Morgunblaðið - Sunnudagur - 04.03.2018, Page 24

Á undanförnum árum hafa orðiðmiklar framfarir í meðferð viðpsoriasis og exemi. Ingibjörg
Eyþórsdóttir hjúkrunarfræðingur og
meðlimur í stjórn Spoex, Samtaka
psoriasis- og
exemsjúklinga,
segir að þó ekki
hafi enn tekist að
finna lækningu þá
sé nú svo komið að
í langflestum til-
vikum eigi að vera
hægt að halda ein-
kennunum í skefj-
um með réttri meðferð.
Ingibjörg segir einnig að enn beri á
því að almenning skorti skilning á
psoriasis og exemi; sumir haldi að
sjúkdómarnir geti verið smitandi, og
hafi fordóma í garð fólks með sýnileg
einkenni. „Ég verð að játa að ég var
sjálf svona sem unglingur, löngu áður
en ég varð fyrst vör við einkenni hjá
sjálfri mér, og fannst exem- og psori-
asisblettir fráhrindandi. Þau nei-
kvæðu viðhorf sem psoriasis- og ex-
emsjúklingar verða varir við í dag
spanna allt frá augngotum yfir í að
fólki þyki ekki viðeigandi að ein-
staklingar með sjúkdómana láti sjást
í blettina, eða að þau eigi t.d. ekki að
fá að vinna í kringum matvæli.“
Áætlað er að um 2-3% landsmanna
séu með psoriasis, og um 10% hafi ex-
em. „Það getur verið erfitt að finna
nákvæmar tölur því á meðan psorias-
is er langvinnur og ólæknanlegur
bólgusjúkdómur þá er exem sjúk-
dómur sem kemur stundum aðeins
fram tímabundið, s.s. barnaexem eða
exem sem kemur fram vegna ofnæm-
is. Einkennin eru mismikil, og koma
fram á mismunandi stöðum á lík-
amanum. Sjálf hef ég alltaf talið mig
heppna að mitt psoriasis er takmark-
að við olnbogana og neðsta hluta
ökklans, en einkenni í húð geta t.d.
birst í andliti, hársverði, í nára og
handarkrikum og getur þá valdið
miklu meiri óþægindum og verið mun
sýnilegri.“
Psoriasis ekki húðsjúkdóm-
ur heldur bólgusjúkdómur
Ingibjörg segir stóru byltinguna í
meðferð psoriasis hafa verið þegar
læknavísindin áttuðu sig á að um
bólgusjúkdóm er að ræða en ekki
húðsjúkdóm, þó að einkennin komi
fram á húðinni. Bólguna má rekja til
ónæmiskerfisins og í tilviki psoriasis
byrjar líkaminn að mynda mótefni
gegn sjálfum sér svo að bólga fram-
kallast. Hafa nú verið þróuð ný lyf
sem reyna að vinna bug á bólgunni,
og þannig draga úr einkennunum.
Meðferð fer þannig fram að fyrst
er byrjað á hefðbundnum úrræðum:
„Ef einkennin eru ekki orðin þeim
mun meiri þegar fyrst er leitað til
læknis þá er fyrst veitt svæðisbundin
meðferð með kremum, smyrslum eða
sterakremum. Ef það dugar ekki tek-
ur við ljósameðferð þar sem ein-
staklingurinn þarf að koma nokkrum
sinnum í viku í stutt UVB ljósaböð,“
Einkenni psoriasis og exems
geta komið fram nánast hvar
sem er á húðinni.
Ný lyf hafa
valdið byltingu
Með bættum skilningi á eðli psoriasis og
exems urðu til betri lyf sem gripið er til ef
hefðbundin meðferð dugar ekki.
Ásgeir Ingvarsson ai@mbl.is
Ingibjörg
Eyþórsdóttir
segir Ingibjörg en Spoex sér meðal
annars um rekstur psoriasis- og ex-
em-göngudeildar í Bolholti þar sem
meðferðin fer fram. Tekur ljósa-
meðferðin aðeins nokkrar mínútur í
senn. „Ef ekki gefst nægilegur ár-
angur með ljósameðferð eru gefin lyf,
og dugi þau ekki til þá má undirgang-
ast líftæknilyfjameðferð sem er nýj-
asta og áhrifaríkasta úrræðið.“
Líftæknilyfin eru notuð síðust því
meðferðin er mjög kostnaðarsöm.
„Lyfið er þá oftast gefið í æð á
sjúkrahúsi og undir eftirliti sérfræð-
inga, eða að sjúklingur lærir að gefa
sér lyfið sjálfur undir húð. Líf-
tæknilyfin eru öflug en meðferðin
getur kostað 2-3 milljónir á ári fyrir
hvern sjúkling,“ segir Ingibjörg.
„Hafa líftæknilyfin ekki síst haft
mikla þýðingu fyrir fólk með psorias-
isgigt, sem er mjög illskeytt afbrigði
gigtar og gat áður fyrr skert lífsgæði
fólks verulega.“
Ekki er að fullu ljóst hvað ræður
því hverjir fá psoriasis og exem
en erfðir virðast stundum leika
hlutverk. Ingibjörg segir að oft
komi einkennin fyrst fram eftir
að álag hefur verið á ónæm-
iskerfið. „Margir verða fyrst
varir við einkenni eftir streptó-
kokkasýkingu eða hálsbólgu, en
hafa ekki kennt sér neins meins í
húðinni fram að því,“ segir hún.
„Nokkrir þættir eru taldir geta
aukið líkurnar á að fá sjúkdóm-
inn, s.s. streita, reykingar, of-
þyngd, veiru- eða bakteríusýk-
ingar og fjölskyldusaga.“
Þar sem um bólgusjúkdóma
er að ræða þurfa psoriasis- og
exemsjúklingar að vera vakandi
fyrir því að þeir eiga á hættu á
að þróa með sér aðra sjúk-
dóma, s.s. hjarta- og æða-
sjúkdóma, psoriasisgigt og
Chron‘s-sjúkdóm (svæð-
isgarnabólgu). Þá eru líka aukn-
ar líkur á að þeir þrói með sér
sykursýki.
Hver sem er getur fengið
exem eða psoriasis
HÆTTA Á ÖÐRUM BÓLGUSJÚKDÓMUM
HEILSA Vísindamenn við Háskólann í Lundi hafa uppgötvað að til eru fimm tegundir afsykursýki í fullorðnum, en ekki tvær eins og áður var haldið. Tegundirnar eru ólík-
ar á marga vegu og bregðast á misjafnan hátt við meðferð.
Fimm tegundir sykursýki en ekki tvær
24 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 4.3. 2018
Starfsmannafatnaðu
fyrir hótel og veitingahú
Höfðabakka 9,
110 Reykjavík
Sími 525 8210
eddaehf@eddaehf.is
www.eddaehf.is
Allt lín fyrir:
Hótelið • Gistiheimilið • Bændagistinguna • Airbnb
Veitingasalinn • Heilsulindina • Þvottahúsið • Sérverslunina
Rúmföt og handklæð
fyrir ferðaþjónustuna
Eigum allt fyrir:
• Þjóninn
• Kokkinn
• Gestamóttökuna
• Þernuna
• Vikapiltinn
• Hótelstjór
r
s
i
nandann 86
ÁRA
Ármúli 7, Reykjavík | Sími 568 0708 | www.fako.is
32.500kr
HILLA MEÐ SNÖGUM
24.900kr
GLERBOX
3.600kr
BEKKUR
Ljósmynd / Spoex