Morgunblaðið - 14.05.2018, Blaðsíða 26

26 MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 14. MAÍ 2018
unum og áratugunum. Pinklun-
um fækkaði nokkuð og þeir létt-
ust eftir því sem fæturnir gáfu
sig. Þegar kom að því að staf og
síðar hækjur þurfti til að komast
leiðar sinnar um miðbæinn og
einhver bauðst til að útvega
honum túristatösku með hjólum
og útdraganlegu handfangi í
staðinn fyrir axlatöskurnar tók
hann því fálega. Í staðinn kom
hann við í Brynju á Laugaveg-
inum og keypti húsgagnahjól
sem hann skrúfaði undir
þyngstu pinklana á eldhúsborð-
inu heima á Tjarnarengi. Eitt-
hvað reyndust gömlu axlatösk-
urnar á nýju hjólunum óþægar í
taumi og vildu stefna í aðrar átt-
ir en hann sjálfur, en það gerði
ekkert til, hann fór sér bara
hægar. Við Ketill fórum í marga
ævintýraleiðangra að hans frum-
kvæði. Einu sinni fórum við í
jeppaferð upp í Bleiksárdal í
Esju að leita að helli sem Ketill
var sannfærður um að leyndist í
dalnum. Hann taldi víst að áin
sem rann undan fjallinu innar-
lega í dalnum hefði grafið út
helli í aldanna rás. Engan fund-
um við hellinn en ferðin var eft-
irminnileg og segir allt sem
segja þarf um þann ævintýra-
heim sem Ketill lifði og hrærðist
í. Annað sinn skruppum við upp
í Borgarnes að skoða gamla
númerslausa rútu sem Ketill
hafði áhuga á að kaupa og bæta
í flota númerslausra bíla á
hlaðinu á Tjarnarengi. Ketill
safnaði fleiru í kring um sig á
Tjarnarengi. Frægasti safngrip-
urinn var strætisvagninn sem
hann kom fyrir í garðinum og
lét moka og tyrfa yfir. Neðan-
jarðarstrætó í garðinum lýsir
Katli betur en flest annað. Svo
voru það smáhýsin og kofarnir.
Hann lét traktorsgröfu grafa
fyrir þeim í holtið fyrir ofan
Tjarnarengi og skírði þá viðeig-
andi nöfnum. Ég man eftir
nokkrum; Gróðurhúsið, Lysti-
húsið og Bankinn. Það var mikil
hvíld að setjast niður með Katli
yfir kakóbolla og vöfflu, hvort
sem það var á Mokka, í Ey-
mundsson á Skólavörðustig eða í
Ráðhúsinu. Að setjast niður í
amstri hversdagsins með við-
skiptin á bakinu og hlusta á
ævintýrin sem engum takmörk-
um voru háð og lutu engum lög-
málum. Ekki einu sinni þyngd-
arlögmálinu því að allir hlutir
gátu flogið í huga Ketils Larsen.
Maður gekk léttum skrefum frá
fundi með Katli, og vandamálin
virtust auðleystari. Það er
stundum sagt að það komi mað-
ur í manns stað, en kennileiti
miðbæjarins er horfið og það
skarð verður aldrei fyllt. Það
kemur enginn í staðinn fyrir
Ketil Larsen, og miðborg
Reykjavíkur verður fátækari um
alla framtíð.
Einar Eiríksson.
„Ég er Inúk maðurinn. Þetta
er snjóhúsið mitt. Það er hlýtt
og notalegt, þegar hríðin geisar
dag eftir dag og engir geta verið
úti nema hundarnir.“
Með þessum orðum byrjaði
Ketill sýninguna okkar INÚK í
231. skipti. Hún var samin fyrir
skólana á Íslandi og leikinn á
öllum skólastigum, frá barna-
skóla upp í háskóla, og erlendis í
36 borgum 19 þjóðlanda Evrópu
og Mið- og Suður-Ameríku.
Ketill var stjarnan. Það var
mikið snjallræði hjá Brynju
Benediktsdóttur leikstjóra að fá
hann til þessa starfs. „Hann var
meistari að herma eftir fuglum
og jafnvel furðuskepnum. Sem
barn undi hann sér úti í móa og
talaði tímum saman við mófugla
á þeirra máli. Hann hafði lokið
námi í Þjóðleikhúsinu 1967 en
ekki enn fengið neitt bitastætt
hlutverk“ (Brynja og Erlingur.
Fyrir opnum tjöldum, bls.168).
Við hin, Kristbjörg Kjeld,
Helga E. Jónsdóttir, Þórhallur
Sigurðsson og Brynja, vorum öll
starfandi leikarar og leikstjórar
við Þjóðleikhúsið, og með í öllum
ferðum var Þorlákur Þórðarson
tæknimaður. Textann skrifaði
Haraldur Ólafsson mannfræð-
ingur.
Það reyndi auðvitað mikið á
hópinn á öllum þessum ferðalög-
um og sýningum við ýmsar að-
stæður. Ketill var engum líkur.
Ef upp komu einhver vandamál
hafði hann lausnina á reiðum
höndum. Hann bar alltaf tösku
um öxl og varð meira að segja
að hafa hana í augsýn á sýn-
ingum. Við höfðum það á tilfinn-
ingunni að í henni væri að finna
allt sem hægt væri að nota við
óvæntar aðstæður, hlý föt,
kannski gúmmíbátur og fallhlíf.
Við vorum á leiðinni upp að
Bifröst að sýna í Samvinnuskól-
anum. Börnin okkar höfðu feng-
ið að fara með og eitt þeirra
gubbaði yfir Helgu í bílnum. Þá
dró Ketill upp úr töskunni hvíta,
síða nærbrók og stoppað var í
Botnsskála. Helga kom síðan
svífandi til baka á skyrtu og
brók og mætti þannig á áfanga-
stað. Ketill var stöðugt skrifandi
og teiknaði endalaust í litlar
bækur, sem hann geymdi í tösk-
unni góðu.
Í viðtali við útvarpið 1.4. 2016,
í tilefni af einni af fjölmörgum
málverkasýningum hans, Blóm
frá öðrum heimi, sagði hann:
„Það er nóg af vondum verkum í
heiminum og ekki þarf að mála
myrkrið.“ Veitingahús í Vene-
súela. Ketill situr einn við borð
og teiknar. Dauf birta. Hann
dregur kerti upp úr töskunni og
kveikir á því. Eftir skamma
stund hafa allir gestir beðið
þjóninn um kerti og salurinn
ljómar.
Úr viðtali við Ketil í Morg-
unblaðinu 5. apríl 2008:
Blaðamaður: Hvað í samfélag-
inu gerir þig dapran?
Ketill: Að Íslendingum komi
ekki nógu vel saman. Eyða of
miklum tíma í óþarfa vesen og
þras. Það væri betra ef þeir
byrjuðu á því að syngja saman í
þinginu áður en vinna hefst.
Tala nú ekki um ef þeir tækju
upp á því að dansa gömlu dans-
ana.
Blaðamaður: Hverjir eru
styrkleikar þínir?
Ketill: Ég held þeir felist í
hugarfluginu. Ef maður hefur
bjartan huga þá er það eins og
himinn sem hægt er að mála á
fallegar myndir.
Blaðamaður: Hvað langaði þig
að verða þegar þú varst lítill?
Ketill: Ég ætlaði að verða
læknir og flugmaður, svo breytt-
ist það en samt breyttist það í
raun ekki. Ég geri þetta tvennt í
huganum, að fljúga og lækna.
Sumir eru þannig að þá má
lækna með því að segja eitthvað
skemmtilegt. Ég held að ég sé
feginn því að vera ekki dr. Ket-
ill.
Við Inúk félagarnir sendum
börnum og ástvinum Ketils okk-
ar innilegustu samúðarkveðjur.
Hann var góður, einstakur
maður.
Helga E. Jónsdóttir,
Kristbjörg Kjeld,
Þórhallur Sigurðsson.
Ég kveð að sinni kæran vin,
Ketil Larsen, mikinn mannvin
og friðarins manneskju.
Heill og þakkir fyrir áratuga
vinskap og fjölskylduvináttu,
lærdómsrík kynni og glaðar
stundir.
Fyrst í Ananda Marga fyrir
rúmum þrjátíu árum, svo á
Snæfellsásmótum og myndlist-
arsýningum. Margt skemmtilegt
var spjallað um listir, andleg
mál, náttúrulækningar, heilun,
jurtir og flest mannleg málefni í
heimsóknum, símtölum og svo
líka í bílferðunum til og frá
Þingvöllum á sumarblót.
Hvorki fyrr né síðar hef ég
kynnst neinum með jafn mikið
fljúgandi sköpunarflæði á mörg-
um sviðum samtímis og af sinni
stöku hógværð var samt efst í
huga að allir aðrir, börn sem
fullorðnir gætu notið sín, þrosk-
að og notið sinna hæfileika.
Þannig var Ketill.
Í samskiptum við fólk gerði
hann engan mun þvert á lífs-
skoðanir, trú aldur eða stöðu og
vitna ég í dóttur mína Sigur-
björgu Ösp að þau börn sem
ekki hefðu upplifað eða kynnst
Katli Larsen hefðu farið á mis
við svo mikið; fyndna leikþætti,
söng, töfra, Tóta trúð og skrýtn-
ar dæmisögur og lífið hefði verið
eitthvað skrítið án þess.
Ég votta fjölskyldu og vinum
Ketils innilega mína samúð.
Góðar minningar lifa um ein-
stakan mann.
Jónína Kristín Berg.
Ketill, vinur minn til 55 ára,
er látinn eftir erfið veikindi.
Við kynntumst er ég mætti á
fund í Leikhúsi æskunnar og
þekkti engan. Hann gaf sig á tal
við mig og þá þegar var hann
farinn að laða að sér ungt fólk.
Við náðum strax vel saman þótt
aldursmunur væri nokkur. Við
vorum svo í mörg ár í þessu
áhugamannaleikfélagi og fórum
m.a. til Þýskalands með því á
vegum Æskulýðsráðs Reykja-
víkur. Þarna unnum við saman í
nokkur ár. Hann var þar hús-
vörður og sá um nokkra klúbba.
Hann vann líka með börnum í
reiðskólanum í Saltvík á Kjal-
arnesi á sumrin. Þar hafði hann
ofan af fyrir þeim m.a. með því
að segja þeim sögur og alls kon-
ar ævintýri, sem hann spann
upp jafnóðum. Börnin voru
spennt að hlusta á framhaldið.
Ketill útskrifaðist frá Leik-
listarskóla Þjóðleikhússins 1967.
Hann vann um tíma þar og er
eftirminnilegastur sem tungulip-
ur uppboðshaldari í söngleiknum
Oklahoma. En merkast var þó
þegar hann lék inúíta í leikritinu
Inúk, sem var um menningu
inúíta á Grænlandi. Þessi sýning
var alveg mögnuð og var farið
með hana í leikför um fjölmörg
lönd. Efast um að nokkur önnur
sýning hafi farið jafn víða. Ketill
vildi fremur starfa óháður að list
sinni, sem fólst í að skapa
þekkta karaktera eins og Tóta
trúð, en hann skemmti sem slík-
ur í fjölda ára. Hann var fasta-
gestur sem jólasveinninn Aska-
sleikir og muna margir eftir
honum á Austurvelli og víðar.
Katli var margt til lista lagt
og samdi ljóð og málaði mál-
verk, sem flest áttu að vera í
einhverjum undraveröldum og
mjög litrík. Hann hélt fjölda
málverkasýninga, bæði hérlend-
is og erlendis.
Hann var góður vinur vina
sinna og var alltaf velkominn í
heimsókn. Hann var af dönskum
ættum, faðir hans var Axel Lar-
sen, en móðir hans Helga Lar-
sen, löngum kennd við Engi við
Vesturlandsveg. Um árabil fór
hann á hverju ári til Danmerk-
ur. Hann ferðaðist einnig víða
um lönd og fór einu sinni í
kringum hnöttinn að mestu einn
síns liðs.
Ketill var ekki allra. Hann
var skapmikill og átti það til að
móðgast, því stundum var hann
misskilinn listamaður. Kímnigáf-
an var aldrei langt undan og
Ketill var oftast í essinu sínu að
gantast. Mest fannst mér gaman
að því þegar hann talaði tungum
og bjó til einhver tungumál, sem
líktust t.d. frönsku eða rúss-
nesku í framburði og bullaði
eitthvað, söng hástöfum og
skipti ört um lög. Hann hafði
ágætis söngrödd.
Ketill hafði alltaf gaman af
mannlegum samskiptum og fór
iðulega á puttanum um landið.
Það var ekki af því að hann
kynni ekki að keyra bíl heldur af
því að honum fannst svo gaman
að kynnast og tala við fólk á
leiðinni.
Það var ekki hægt að ganga
með Katli í miðborginni án þess
að hann væri að heilsa fólki.
Hann sat oft löngum stundum á
Mokka og var þá mög oft að
semja eitthvað eða skissa upp
myndverk. Það er vel við hæfi
að jarðarförin skuli fara fram
frá Dómkirkjunni.
Samúðarkveðjur til ástvin-
anna, barnanna Hólmfríðar, Sól-
veigar og Ívars, einnig Ólafar
móður þeirra og barnabarna.
Blessuð sé minning Ketils
Larsen. Hann var engum öðrum
líkur.
Harpa Jósefsdóttir Amin.
… og svo legg ég til að Árni
verði formaður rútubílanefndar,
sagði Ketill fyrir margt löngu,
sennilega haustið 1968, að Frí-
kirkjuvegi 11 á fyrsta fundi Salt-
víkurhópsins sem starfaði síðan
um veturinn, hópur 40-50 barna
sem höfðu verið þátttakendur í
sumarstarfinu í Saltvík um sum-
arið. Þetta fannst 11 ára dreng
bera vott um gríðarlegt traust
og gerði sitt besta til þess að sjá
til þess að rútumál Saltvíkur-
hópsins yrðu í góðu lagi, sem
varð eins og hjá öllum hinum
krökkunum sem öll höfðu hvert
og eitt mikilvæg hlutverk. Ketill
var æskulýðsfrömuður í víðasta
skilningi þess orðs og hafði á
þessum tíma og síðar verið dug-
legur að sækja námskeið í æsku-
lýðsmálum, m.a. hjá samtökum
danskra félagamiðstöðva, Ung-
domsringen, enda bar allt starf
hans á vettvangi æskulýðsmála
vott um fagmennsku og djúpa
þekkingu á eðli starfsins, ekki
síst mikilvægi hópastarfs. Starf-
semi sem byggðist á sjálfsefl-
ingu einstaklinga og hvata til
virkrar þátttöku í leik og starfi
og ekki síst að láta málefni
þeirra sem minna mega sín, eða
standa höllum fæti, sig varða.
Allt hans starf á þessum árum
bar keim af þessu og verkfærin
til að ná þessum markmiðum
voru mörg, leiklistarhópar, opið
starf og klúbbastarf. Viðfangs-
efnin margvísleg, margt brallað
og ævintýrin endalaus. Vett-
vangur reynslu og þroska, nám í
víðasta skilingi þess orðs hjá
fjölmörgum börnum og ung-
mennum. Enda svo að margt vel
virkt ungmennið á honum mikið
að þakka, m.a. sá sem þetta rit-
ar. Að hafa fengið tækifæri til
þess að vera honum samferða
um stund í leik og starfi var
ómetanlegt og fyrir það er ég
ákaflega þakklátur. Minning um
hrekklausan mann, einstakan
mannvin, sem leitaðist ávallt við
að ganga til góðs og láta gott af
sér leiða lifir. Börnum hans og
fjölskyldu votta ég mína dýpstu
samúð.
Árni Guðmundsson.
Fallinn er Ketill nú frá,
farinn til himnanna ríkis.
Mörg er hans minning hjá
mannfólki jarðar ríkis.
Leikari af lífi og sál,
lipurt sagði hann frá.
Leit ekki lífsins tál,
en lifandi hans sköpunarþrá.
Lék hann og málaði, skrifaði og söng,
sagði frá lifandi draumum,
hans ævi var orðin erfið og löng
og erfitt að fylgja nýjustu straumum.
Ef átti einhver vinur erfitt og bágt
oft átti hann huggun og ráðin,
hjálpsemi Ketils horfði ekki lágt,
hans var göfgin og dáðin.
Mörgum unglingi meitlaði braut
máttug hans orð, þeim í huga.
Að nóttu var lokið hans lífsins þraut
líkaminn hætti að duga.
Til friðar, hans sálarleið liggur,
lifandi framkvæmdasaga,
leikarinn lífinu tryggur,
lofaður alla daga.
Vinarkveðja,
Björn Finnsson.
Ketill Larsen
✝ MagdalenaJóna Steinunn
fæddist í Vatnsdal
í Rauðasands-
hreppi 7. febrúar
1926. Hún lést 3.
maí 2018.
Hún ólst upp í
Vatnsdal, næst-
yngst í hópi 14
barna hjónanna
Ólínu Andrés-
dóttur húsfreyju, f.
23.9. 1883, d. 4.9. 1959, og
Ólafs Einarssonar Thoroddsen,
skipstjóra, kennara og bónda í
Vatnsdal, f. 4.1. 1873, d. 17.11.
1964. Systkini hennar voru:
Sigríður, Þorvaldur, Svava,
Birgir, Einar, Una, Arndís,
Bragi, Ólafur, Eyjólfur, Stefán,
Auður og Halldóra. Einnig átti
hún tvo hálfbræður samfeðra,
Odd og Kjartan.
Magdalena giftist árið 1958
Þorvarði Kjerúlf Þorsteinssyni,
f. 24.11. 1917, d. 31.8. 1983,
deildarstjóra í samgöngu-
ráðuneytinu og síðar sýslu-
manni, lögreglustjóra og bæj-
arfógeta á Ísafirði.
Dætur Magdalenu og Þor-
varðar eru Ólína Kjerúlf, f. 8.9.
1958, þjóðfræðingur og fv. al-
þingismaður, og Halldóra Jó-
hanna, f. 23.11. 1959, sóknar-
prestur og prófastur.
Ólína Kjerúlf er gift Sigurði
Péturssyni, f. 13.6. 1958, sagn-
fræðingi. Börn þeirra eru: 1)
Þorvarður Kjerúlf, f. 1975, gift-
ur Erlu Rún Sigurjónsdóttur,
þeirra börn eru Daði Hrafn,
Jökull Örn og Sædís. 2) Saga, f.
1982, í sambúð með Guðmundi
Jóhanni Óskarssyni, þeirra
sonur er Sigurður Benjamín. 3)
Pétur, f. 1983. 4) Magdalena, f.
1985, gift Garðari
Stefánssyni. Þeirra
dætur eru Guð-
björg Lóa og
Gunnhildur. 5)
Andrés Hjörvar, f.
1994, unnusta hans
er Katrín Björg
Hjálmarsdóttir.
Halldóra Jó-
hanna er gift
Sigurjóni Bjarna-
syni skólastjóra, f.
17.9. 1959. Börn þeirra eru: 1)
Þorvarður Kjerulf, f. 1982,
hans kona er Kristín Lena Þor-
valdsdóttir, f. 1982, og þeirra
synir Óttar Kjerulf og Kári
Kjerulf. 2) Sigurjón Bjarni, f.
1988, sambýliskona hans er
Sara Margrét Ragnarsdóttir.
3) Vésteinn, f. 1994, sambýlis-
kona hans er Marieke Huuren-
kamp.
Magdalena settist í Hús-
mæðraskóla Reykjavíkur einn
vetur en sigldi síðar til Svíþjóð-
ar og nam við blaðamannaskóla
í Stokkhólmi. Heim komin
starfaði hún sem blaðamaður á
Tímanum og Morgunblaðinu og
ritstýrði ýmsum tímaritum.
Hún var ein af stofnendum
kvikmyndaklúbbsins Filmíu og
félagi í kvæðamannafélaginu
Iðunni í áratugi.
Magdalena og Þorvarður
bjuggu um tíu ára skeið á Ísa-
firði á meðan hann var þar
sýslumaður. Eftir fráfall Þor-
varðar 1983 hóf hún nám í ís-
lenskum bókmenntum við Há-
skóla Íslands. Eftir hana liggja
ýmis ritverk og ljóð, bæði birt
og óbirt.
Útför Magdalenu verður
gerð frá Háteigskirkju kl. 13 í
dag, 14. maí 2018.
Hún kvaddi í mildu vorhreti.
Hafði dagana á undan dáðst að
fuglum í hreiðurgerð og grósku
jarðar. Sátt við guð og menn
mætti hún skapara sínum eftir
langa og góða ævi. Hún gekk inn
í ljósið lauguð tárum okkar,
þakklæti og ást, og englarnir
lögðu hvíta blæju á vorþíða jörð.
Með móður okkar er gengin
stórbrotin kona, skáldhneigð og
tilfinningarík. Ástrík ættmóðir.
Höfðingi í fasi og lund. Sannkall-
aður ættarstólpi.
Hún bar uppeldi sínu vitni, al-
in upp á menningar- og rausn-
arheimili þar sem dugnaður og
heiðarleiki voru veganesti
barnanna út í lífið. Þeim arfi
skilaði hún áfram til afkomenda
sinna, óf hann saman við sögur
og minningar frá Vatnsdal, þar
sem ort var og sungið og lífs-
reglurnar lagðar með orðum og
athöfnum. Hún var fulltrúi
þeirra dýrmætu gilda að bera
virðingu fyrir öðrum, sýna hlý-
leika og vináttu, vera sönn í orði
og verki og raungóð manneskja.
Þegar mamma var að alast
upp þótti ekki sjálfgefið að kon-
ur færu til mennta. Það gerði
hún þó. Eftir Húsmæðraskóla
Reykjavíkur fór hún til Svíþjóð-
ar í blaðamannaskóla og starfaði
heimkomin sem blaðamaður, ein
af fáum Íslendingum sem þá
höfðu aflað sér menntunar á því
sviði. Ritfærni hennar og máltil-
finning duldist engum enda var
oft til hennar leitað um greina-
skrif og ritgerðir löngu eftir að
hún var hætt störfum.
Eftir að foreldrar okkar giftu
sig tók mamma að sér
húsmóðurhlutverkið á heimilinu,
nema auðvitað ef kosningar voru
í nánd, því þá hafði Framsókn-
arflokkurinn forgang. Við systur
minnumst bernskustunda á
kosningaskrifstofum „flokksins“
þegar við undum við að lita og
teikna meðan hún sinnti flokks-
starfinu. Mamma var nefnilega
samvinnumaður að hugsjón og
aðeins 16 ára gömul þegar hún
gekk til liðs við Framsóknar-
flokkinn.
Við skyndilegt fráfall föður
okkar 1983 sýndi mamma hvað í
henni bjó. Hún fór að læra á bíl
og tók bílpróf. Því næst skráði
hún sig í Háskóla Íslands og hóf
þar nám í íslenskum fræðum þar
sem bókmennta- og ljóðaást
hennar fékk að njóta sín til fulls.
Var hún þar á heimavelli, svo
víðlesin og skáldmælt sem hún
sjálf var. Ljóð voru í sérstöku
uppáhaldi, og þó að sjóndepurð
hafi hrjáð hana á efri árum var
bót í máli að ógrynni þeirra
kunni hún utanbókar.
Mamma var einstök kona og
eftirminnileg öllum sem henni
kynntust. Skarpgreind og athug-
ul til síðustu stundar fylgdist
hún með dægurmálum og deiglu
samfélagsins. Alltaf sjálfri sér
samkvæm í stóru sem smáu og
fundvís á það sem gladdi og var
gefandi. Hún umvafði og elskaði
fólkið sitt og fylgdist grannt með
því sem var að gerast í lífi af-
komendahópsins. Gladdist með
okkur á góðum stundum, styrkti
og huggaði í armæðu og sorgum,
ævinlega hollráð og raungóð. Að
alast upp við slíkt atlæti er mikil
gjöf.
Elsku mamma, auðnudjásn þín glóa,
ævi þinnar lýsa gengna braut;
á vegi þínum vænir laukar gróa,
þó varðaður sé bæði líkn og þraut.
Móðir kær við eigum gjöf að gjalda
sem goldin aldrei verða mun til fulls,
en nýta munu niðjar þúsundfalda
og njóta, þótt ei metin sé til gulls.
(ÓKÞ)
Blessuð sé minning þín.
Ólína og Halldóra
Þorvarðardætur.
Við kveðjum stjúpu okkar
Maddý í dag með þakklæti og
hlýju.
Það var alla tíð gott samband
á milli fjölskyldunnar á Kiðafelli
og fjölskyldunnar á Miklubraut.
Magdalena
Thoroddsen