingi. Þó svo heimsminjaskráin sé sá hluti
samningsins sem hvað mestrar athygli nýtur
meðal almennings, þá fjallar hann um margt
annað, m.a. skuldbindingar ríkja til að gæta
vel að menningar- og náttúruarfi sínum í hví-
vetna, hvort sem minjarnar eru þýðingar-
miklar fyrir nánasta umhverfið, landið allt eða heiminn.
Krefjandi ferli
Það eru mörg atriði sem þarf að huga að til að komast á
heimsminjaskrána. Skila þarf tilnefningu til heimsminja-
skrifstofu UNESCO í París fyrir tiltekna dagsetningu og
er tilnefningunni ætlað að sannfæra heimsminjanefndina
um að viðkomandi staður sé einstakur á heimsvísu.
Alþjóðleg samtök sérfræðinga á sviði menningarminja eða
náttúruminja meta síðan staðina og skila um þá skýrslu til
heimsminjanefndarinnar. Allt það ferli tekur minnst hálft
annað ár en þá vonandi tekur nefndin jákvæða ákvörðun.
Þess vegna bindum við vonir við sumarið 2019.
Ísland fullgilti heimsminjasamninginn í des-
ember 1995. Frá upphafi hafa mennta- og
menningarmálaráðuneytið og umhverfis- og
auðlindaráðuneytið sem bera ábyrgð á samn-
ingnum hér á landi unnið náið saman að innleið-
ingu hans og hefur það vakið athygli í alþjóða-
samfélaginu. Nú þegar eru tveir staðir á Íslandi
á heimsminjaskrá UNESCO, annars vegar
Þingvellir (2004) og hins vegar Surtsey (2008).
Tækifæri samfélagsins
Það eru mörg tækifæri fólgin í því að efla
þjóðgarðinn með þessum hætti, ekki síst fyrir
ferðaþjónustuna í þjóðgarðinum og umhverfi
hans. Að hafa stað á heimsminjaskrá UNESCO
innan sinna vébanda er um allan heim talin
óskastaða fyrir sérhvert sveitarfélag og komast
færri að en vilja. Ég efa ekki að byggðirnar í ná-
grenni garðsins og umhverfis hann munu styrkjast komist
þjóðgarðurinn á heimsminjaskrána.
Ég vil þakka þáverandi ráðherrum, Sigrúnu Magnús-
dóttur, umhverfis- og auðlindaráðherra, og Illuga Gunn-
arssyni, mennta- og menningarmálaráðherra, fyrir að
setja af stað þessa vinnu árið 2016. Síðast en ekki síst vil
ég þakka öllu því fólki sem vann á metnaðarfullan hátt að
gerð tilnefningarinnar. Ég er full bjartsýni á að Vatnajök-
ulsþjóðgarður bætist við heimsminjaskrána árið 2019 og
verði þar af leiðandi þriðji staðurinn á Íslandi sem fer á
heimsminjaskrá UNESCO.
Lilja Dögg
Alfreðsdóttir
Pistill
Til eflingar Vatnajökulsþjóðgarði
Höfundur er mennta- og menningarmálaráðherra.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
BAKSVIÐ
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
Það sem af er ári hefurUmhverfisstofun veitt leyfitil kvikmyndatöku á þrem-ur stöðum, þ.e. við Gullfoss,
við Bláfjallaveg og í Undirhlíðar-
námu í Reykjanesfólkvangi. Verk-
efnin voru misjafnlega umfangsmikil,
en tökustaðirnir þrír eru allir á frið-
lýstu svæði. Ráðgert var að tólf
manns ynnu í fjóra klukkutíma við
Gullfoss, fjórtán manns kæmu að
verkefninu við Bláfjallaveg og 50-60
manns að kvikmyndatöku í Undir-
hlíðarnámu.
Á síðasta ári veitti Umhverfis-
stofnun tólf leyfi til kvikmyndatöku á
friðlýstum svæðum og eru það færri
leyfi en árin á undan. Fjórtán leyfi
voru veitt árið 2016, 26 árið 2015 og
18 leyfi árið 2014, samkvæmt upplýs-
ingum frá Hildi Vésteinsdóttur,
teymisstjóra á Umhverfisstofnun.
Árið 2017 voru veitt fjögur leyfi
vegna íslenskrar kvikmyndagerðar,
tvö vegna erlendra auglýsinga og sex
vegna erlendrar heimildamynda-
gerðar.
Nákvæm lýsing með umsókn
Á vef stofnunarinnar er lýsing á
verkefnum sem leyfi er veitt fyrir og
má þar sjá að mikið umstang fylgir
sumum verkefnanna. Vegna töku á
sjónvarpsmynd á vegum Hinriku ehf.
í Undirhlíðanámu er að finna eftirfar-
andi lýsingu, en í upphafi hennar er
m.a. að finna hnit yfir nákvæma stað-
setningu á tökustaðnum:
„Auk tækjabúnaðar til kvik-
myndatökunnar verða notaðir tveir
stórir trukkar, tveir kassabílar, fimm
sendibílar og einn 18 m aðstöðubíll
auk nokkurra fólksbíla. Þann 9. jan-
úar verður leikmyndabíl komið fyrir í
námunni þar sem kveikt verður í
honum.
Verður bíllinn undirbúinn fyrir
brunann á þann hátt að allt verður
tekið innan úr honum, þ. á m. sæti og
vélar. Í íkveikjuna verða notaðir allt
að átta 11 kg Propane gaskútar. Inni
í bílnum verða sérstök götuð rör, sem
hleypa út úr sér gasi þannig að ein-
göngu gasið brennur inni í bílnum.
Notuð verða 8 CO2 slökkvitæki,. Að
hámarki verða notaðir 600 lítrar af
vatni ef þarf.
Til að koma í veg fyrir að efni úr
brunanum berist í jarðveginn hefur
öllum vökvum verið tappað af bílnum
og rafgeymir og sæti verða fjarlægð.
Verður brunanum háttað þannig að
dekkin munu ekki brenna, heldur
verða logar einungis inni í bílnum.
Undir bílinn verða settar 2 stórar
blikkplötur (200 L x 150 B). Ekki er
gert ráð fyrir að þurfa að hreinsa
jarðveg með sértækum aðgerðum
þar sem ráðstafanir eru gerðar til að
efni fari ekki í jarðveginn. Gert er ráð
fyrir að takmarka umferð, annarra
en starfsfólks verkefnisins, um svæð-
ið meðan á tökum á brunanum stend-
ur. Þann 10. janúar er gert ráð fyrir
að ljúka frágangi eftir verkefnið.“
Þær upplýsingar fengust í gær
að vegna veðurs hefði ekki tekist að
ljúka tökum í Undirhlíðarnámu.
Gjald fyrir leyfi og eftirlit
Umhverfisstofnun innheimtir
gjald vegna vinnslu og afgreiðslu um-
sóknar um leyfi á friðlýstum svæðum
og er það 52.600 krónur. Þá hefur
stofnunin eftirlit með framkvæmdum
og frágangi á svæðinu og eru inn-
heimtar 13.200 krónur á tímann
vegna starfa eftirlitsmanns.
Stofnunin fjallar aðeins um og
veitir leyfi til kvikmyndatöku á frið-
lýstum svæðum sem eru í umsjón
stofnunarinnar. Vegna kvikmynda-
töku á öðrum svæðum eins og til
dæmis Vatnajökulsþjóðgarði, Þing-
vallaþjóðgarði og verndarsvæðinu á
Breiðafirði fjalla aðrir aðilar um leyf-
isveitingar.
Stofnunin veitir ekki leyfi fyrir
kvikmyndatöku sem er utan frið-
lýstra svæða og þá er ekki öll kvik-
myndataka leyfisskyld. Í þeim til-
vikum þar sem stofnunin metur það
sem svo að kvikmyndatakan sé ekki
leyfisskyld, en slíkt byggir á friðlýs-
ingarskilmálum hvers svæðis, eru
send leiðbeinandi bréf með tilmælum
til framkvæmdaaðila.
Mikið umstang getur
fylgt kvikmyndatökum
Alls voru veitt 60 kvikmyndaleyfi á suðursvæði Vatnajökulsþjóðgarðs
árið 2017, en inni í þeirri tölu voru sex myndatökur eingöngu á mynda-
vél (ekki video). Sótt var um notkun dróna vegna kvikmyndaverkefna í
38 tilvikum. Sjö umsóknum var hafnað að hluta eða öllu leyti. Sérstök
tímamörk voru sett í 12 tilfellum, oftast vegna notkunar dróna. Að
flestum verkefnum koma færri en tíu starfsmenn, eða í 41 verkefni.
Flest leyfi voru gefin út vegna verkefna við Jökulsárlón eða 31 en
nokkur verkefni fóru fram á fleiri en einum stað. Svínafellsjökull var
einnig vinsæll. 23 verkefni voru á vegum innlendra fyrirtækja en mjög
oft voru íslenskir leiðsögumenn til aðstoðar þó framleiðandi væri er-
lendur, skv. upplýsingum Regínu Hreinsdóttur þjóðgarðsvarðar.
Verkefni eru allt frá brúðkaupsmyndatökum og listaviðburðum til
stórra kvikmyndaverkefna. Í tíu tilvikum var um auglýsingamyndatökur
að ræða og nokkuð var af ferðaþáttum eða tökum fyrir ferðatímarit auk
vísindalegra heimildamynda. Þá var sótt um 21 leyfi til drónamynda-
töku eingöngu og var þar oftast um að ræða myndatökur einkaaðila.
Margir vilja nota dróna
SUÐURSVÆÐI VATNAJÖKULSÞJÓÐGARÐS VINSÆLT
Morgunblaðið/Ómar
Jökulsárlón Myndatökur eru vinsælar í margbreytilegri náttúrunni.