Morgunblaðið - Sunnudagur - 04.03.2018, Síða 17

4.3. 2018 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 17
mág minn í burtu. Þetta var í þriðja sinn sem
Nadim var handtekinn. Systir mín stóð með
börnin sín tvö og horfði upp á þetta. Henni var
sagt að fara. Hún fór í felur í Aden í tíu daga.
Við vorum svo hrædd um hana því á þessu
svæði eru hryðjuverkahópar tengdir Al-Qaida
og fleiri samtökum ofan á allt saman. Þannig að
það var hætta úr öllum áttum.“
Systir Hodu vonaði allan tímann að faðir
hennar og eiginmaður yrðu leystir úr haldi.
„Hún vonaði að þeir sem tóku þá myndu fljótt
sjá að þeir væru saklausir, hefðu ekkert af sér
gert.“
Hún gat ekki dvalið lengi í Aden. Það var of
hættulegt. Hún fékk aðstoð mannréttinda-
samtaka til að fara aftur til Sanaa.
Hoda og Nabeeh segja þetta hafa verið
hræðilegan tíma fyrir alla. „Faðir minn var
veikur og aldraður. Við áttum allteins von á því
að í næsta skipti sem síminn hringdi væri verið
að segja okkur að einhver úr fjölskyldunni væri
dáinn. Við vorum óttaslegin hvern dag, hverja
mínútu hvers dags.“
Þau segja að þarna hafi komið vel í ljós að
fjölskyldan var hvergi örugg. Á svæðum húta í
norðri var hún ofsótt vegna trúar sinnar og í
suðri af stjórnarhernum vegna íranska upprun-
ans. „Pólitík fordómanna er eins og jarð-
sprengjusvæði,“ segir Hoda. „Hvert sem þú
ferð gætir þú stigið á sprengju.“
En ekkert spurðist af föður hennar og mági.
„Í marga mánuði vissum við ekkert hvar þeir
væru niðurkomnir eða hvort þeir væru á lífi.“
Á sama tíma hófust nornaveiðar húta á bahá-
‘íum í Sanaa á nýjan leik. Um þrjátíu þeirra sem
handteknir höfðu verið sumarið áður fengu sím-
tal frá dómshúsinu eitt kvöldið og þeim var sagt
að mæta þangað daginn eftir. Þeir ráðfærðu sig
við mannréttindasamtök og lögfræðinga og allir
voru sammála um að þetta væri gildra. Það eina
sem þeir gátu gert var að flýja. Yfirgefa heimili
sín.
„Systir mín tók börnin sín og flúði ásamt
tengdamóður sinni og fleiri konum. Þær flúðu
út á götur og reyndu að finna felustað. Loks
bauð maður þeim húsaskjól en þær höfðu aðeins
dvalið þar í nokkrar klukkustundir er hann
hringdi og sagði að upp hefði komist um íveru-
stað þeirra. Þær urðu að flýja á ný og húsráð-
andinn, sem var líka bahá‘íi, var handtekinn.
Þær fengu loks skjól á öðrum stað í Sanaa. Í um
þrjár vikur dvöldu þær þar með börnin. Þær
voru ekki í fangelsi en þetta var samt eins og
fangelsi. Þær gátu ekkert látið vita af sér og
gátu aðeins farið út á nóttunni. Þeim var svo
ráðlagt að flýja land því
hermennirnir höfðu kom-
ist að því hvar systir mín
faldi sig. Aftur var því
ferðinni heitið til Aden.
Þetta var gríðarleg
áhætta. Yrðu þær hand-
teknar aftur?“
Í september tókst loks
að fá föður Hodu og mág
lausa úr haldi í Aden með þrýstingi frá mann-
réttindasamtökum og Evrópusambandinu. Þeir
voru aldrei ákærðir þrátt fyrir margra mánaða
varðhald.
Ruhiyeh systir Hodu og hópur annarra ætt-
ingja komst frá Sanaa til Aden um svipað leyti
og tilgangurinn var að reyna að flýja land með
aðstoð mannréttindasamtaka og komast til
lands sem ekki er hægt að nafngreina af örygg-
isástæðum. „Það er ekki einfalt því landamæri
svo margra ríkja eru lokuð fyrir flóttafólki. Þau
vildu ekki koma ólöglega inn í landið þangað
sem förinni var heitið. Þau voru eins og svo
margir aðrir að reyna að flýja dauðann. En það
eru fáir staðir sem koma lengur til greina fyrir
fólk í slíkri stöðu.“
Þau voru skiljanlega mjög hrædd um að vera
stöðvuð á flugvellinum í annað sinn. Hópnum
var því skipt í tvennt og fóru konurnar með
börnin en Nadir, mágur Ruhiyeh, varð eftir ef
svo kynni að fara að þær yrðu handteknar og
koma þyrfti börnunum í skjól. En þeim tókst að
flýja og mörgum dögum seinna tókst Nadir að
gera slíkt hið sama.
Héldu niðri í sér andanum
Stuttu seinna fóru faðir Hodu og mágur, þá loks
lausir úr haldi, einnig á flugvöllinn í Aden. Þeir
flugu frá Jemen í byrjun september.
„Meðan á öllu þessu stóð héldum við niðri í
okkur andanum. Við gátum ekkert annað gert
en að biðja og vona. Þau sendu okkur loks skila-
boð um að þau væru komin
á leiðarenda. Þau voru loks
örugg. Við grétum öll af
gleði. Þau njóta aðstoðar
Flóttamannahjálpar Sam-
einuðu þjóðanna þar sem
þau eru í dag. En það ríkir
mikil óvissa. Við vitum ekk-
ert hvað getur gerst á
morgun. Foreldrar mínir
eru aldraðir. Í hópnum eru börn sem hafa ekki
gengið í skóla í að verða tvö ár. Engu að síður
eru aðstæður þeirra tryggari en þeirra sem eru
enn í Jemen.“
Kaywan frændi Hodu er enn í fangelsi. Sömu
sögu er að segja um Hamed Bin Haydara. Ekki
er vitað hvar sex bahá‘íar sem eru í haldi í land-
inu eru niðurkomnir. „Tveir þeirra voru hand-
teknir í apríl í fyrra. Við vitum ekki hvort þeir
eru enn á lífi eða ekki. Það er að verða liðið ár
frá því að þeir voru handteknir. Þetta fólk hefur
verið í haldi mánuðum og árum saman án
ákæru. Við gætum lesið það í fréttum á morgun
að það hefði verið tekið af lífi.“
Hoda telur að eina von þessa fólks sé að rík-
isstjórnir og almenningur á vesturlöndum láti
sig málefni þess varða. „Ísland er þekkt fyrir að
berjast fyrir mannréttindum. Íslendingar eru í
fararbroddi að flestu leyti. Við getum einnig
tekið forystu í þessu máli. Það er svo mikilvægt
að allir viti hvað er í gangi þarna, um þessar of-
sóknir gegn minnihlutahópum sem geta ekki
varið sig með nokkru móti. Og hjálpin getur að-
eins komið að utan.
Fólk sem situr í fangelsi í þessum heimshluta
getur horfið og verið drepið án dóms og laga.
Um það eru fjölmörg dæmi. Það hefur enga
vernd. Það er ekki fyrr en aðrar þjóðir, vest-
rænar þjóðir, samtök og stofnanir, beina athygli
að málefnum þessara fanga að þeir eiga sér ein-
hverja von. Stjórnvöld í þessum löndum eiga þá
erfiðara með að athafna sig með þessum hætti.
Þau vita að það er fylgst með þeim. Þegar órétt-
lætið er viðvarandi og fólkið er kúgað, hver mun
standa með því? Tala máli þess? Hér tel ég að
Íslendingar og íslensk stjórnvöld geti skipt
miklu máli og haft mikil áhrif. Dæmin sýna að
svona utanaðkomandi þrýstingur skilar árangri.
Eina ástæðan fyrir því að systir mín, mágur og
faðir eru enn á lífi og voru leyst úr haldi er sú að
alþjóðasamtökin Amnesty International létu
vita að þau væru að fylgjast með málum þeirra
og vöktu athygli á þeim.“
Hoda segir erfitt að horfa upp á þjáningar
bahá‘ía í Jemen sem og annarra almennra borg-
ara landsins nú þegar stríðsátökin hafa staðið
árum saman. Þúsundir hafa fallið og margir eru
á flótta innan landsins því fáir geta flúið til ann-
arra landa. Allt vegna þess að fólk deilir um
völd.
„Þegar maður hefur búið á mörgum stöðum
og ferðast til margra staða þá sér maður feg-
urðina í ólíkum menningarheimum,“ segir
Hoda. „Allir eiga sínar fjársjóðskistur. Í þeim
eru margir dýrgripir; tungumál og menning. Og
það sem skiptir máli er að deila þessum auði
með samfélaginu; nágrönnum, landinu, heims-
byggðinni. Við erum svo föst innan ákveðins
ramma um hver eigi hvað, að það takmarkar
okkur. Ef við losum okkur við rammann þá
verðum við frjáls.“
Hoda ásamt syni sínum
Chadman. Hann fæddist
árið 2009 og hefur
aldrei hitt afa sinn.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
’Eina ástæðan fyrir því aðsystir mín, mágur og fað-ir eru enn á lífi er sú að sam-tökin Amnesty International
létu vita að þau væru að
fylgjast með málum þeirra og
vöktu athygli á þeim.