Morgunblaðið - 12.03.2018, Side 6

6 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 12. MARS 2018
N Ý F O R M
h ú s g a g n a v e r s l u n
Strandgötu 24 | 220 Hafnarfjörður | Sími 565 4100 | nyform.is
Filippa borðstofuhúsgögn
Opið virka daga
11-18
laugardaga
11-15
Komið og skoðið úrvalið
Sigurður Bogi Sævarsson
sbs@mbl.is
Um þessar mundir er unnið að
endurskoðun á ýmsum þáttum í
grunnsýningu Þjóðminjasafns
Íslands. Ástæða þykir til, að
sögn Margrétar Hallgrímsdóttur
þjóðminjavarðar, að styrkja þar
ýmsa þætti sem á mælikvaða nú-
tímans eru afskiptir í sögunni
eða á þá hallað. „Íslenskt þjóð-
félag er í stöðugri þróun og
hraði breytinga hefur sjálfsagt
aldrei verið meiri en nú er.
Grunnsýningu Þjóðminjasafnsins
sem var opnuð árið 2004 var
alltaf ætlað að standa til langs
tíma en við vorum þess líka allt-
af meðvituð að gera þyrfti
áherslubreytingar þegar viðhorf
breyttust eða ný þekking kæmi
til,“ segir Margrét í samtali við
Morgunblaðið.
Ólíkar stefnur mætast
Efnt verður til ýmissa við-
burða og sýninga hjá Þjóðminja-
safni Íslands á þessu ári í tilefni
af 100 ára afmæli fullveldis Ís-
lands. Katrín Jakobsdóttir for-
sætisráðherra reið á vaðið um
miðjan febrúar þegar hún fylgdi
gestum um grunnsýningu safns-
ins og sagði frá ýmsu áhuga-
verðu enda sér hver hlutina með
sínum augum. Þar vék forsætis-
ráðherra að breytingum á ís-
lensku samfélagi sem fylgja því
að nú er um það bil tíund þeirra
sem Ísland byggja fólk af erlend-
um uppruna. Hugtökin þjóð og
Íslendingar ekki jafn algild og
áður var.
Magrét Hallgrímsdóttir segir
fyrrgreint sjónarmið áhugavert
en ekki óvænt. Merking orðanna
hafi ef til vill breyst en ekki gildi
þeirra. Á þeim tæpu tuttugu ár-
um sem hún hefur gegnt embætti
þjóðminjavarðar hafi samfélagið
gjörbreyst. Mannréttindamál í
sinni víðustu mynd séu ofar á
baugi en áður og á Íslandi sé nú
fjölmenningarsamfélag þar sem
ólíkar stefnur og draumar mæt-
ast. Þá fjölgi erlendum ferða-
mönnum sem heimsækja safnið
þar sem sjá má í hnotskurn sögu
fólksins sem byggir landið í
norðri.
Þjóðminjar skapi áhrif
„Munir og gripir – þjóðminj-
arnar sjálfar – eiga að vera í for-
grunni á grunnsýningum og
skapa áhrifin. Því höfum við hér
í Þjóðminjasafninu ekki verið
með á sýningunni óþarfa tækni-
búnað sem úreldist eða fer úr
tísku. Sú var tíðin að sýningar á
söfnum voru eins konar leik-
myndasýningar þar sem sjálfar
minjarnar urðu nánast auka-
atriði,“ segir Margrét sem leiddi
hugmyndavinnu þegar núverandi
grunnsýning Þjóðminjasafnsins
var sett upp jafnhliða endur-
bótum á safnhúsinu. Þar er saga
þjóðarinnar rakin í tímaröð og
skipt upp í sjö tímabil; frá upp-
hafi Íslandsbyggðar og kristnu
goðaveldi til tæknivæddrar 21.
aldarinnar.
„Mér finnst því mjög miður
að við séum að bjóða til dæmis
ferðamönnum á sýningar sem eru
gerviheimur úr plasti, enda heyri
ég frá safnafólki að túristarnir
spyrja æ oftar að því hvort munir
eða byggingar á söfnum séu
raunverulegir eða gervi. Í mörg-
um söfnum úti á landi hefur tek-
ist prýðilega til svo sem í Síld-
arminjasafninu á Siglufirði,
Byggðasafni Skagfirðinga í
Glaumbæ, Safnahúsinu í Borg-
arnesi og söfnum borgarinnar,
sem og sýningum á borð við Eld-
heima í Vestmannaeyjum svo ég
nefni dæmi. En annars staðar
hefur kannski ekki tekist jafn vel
til svo útkoman eru einskonar
skyndisýningar sem skilja
kannski ekki mikið eftir í vitund
gesta.“
Afrakstur rannsóknastarfs
Fyrir skemmstu var opnuð í
Bogasal Þjóðminjasafnsins sér-
sýning sem ber yfirskriftina
Prýðileg reiðtygi þar sem sjá má
úrval skreyttra söðla, söðulreiða
og -áklæða úr eigu safnsins. Þá
er nýlega lokið sýningunni Ísland
í heiminum – heimurinn í Íslandi
þar sem varpað var ljósi á land-
nám Íslendinga á nýjum slóðum
og svo þeirra sem hafa Ísland að
heimkynnum. Margrét Hallgríms-
dóttir leggur áherslu á að báðar
þessar sýningar rími við grunn-
sýninguna fyrrnefndu jafnframt
því sem þær séu afrakstur af
starfi fræðafólks á safninu og
samstarfsaðila þess sem rannsaki
menningarsöguna í sinni víðustu
mynd.
„Söfn og sýningar eiga að
vekja fólk til umhugsunar um
áleitin efni. Að undanförnu höf-
um við rýnt grunnsýninguna með
kynjagleraugum. Í samstarfi við
Samtökin ’78 höfum við áhuga á
að beina sjónum að málefnum
hinsegin fólks í sögulegu ljósi.
Sama gerum við varðandi mál
fatlaðs fólks, kvenna og barna og
svona þarf að taka þetta lið fyrir
lið nokkuð reglulega þannig að
sannmælis sé gætt í sögu og sýn-
ingum,“ segir Margrét að síðustu.
Grunnsýning Þjóðminjasafns Íslands tekin til endurskoðunar
Morgunblaðið/Hari
Þjóðminjavörður Söfn og sýningar eiga að vekja fólk til umhugsunar
um áleitin efni, segir Margrét Hallgrímsdóttir þjóðminjavörður.
Enginn gerviheimur
Höskuldur Daði Magnússon
hdm@mbl.is
„Það hefði ekkert þurft að fara í
gegnum skóginn. Þessi leið hefði
valdið minni skaða að mínu mati og
um leið hefðu verið slegnar 2-3 flugur
í einu höggi; þarna hefðu orðið til
betri samgöngur, minna náttúrurask
og þessi framkvæmd hefði meiri sam-
félagsleg áhrif fyrir svæðið,“ segir
Bjarni Maríus Jónsson sem setti
fram áhugaverða hugmynd um lagn-
ingu Vestfjarðavegar árið 2010.
Eins og Morgunblaðið greindi frá á
föstudag ákvað sveitarstjórn Reyk-
hólahrepps í síðustu viku að nýr Vest-
fjarðavegur um Gufudalssveit skyldi
liggja um Teigsskóg. Lengi hefur
verið deilt um hvar umræddur vegur
skuli lagður og að síðustu stóð valið
milli tveggja kosta; að hann yrði lagð-
ur um kjarrlendi Teigsskógar eða að
jarðgöng yrðu grafin undir Hjalla-
háls.
Hugmynd Bjarna, sem var hluti af
meistaraprófsverkefni hans í haf- og
strandsvæðastjórnun, sneri að þver-
un yfir mynni Þorskafjarðar. Virkja
átti sjávarföll í firðinum sem myndi
skila tekjum á móti framkvæmdinni.
Hugmynd Bjarna var tengd við
svokallaða A-leið sem Vegagerðin
hannaði. Um var að ræða þverun yfir
mynni Þorskafjarðar, frá Reykjanesi
yfir í Skálanes, um tveggja og hálfs
kílómetra leið, og með tengingu í
Kollafjörð.
Á sínum tíma var stofnað sprota-
fyrirtæki um hugmyndina sem hét
Vesturorka - WesTide ehf. Að því
stóðu, auk Bjarna, Orkubú Vest-
fjarða, Atvinnuþróunarfélag Vest-
fjarða og Nýsköpunarmiðstöð Ís-
lands.
Bjarni segir að virkjun sjávarfalla
snúist um landfræðilegar aðstæður
og þær séu aðeins fyrir hendi á
tveimur stöðum á Íslandi, á Breiða-
firði og í Hvammsfirði. „Þarna er
mesti munur á flóði og fjöru á Íslandi,
alveg upp í sex metra.“
Bjarni viðurkennir að eflaust hefði
þurft mikinn pólitískan vilja til að
ráðast í framkvæmdina, enda er hug-
myndin nýstárleg. „Þegar ég var að
skoða þetta var ég búinn að reikna út
að framkvæmdin myndi borga sig til
baka á 25-30 árum. Það er auðvitað
svolítið langur tími,“ segir Bjarni sem
hefur síður en svo gefið þessi áform
alfarið frá sér. „Það virðist vera kom-
in önnur tækni núna. Það er búið að
finna betri ferla nú og nýting hefur
batnað töluvert. Það er því vel hugs-
anlegt að skoða þetta aftur, enda
gæti þessi framkvæmd nú borgað sig
upp mikið fyrr en ella. Það er örugg-
lega ekki of seint að ætla að skoða
þennan möguleika. Ég er viss um að
það er hægt að framkvæma þetta á
methraða. Í þessari nýju tækni er
mikið um forsteyptar einingar sem
þessar túrbínur eru settar í og mikið
af búnaði er ofansjávar. Þetta er enn
mjög áhugaverður kostur.“
Þverun Þorskafjarðar enn raunhæf
 Bjarni Maríus Jónsson leggur til að sjávarfjöll verði virkjuð í Þorskafirði til að borga lagningu vegar
 Telur þetta betri leið en veg um Teigsskóg  Ný tækni komin til sögunnar á síðustu árum
Á sínum tíma segir Bjarni að
margir hafi verið spenntir fyrir hug-
myndinni, til að mynda heimamenn á
þessum slóðum. Það sé enda ekki
skrítið því erlendis dragi slík mann-
virki að sér fjölda ferðamanna. Vega-
gerðin hafi hins vegar ekki verið sér-
staklega hrifin af hugmyndinni,
jafnvel þó hún hefði þýtt að brúin yfir
fjörðinn hefði borgað sig upp á end-
anum. Þá hafi Landsvirkjun haft úr
nógum kostum að velja, þó fyrirtækið
hafi síðar farið að prófa sig áfram
með vindmyllur.
„Menn stíga varlega til jarðar þeg-
ar þeir þekkja þetta ekki. Það er nú
ekki mikið um svona Elon Musk-
dæmi á Íslandi,“ segir hann í léttum
tón.
Andri Steinn Hilmarsson
ash@mbl.is
Rósa Guðbjartsdóttir hlaut afger-
andi sigur í prófkjöri Sjálfstæðis-
flokksins í Hafnarfirði sem fram fór
á laugardag. Hún hlaut 539 atkvæði
af 876 greiddum atkvæðum. Á Akra-
nesi var listi sjálfstæðismanna fyrir
komandi sveitarstjórnarkosningar
einnig samþykktur og mun Rakel
Óskarsdóttir, verslunarmaður og
núverandi bæjarfulltrúi, leiða
listann. Rakel skipaði fimmta sæti
listans í síðustu kosningum.
Rósa kvaðst hæstánægð með
niðurstöðu prófkjörsins, í samtali við
Morgunblaðið. „Þarna hafa sjálf-
stæðismenn raðað upp mjög öfl-
ugum lista, bæði fólki með mikla
reynslu af bæjarstjórnarstörfum í
bland við nýliða, eins og í baráttu-
sætinu þar sem er núna ung og efni-
leg kona. Ég hlakka mjög til að hefja
kosningabaráttuna,“ sagði Rósa.
Kristinn Andersen í öðru sæti
Kristinn Andersen er næstur á
eftir Rósu í Hafnarfirðinum en hann
hlaut 315 atkvæði í fyrsta til annað
sætið. Ingi Tómasson endaði í því
þriðja með 317 atkvæði og Helga
Ingólfsdóttir í fjórða með 354 at-
kvæði í fyrsta til fjórða sæti. Kristín
Thoroddsen fékk 344 atkvæði í
fimmta sætið og Guðbjörg Oddný
Jónasdóttir fékk 383 atkvæði í sjötta
sætið. Unnur Lára Bryde endaði í
sjöunda og Skarphéðinn Orri
Björnsson í því áttunda.
Ólafur Adolfsson í fjórða sæti
Listi sjálfstæðismanna á Akranesi
var samþykktur samhljóða á fundi
fulltrúaráðs sjálfstæðisfélaga bæj-
arins þann 27. febrúar sl
Annað sæti listans skipar Sandra
Margrét Sigurjónsdóttir fram-
kvæmdastjóri. Einar Brandsson,
tæknistjóri og bæjarfulltrúi, tekur
óbreytt sæti frá síðustu kosningum
og er í því þriðja og Ólafur Adolfs-
son, lyfsali og bæjarfulltrúi, í fjórða
sætinu. Ólafur var oddviti listans í
síðustu kosningum. Þórður Guð-
jónsson er í fimmta sæti, Kristjana
Helga Ólafsdóttir í sjötta, Stefán
Þórðarson í sjöunda og Aldís Ylfa
Heimisdóttir í áttunda.
Rakel og Rósa
leiða D-lista
 Sjálfstæðisflokkurinn kynnir listana
Rósa
Guðbjartsdóttir
Rakel
Óskarsdóttir
2018